του Νίκου Γραικού
Οι λαοί πάντα παρακολουθούν με μεγάλο ενδιαφέρον κάθε προσπάθεια να σπάσει η αλυσίδα της καταπίεσης, να φύγει ένας κρίκος, ό,τι γεννά ελπίδες και βάζει τον καθένα μας μπροστά στις ευθύνες του. Η διεθνιστική αυτή αντίληψη υπάρχει και στην Ελλάδα και στη Γαλλία.
Πριν τις εκλογές του Γενάρη 2015 υπήρξε μεγάλη κινητοποίηση, με αποκορύφωμα τη συγκέντρωση στο GymnaseJapy, στις 19-1, όπου η γαλλική αριστερά ενωμένη, σχεδόν στο σύνολό της, εξέφρασε έμπρακτα την υποστήριξή της στον αγώνα του ελληνικού λαού και την πίστη στην ελπίδα που γεννούσε η προοπτική εκλογικής νίκης του ΣΥΡΙΖΑ. Ποτέ δεν θα ξεχάσουμε πόσα χρήματα έδωσαν απλοί πολίτες για να ενισχύσουν τον αγώνα. Οι σκληρές διαπραγματεύσεις, οι πρώτες απογοητεύσεις, έδειξαν πόσο δύσκολο ήταν αυτό το εγχείρημα. Πόσο απαραίτητο ήταν ένα κίνημα συμπαράστασης, σημαντικό σε όγκο, αλλά κυρίως που θα άντεχε στο χρόνο.
Ως εκπρόσωπος του ΣΥΡΙΖΑ, μιας και ζω χρόνια στη Γαλλία, έτυχε πολλές φορές να απευθύνω χαιρετισμό ή να πάρω το λόγο σε πολιτικές συγκεντρώσεις, κομματικές ή επιτροπών στήριξης του αγώνα του ελληνικού λαού ενάντια στην επίθεση του χρηματοπιστωτικού κεφαλαίου. Παντού έλεγα ότι δεν πρέπει να θεωρούν ότι ο ΣΥΡΙΖΑ πήρε την εξουσία. Ότι ο σχηματισμός κυβέρνησης, και μάλιστα τόσο δύσκολης συμμαχίας, δεν φτάνει. Ότι μπορεί να αποτύχουμε. Αλλά και ότι ο μόνος αγώνας που χάθηκε είναι αυτός που δε δόθηκε. Ότι το βαθύ κράτος είναι εκεί. Ότι η καλύτερη μορφή συμπαράστασης στον ελληνικό λαό είναι η επιτυχία των καθημερινών αγώνων. Κάθε αριστερή ψήφος που κερδίζεται στην Ευρώπη βοηθά περισσότερο από ένα θαυμασμό, που τιμά ένα κόμμα ή ένα κίνημα, αλλά δεν αρκεί. Στην τόσο σημαντική περιοδεία ΣΥΡΙΖΑ-PODEMOS VENCEREMOS Ελλήνων και Ισπανών συντρόφων, που έγινε σε πολλές πόλεις της Βρετάνης, είδαμε ότι ο κόσμος ήθελε να παλέψει, ζητούσε ενότητα και δράσεις συγκεκριμένες. Οι αναφορές μας στη διαφορά, αλλά και στη διαλεκτική σχέση Κράτους, Έθνους, Λαού, Κυβέρνησης, Κόμματος και κάθε ενεργού πολίτη, έδωσαν έναυσμα για έντονες συζητήσεις και πλούσιους προβληματισμούς.
Η μεγαλύτερη κινητοποίηση έγινε στο Παρίσι λίγο πριν το δημοψήφισμα του Ιουλίου 2015. Στη διαδήλωση συμμετείχαν και συνδικάτα. Ο κόσμος αισθάνθηκε ότι η μάχη που δινόταν τον αφορούσε άμεσα. Τη συνέχεια την ξέρουμε κι έχουν δοθεί πολλαπλές ερμηνείες. Η Ανυπότακτη Γαλλία, επικεφαλής της ο Ζ.Λ. Μελανσόν, ζήτησε την διαγραφή του ΣΥΡΙΖΑ από το Κόμμα Ευρωπαϊκής Αριστεράς, πρόταση που βεβαίως απορρίφθηκε.
Ο γαλλικός λαός ενωμένος συνέχισε την πάλη, με αποκορύφωμα τον αγώνα ενάντια στο αντεργατικό νομοσχέδιο που πρότεινε η κυβέρνηση του «σοσιαλιστή» Βαλς. Αλλά οι αλλεπάλληλες εκλογικές αποτυχίες και το ιδιαίτερο κλίμα που κυριάρχησε στη χώρα μετά τις τρομοκρατικές επιθέσεις επέτειναν τις δυσκολίες. Τα μέτρα που πάρθηκαν στα πλαίσια της αντιτρομοκρατικής πολιτικής της κυβέρνησης είχαν και παράλληλο στόχο τη φίμωση του κινήματος.
Οι ανεπαρκείς απαντήσεις της Αριστεράς, οι διαμάχες, οι άκαρπες εκλογικές στρατηγικές απογοήτευσαν. Κάποια συνθήματα δημιούργησαν μια σύγχυση. Το «να φύγουν όλοι» θύμιζε μερικές φορές τα αντίστοιχα ακροδεξιά ρητορικά σχήματα για το κατεστημένο.
Οι προεδρικές εκλογές, το Μάιο του 2017, ανέδειξαν ως πρόεδρο τον Εμμανουέλ Μακρόν. Έναν πολιτικό που ανήλθε με σαφή υποστήριξη των ΜΜΕ και του κεφαλαίου και ο οποίος δεν είχε ποτέ ενεργό συμμετοχή σε παραδοσιακά πολιτικά σχήματα και δεν είχε ποτέ εκελεγεί ούτε καν δημοτικός σύμβουλος. Την εκλογή την οφείλει στην αντίθεση της πλειοψηφίας του εκλογικού σώματος στη Μαρίν Λεπέν, εκπροσώπου του Εθνικού Μετώπου.
Το κόμμα του Μακρόν «Εμπρός !» προσπάθησε να δείξει ένα νέο πρόσωπο. Η απειρία των νέων βουλευτών, αλλά και η ανακύκλωση πολιτικών από άλλους χώρους απογοήτευσαν ακόμα και πολλούς από τους ψηφοφόρους του.
Η απόφαση ενός νέου τέλους στα καύσιμα που ανακοινώθηκε ότι θα τεθεί σε ισχύ από 1/1/2019, με περιβαλλοντική αιτιολόγηση, ήταν «η σταγόνα που έκανε το βάζο να ξεχειλίσει». Και ξαφνικά λοιπόν πολύς κόσμος φορά το κίτρινο γιλέκο, το υποχρεωτικό γιλέκο για το αυτοκίνητο που είναι αναγκασμένος να έχει για να κυκλοφορεί κυρίως στην έρημη από δημόσιες υπηρεσίες επαρχία, και βγαίνει στους δρόμους, πολλοί για πρώτη φορά. Χωρίς συγκεκριμένη στόχευση και πρόγραμμα. Αλλά με ξακάθαρα αιτήματα ενάντια στην επισφαλή εργασία, στους χαμηλούς μισθούς, τις συντάξεις. Για κοινωνικοποιήσεις βασικών επιχειρήσεων και θέματα ενέργειας. Αλλά και με αιτήματα θεσμικά για θέματα δημοκρατίας και λειτουργίας του πολιτεύματος. Το σύνθημα «Υπάρχει το τέλος του κόσμου, αλλά υπάρχει και το τέλος του μήνα» ίσως δείχνει τη σύζευξη οικολογικών και κοινωνικών αιτημάτων.
Οι διαδηλώσεις δεν είναι πάντα εξέγερση ή επανάσταση. ΄Ομως η πρωτότυπη οργάνωση αυτών των κινητοποιήσεων τους έδωσαν ένα διαφορετικό χαρακτήρα. Με πολλά κοινά χαρακτηριστικά με το κίνημα των αγανακτισμένων. Με πολλές εμπειρίες από αμεσοδημοκρατικές διαδικασίες, αλλά και με μη ξεκάθαρο πολιτικό στίγμα. Με διαδηλωτές να τραγουδούν τον εθνικό ύμνο κι άλλους τη διεθνή ή και τα δύο. Τα κίτρινα γιλέκα δεν σέβονται κάποιους κανονισμούς, όπως την αίτηση που γίνεται στην αστυνομία για τη διαδρομή που θα ακολουθήσει κάθε διαδήλωση. Ξεχύθηκαν στις καλές αστικές και μεγαλοαστικές συνοικίες όπου συνήθως δεν γινονται εκδηλώσεις διαμαρτυρίας. Τα περισσότερα αριστερά κόμματα και συνδικάτα υποστηρίζουν κριτικά το κίνημα, αλλά υπάρχουν και περίεργες διακηρύξεις υποστήριξης ή συμμετοχή κι από συντηρητικά στοιχεία.
Η έντονη καταστολή, άπειρες συλλήψεις ή βιαιοπραγίες κατά μαθητών, για παράδειγμα, και το υπεροπτικό ύφος της εξουσίας γεννά τη βία που εκφράζουν οι διαδηλωτές. Υπάρχουν, όμως, κι ερωτήματα για τις καταστροφές δημοσίων υπηρεσιών ή αγαθών που ίσως να μην είναι και τόσο αθώες.
Η ανακοίνωση κάποιων μέτρων με το προεδρικό διάγγελμα της προηγούμενης Δευτέρας φαίνεται ότι σκοπό έχει να ρίξει στάχτη στα μάτια. Τα μέτρα όπως θα εφαρμοστούν θα δημιουργήσουν πολλά οικονομικά προβλήματα στα ασφαλιστικά ταμεία. Το βέβαιο είναι ότι ούτε αυτές τις παροχές θα τις πληρώσει το κεφάλαιο που δεν θίγεται σε τίποτα. Η τεράστια ιδεολογική διαφορά με το κοινωνικό μέρισμα που θα δοθεί στην Ελλάδα είναι ολοφάνερη. Οι δύο πολιτικές γραμμές είναι διαμετρικά αντίθετες.
Διαλεκτική λοιπόν σχέση πολιτών, κινημάτων και πολιτικών εκπροσώπων (κομμάτων). Στο αδιέξοδο της διαμάχης Λεπέν- Μακρόν, έργου που θα παιχτεί και στις ευρωπαϊκές εκλογές, η απάντηση είναι μια δυνατή Αριστερά, βαθιά ριζωμένη στα κινήματα και στην ενεργό συμμετοχή των πολιτών που δεν πρέπει ποτέ να θεωρούνται απλοί εκλογείς.
Ο ελληνικός λαός ας παρακολουθήσει τις εξελίξεις, ας συμπαρασταθεί, αλλά να μην πέσει στην παγίδα της δημοσιογραφίας του εντυπωσιασμού.
Η πολιτική με ανάθεση σε κάποιον πολιτικό φορέα ή σε κάποιον φωτεινό ηγέτη, στρατευμένος σύντροφος κι αυτός, δεν είναι ο στόχος. Η επανάσταση «δια αντιπροσώπου» οδηγεί σε αδιέξοδο. Ας μη θαυμάζουμε γενικά κι αόριστα στην Ελλάδα τα κίτρινα γιλέκα, όπως θαυμάσαμε και στη Γαλλία τους περήφανους Έλληνες χωρίς όμως να καταφέρουμε να στεριώσουμε ένα δυνατό κίνημα συμπαράστασης τον καιρό των διαπραγματεύσεων. Η καθημερινή πάλη σε κάθε χώρα, σε κάθε χώρο είναι η πραγματική ελπίδα. Η ενότητα κίτρινων, κόκκινων, πράσινων και ροζ γιλέκων, το ζητούμενο.
* Καθηγητής της νέας ελληνικής στο Παρίσι
