Του Ιωάννη Σάββα*
Η Γαλλία, η χώρα αυτή που γέννησε τον Καρτέσιο, τον Βολταίρο, τον Μοντεσκιέ, τον Μισέλ Φουκώ και τόσους άλλους ανθρωπιστές, φιλοσόφους και καλλιτέχνες, μας απέδειξε έμπρακτα ότι είναι και παραμένει εισηγητής και φωτοδότης της σύγχρονης δημοκρατίας. Ανέκαθεν αυτή η χώρα είχε μια εξαιρετική αφομοιωτική ικανότητα που όμοιά της δεν θα βρεις σε ολόκληρο τον πλανήτη.
Οι Γάλλοι, που η ίδρυση του κράτους τους βασίζεται στους Φράγκους, σε γερμανικά φύλα δηλαδή, κατόρθωσαν να σχηματίσουν μια εντελώς πρωτότυπη εθνική και πολιτισμική φυσιογνωμία. Η Γαλλία δέχεται ευκόλως τις ξένες επιδράσεις στον πολιτισμό, τις οποίες εν συνεχεία συγκεράζει μετατρέποντάς τις σε κάτι εντελώς καινούργιο. Είναι γι’ αυτό τον λόγο που οι κάθε λογής πολιτικοί πρόσφυγες και αντιφρονούντες έβρισκαν και βρίσκουν πάντα καταφύγιο στο Παρίσι. Και είναι για τον εκ διαμέτρου αντίθετο λόγο που ο νεοελληνικός πολιτισμός παραμένει στάσιμος στο σκοτάδι, αφού έχουμε αναγάγει το μίσος προς κάθε τι ξένο σε «εθνική πολιτική»...
Η Γαλλική Επανάσταση του 1789 παραμένει πηγή και ρίζα του σύγχρονου μοντέλου της αστικής κοινοβουλευτικής δημοκρατίας. Από τότε διαφάνηκε ότι η αντίδραση στην κεντρική εξουσία ήταν για τους Γάλλους καθολική υπόθεση. Η αστική τάξη και οι μικροφεουδάρχες έδειξαν ασυνήθιστη για τα ιστορικά δεδομένα τάση συνεργασίας με τα κατώτερα κοινωνικά στρώματα, τουτέστιν την εργατική και αγροτική τάξη, στην κοινή τους προσπάθεια να κλονίσουν τον βασιλέα, την τότε κεντρική εξουσία δηλαδή. Η κοινή μνήμη αυτής της συνεργασίας φαίνεται ότι υπάρχει χαραγμένη στο συλλογικό ασυνείδητο του γαλλικού λαού, γι’ αυτό εκεί η κεντρική εξουσία αντιμετώπιζε (και αντιμετωπίζει ακόμη) σοβαρά προβλήματα. Αρέσει στους Γάλλους να βαράνε στο ψαχνό το σύστημα που τους εκμεταλλεύεται παρά τους εκμεταλλευτές αυτούς καθαυτούς.
Εξάλλου στη Γαλλία γεννήθηκε και κάτι ακόμα σημαντικότερο από τον σύγχρονο κοινοβουλευτισμό, κάτι που έμελλε να αλλάξει άρδην την πανανθρώπινη Ιστορία. Εκεί γεννήθηκε η Αριστερά ως αντίπαλον δέον στις συντηρητικές δυνάμεις, που ήθελαν ακριβώς να συντηρήσουν τις υφιστάμενες συνθήκες αφού αυτό σήμαινε συντήρηση των ήδη εξυπηρετούμενων συμφερόντων τους. Επιπλέον, εκεί γεννήθηκε η σοσιαλιστική πολιτική σκέψη και εκεί για πρώτη φόρα εκφράστηκε η ριζοσπαστική θέση ότι η εργασία αποτελεί δικαίωμα του ανθρώπου, όχι δωράκι των εκάστοτε αφεντικών. Τέλος, εκεί εφαρμόστηκε για πρώτη φορά η ανεξιθρησκία στην ολότητα της και εκεί γεννήθηκε το 1870 η πρώτη Κομμούνα, ιδεολογικός πρόγονος τόσο του κομμουνισμού όσο και του αναρχισμού.
Και κάπως έτσι φτάνουμε στους σύγχρονους παλλαϊκούς κοινωνικούς αγώνες των Γάλλων και των «Κίτρινων Γιλέκων». Διαβάζω στον διεθνή Τύπο ότι μέχρι στιγμής 363 πολίτες συνελήφθησαν και 57 οδηγήθηκαν σε δίκη. Οι ταξικοί αγώνες δυστυχώς περνούσαν πάντα από τα αστικά δικαστήρια, των οποίων η νομιμότητα χάνεται όταν το κοινωνικό συμβόλαιο διαρρηγνύεται. Το κοινωνικό συμβόλαιο, η βάση της κοινωνικής δικαιοσύνης και ισότητας από την οποία απορρέει η κοινωνική ειρήνη και η συνοχή του κράτους, καταργείται ουσιαστικά όταν παραβιάζονται τα θεμελιώδη άρθρα του ευρωπαϊκού δικαίου, όπως, για παράδειγμα, το δικαίωμα στην ελευθερία, στην εργασία, στη στέγαση, στην αξιοπρέπεια και τόσα άλλα θεμελιώδη δικαιώματα που τα βλέπουμε να καταπατώνται νομίμως στην ελεύθερη και ανεξέλεγκτη οικονομία.
Το Παρίσι δικαιώνει, πανηγυρικά θα έλεγα, τον χαρακτηρισμό του ως Πόλης του Φωτός. Όλοι οι διανοούμενοι, οι γνήσιοι, όχι εκείνοι που “τα παίρνουν” από το Δημόσιο, στρέφουν το βλέμμα τους για άλλη μια φορά στη Γαλλία, η οποία γίνεται τελικά φάρος και ποδηγέτης για τη βελτίωση του πολιτεύματος. Όλα τα αιτήματα των "Κίτρινων Γιλέκων" αποτελούν πανανθρώπινα αιτήματα που έχουν στο κέντρο τους τον άνθρωπο ως αξία, τα οποία σε μια ιδανική πολιτεία έπρεπε να είναι αυτονόητα, όμως δυστυχώς δεν είναι και μάλιστα γίνονται και αντικείμενα δίωξης από τις κρατικές αρχές καταστολής. Στις κοινωνίες, οι αλλαγές προς το καλύτερο γίνονται εφικτές επειδή κάποιοι ξεβολεύονται και αντιδρούν.
* Ο Ιωάννης Σάββα είναι αρχαιολόγος - ιστορικός ερευνητής
