Οι εκλογές στον Δήμο Αθηναίων φορτίζουν ανέκαθεν το πολιτικό κλίμα και αντιστρόφως φορτίζονται από αυτό. Πρόκειται για μια φυσιολογική, σε έναν βαθμό, αλληλεπίδραση, δεδομένου ότι ο Δήμος της Αθήνας είναι ο πρώτος δήμος της χώρας, η καρδιά της πολιτικής, οικονομικής και πολιτισμικής ζωής του τόπου. Ας μην ξεχνάμε ότι η πρωτεύουσα μιας χώρας αντανακλά πάντοτε το όραμα, την εθνική στρατηγική και τη γενικότερη αντίληψη της χώρας για το στίγμα της στο παγκόσμιο γίγνεσθαι.
Ωστόσο η αντιπαράθεση για τον Δήμο Αθηναίων είναι πέρα από την πραγματικότητα, είναι μάλλον μια αντιπαράθεση που αφορά επικοινωνιακούς λόγους, πολιτικές σκοπιμότητες και προσωπικές φιλοδοξίες, παρά τα υπαρκτά, κρίσιμα και επιτακτικά προβλήματα της πρωτεύουσας.
Έχω ξαναγράψει, και θεωρήθηκε υπερβολή, ότι η εκλογική αναμέτρηση στον Δήμο της Αθήνας μοιάζει μια μάχη για ένα «αδειανό πουκάμισο». Ο Δήμος της Αθήνας είναι ουσιαστικά πιο αδύναμος από έναν επαρχιακό δήμο της χώρας, αφού οι αρμοδιότητές του επικαλύπτονται σε μέγιστο βαθμό από την κεντρική εξουσία. Τον Δήμο της Αθήνας υπερφαλαγγίζουν 5 με 6 υπουργεία, που αποφασίζουν και ρυθμίζουν την καθημερινότητα του δήμου και καθορίζουν έτσι την ποιότητα ζωής των πολιτών.
Είναι φανερό ότι, παρ' όλες τις θετικές αλλαγές που επιφέρει ο "Κλεισθένης" στην Αυτοδιοίκηση, ο Δήμος της Αθήνας και οι πέριξ αυτού, που αποτελούν το πολεοδομικό συγκρότημα της πρωτεύουσας, παραμένουν προβληματικοί ως προς την αποτελεσματικότητα της δημοτικής εξουσίας. Όταν κρίσιμα θέματα, όπως οι αναπλάσεις, το συγκοινωνιακό, το κυκλοφοριακό, η αστυνόμευση και η αναβάθμιση συνοικιακών ιστών αποτελούν έργο των αντίστοιχων υπουργείων, είναι αυτονόητο ότι μιλάμε για έναν δήμο περιορισμένης ευθύνης. Άρα και για δημάρχους που δεν μπορούν να κριθούν στα σοβαρά ζητήματα, αφού τα διαχειρίζονται άλλοι. Ένα από τα παραδείγματα που μπορεί κάποιος να αναφέρει είναι η ανάπλαση της οδού Ερμού, του πιο εμπορικού δρόμου της πόλης, που ανέβασε κατακόρυφα τις αξίες στην περιοχή. Το έργο ήταν αποκλειστική ευθύνη του ΥΠΕΧΩΔΕ και, όταν εγκαινιάστηκε το 1998, ο τότε δήμαρχος της Αθήνας παρευρέθη ως απλός προσκεκλημένος! Για ένα έργο στην καρδιά της πόλης!
Η ιδέα του μητροπολιτικού δήμου, δηλαδή μιας διευρυμένης Αυτοδιοίκησης στην πρωτεύουσα, που θα περιελάμβανε τόσο τον Δήμο της Αθήνας όσο και τους γύρω δήμους, θα είχε μέγιστη θετική συμβολή στη συγκρότηση μιας αποτελεσματικής Αυτοδιοίκησης πρώτου βαθμού. Αυτή η θεσμική αλλαγή θα συνοδευόταν από την ανάλογη ενίσχυση των αρμοδιοτήτων και των αντίστοιχων πόρων ενός πραγματικά ισχυρού δήμου. Παρ’ όλα αυτά, δεν καταφέραμε να εντάξουμε την αλλαγή αυτήν στον "Κλεισθένη". Σήμερα είμαστε υποχρεωμένοι να πορευτούμε προς τις επόμενες δημοτικές εκλογές με βάση το υπάρχον πλαίσιο και να δώσουμε, με τη μεγαλύτερη δυνατή επιτυχία, την εκλογική μάχη για τον Δήμο της Αθήνας.
Καθώς ολοκληρώνεται η δεύτερη δεκαετία του 21ου αιώνα, η Αθήνα δείχνει να παραμένει εγκλωβισμένη σε παρωχημένα πρότυπα άσκησης της δημοτικής εξουσίας, χωρίς μεγάλες πρωτοβουλίες που θα βελτίωναν ουσιαστικά τις συνθήκες ζωής.
Όλες οι πρωτεύουσες της Ευρώπης αναβάθμισαν τα κέντρα τους και στήριξαν την κατοικία. Έτσι απέφυγαν τη δημιουργία ερημοποιημένων περιοχών, είτε στο κέντρο είτε στις παράκεντρες συνοικίες.
Στην Αθήνα ακολουθήθηκε αντίστροφη πορεία, δηλαδή οι κεντρικές περιοχές αφέθηκαν στη μοίρα τους και στη φθορά του χρόνου. Απόδειξη σαφής και κατηγορηματική είναι τα πολυάριθμα παραδοσιακά κτήρια που καταρρέουν σιγά-σιγά σε συνοικίες όπως το Μεταξουργείο, ο Κεραμεικός, η περιοχή Βάθη και άλλες. Ταυτόχρονα, στην Αθήνα η συσσωρευμένη υποβάθμιση δημιουργεί ζώνες απροσπέλαστες, κυρίως τις νυκτερινές ώρες. Ιστορικά σημεία της πόλης, όπως π.χ. το πρώτο τμήμα της Ιεράς Οδού, όπου το Π.Δ. που προβλέπει τη χρήση της αμιγούς κατοικίας αγνοείται παντελώς και προκλητικά από τα κυκλώματα των κέντρων διασκέδασης. Η Αθήνα, κατά την πρακτική της σημερινής δημοτικής αρχής, χωρίζεται σε δύο ζώνες όσον αφορά την καθαριότητα και την υποστήριξη της δημόσιας υγείας.
Η πρωτεύουσα πρέπει επομένως να επανακατοικηθεί. Να αποκτήσει πάλι το χρώμα μιας πόλης με μέλλον, μιας πόλης με συνέχεια, με αυξημένη την παρουσία της νεολαίας.
Η ριζοσπαστική Αριστερά οφείλει επομένως να προτάξει ένα σχέδιο εκπονημένο από τον δήμο αλλά και σε συνεργασία με την κεντρική κυβέρνηση να δημιουργήσει τις προϋποθέσεις για μια πόλη των δικαιωμάτων, χωρίς διακρίσεις και χωρίς αποκλεισμούς.
Μια πόλη που πρώτη η δημοτική της Αρχή να εγγυάται το δικαίωμα των πεζών, το δικαίωμα των συμπολιτών με ειδικές ανάγκες να έχουν πρόσβαση παντού. Το δικαίωμα των κατοίκων κάθε δημοτικής ενότητας να έχουν πρόσβαση σε έναν ελεύθερο χώρο πρασίνου που ανήκει στη γειτονιά τους. Μια πόλη που ο δημότης δικαιούται να συμμετέχει στη λήψη αποφάσεων σε ό,τι τον αφορά.
Τέλος, μια πόλη και μια δημοτική Αρχή φιλόξενη για τους μετανάστες και πρόσφυγες που πληρώνουν ακριβά το κόστος των επιλογών των μεγάλων δυνάμεων στον σκληρό ανταγωνισμό για σφαίρες επιρροής.
Όλες οι σύγχρονες πόλεις και πρωτεύουσες είναι και θα είναι πολυεθνικές. Η Αθήνα είναι η πόλις της Δημοκρατίας που έμεινε αδούλωτη στα χρόνια της φασιστικής κατοχής, είναι η πόλη του Πολυτεχνείου, η πόλη των μεγάλων αντιπολεμικών κινημάτων, η πόλη της ανοχής.
Το πρόσωπο που θα ηγηθεί ενός τέτοιου ψηφοδελτίου προφανώς οφείλει να αντιστοιχίζεται και να συμβολίζει αυτές τις αξίες. Άνθρωπος από το δοκιμασμένο πολιτικό προσωπικό της Αριστεράς, από τη νέα γενιά στελεχών του κοινωνικού και πολιτικού πεδίου, με φρέσκο λόγο, και ει δυνατόν να είναι γυναίκα.
