«Η παραγωγή ποιοτικών προϊόντων είναι μονόδρομος για την ελληνική πρωτογενή παραγωγή» επισημαίνει στην «Αυγή» η Παναγιώτα Βράντζα τονίζοντας ότι «ευθύνη της κυβέρνησης είναι αφενός να προστατεύσει θεσμικά την παραγωγή και αφετέρου να διευκολύνει την παραγωγική διαδικασία, πράγμα που θα συμβάλει και στη μείωση του κόστους παραγωγής». Η βουλευτής Καρδίτσας του ΣΥΡΙΖΑ υπογραμμίζει την ανάγκη να ξεπεραστεί το σημερινό παραγωγικό μοντέλο που έχει οδηγήσει πάνω από το 50% του αγροτικού εισοδήματος να στηρίζεται στις ευρωπαϊκές ενισχύσεις.
Η Π. Βράντζα μιλά ιδιαίτερα επικριτικά για τον τρόπο με τον οποίο αξιοποιήθηκαν οι ευρωπαϊκές ενισχύσεις, καθώς «λειτούργησαν κυρίως ως συμπλήρωμα του χαμηλού, ομολογουμένως, αγροτικού εισοδήματος» κι όχι για «τον εκσυγχρονισμό της παραγωγής, την αναδιάρθρωσή της, την καθετοποίησή της και γενικά τη δημιουργία υπεραξίας». Εκτιμά ότι οι ευρωπαϊκές ενισχύσεις, μέσω της διατήρησης των «ιστορικών δικαιωμάτων», έχουν αποτέλεσμα και το «κλείσιμο» του αγροτικού επαγγέλματος για τους νέους «μέσω του αποκλεισμού τους από την κατανομή των επιδοτήσεων».
Παράλληλα τονίζει ότι «όσο και αν ακούγεται παράξενο, εν έτει 2018 η ελληνική περιφέρεια ακόμη στερείται βασικών υποδομών» φέρνοντας το παράδειγμα της Καρδίτσας και των απαρχαιωμένων ή ανύπαρκτων υποδομών για τις οδικές μεταφορές ή την αγροτική παραγωγή. Η Π. Βράντζα σημειώνει ότι η δημιουργία ενός παραγωγικού ιστού στην ύπαιθρο «απαιτεί υποδομές, άρα ένα γενναίο και στοχευμένο πρόγραμμα δημοσίων επενδύσεων».
Συνέντευξη στον Κώστα Παπαγιάννη
* Ποιες αλλαγές χρειάζεται, κατά τη γνώμη σας, το παραγωγικό μοντέλο του αγροτικού τομέα στην Ελλάδα; Ποιες παρεμβάσεις οφείλει να κάνει η κυβέρνηση και σε ποια κατεύθυνση;
Κατ' αρχάς θα πρέπει να ξεπεράσουμε το υπάρχον μοντέλο, σύμφωνα με το οποίο πάνω από το 50% του αγροτικού εισοδήματος στηρίζεται στις ευρωπαϊκές ενισχύσεις. Θα πρέπει να δοθεί βάση στην παραγωγή, η οποία θα είναι ικανή να καταστήσει οικονομικά βιώσιμες τις αγροτικές εκμεταλλεύσεις.
Με δεδομένες τις ιδιαιτερότητες της χώρας, θετικές και αρνητικές, είναι σίγουρο ότι το πεδίο στο οποίο μπορούμε να είμαστε ανταγωνιστικοί είναι αυτό της ποιότητας και όχι της ποσότητας. Η παραγωγή ποιοτικών προϊόντων, κυρίως διατροφικών αλλά όχι μόνο, είναι μονόδρομος για την ελληνική πρωτογενή παραγωγή.
Ευθύνη της κυβέρνησης είναι αφενός να προστατεύσει θεσμικά την παραγωγή (νοθεία, ελληνοποιήσεις, πολυνομία και επικάλυψη αρμοδιοτήτων των υπηρεσιών) και αφετέρου να διευκολύνει την παραγωγική διαδικασία, πράγμα που θα συμβάλει και στη μείωση του κόστους παραγωγής.
Το γνωστό «τέρας» της γραφειοκρατίας επηρεάζει καταλυτικά και τον πρωτογενή τομέα, αφού και εδώ η διαδικασία αδειοδοτήσεων, για παράδειγμα, μπορεί να είναι μακροχρόνια.
Τέλος, είναι υποχρέωση της πολιτείας να διασφαλίζει την ισονομία μεταξύ των αγροτών, κάτι που δεν ισχύει όσον αφορά την κατανομή των επιδοτήσεων. Είναι απαράδεκτο το 2018 να μιλάμε για ιστορικά δικαιώματα με έτος αναφοράς το 2001.
* Μετά τις δεκαετίες της καταβολής των αγροτικών επιδοτήσεων από την Ε.Ε. μέσω της ΚΑΠ πώς αξιολογείτε την αξιοποίησή τους από τον αγροτικό κόσμο; Έχουν βοηθήσει πραγματικά τους αγρότες και τους καταναλωτές;
Δυστυχώς, εκ του αποτελέσματος φαίνεται ότι τα πραγματικά τεράστια ποσά που επί πολλές δεκαετίες εισέρευσαν στη χώρα δεν αξιοποιήθηκαν στον βαθμό που θα μπορούσαν και θα έπρεπε. Αντί να αξιοποιηθούν για τον εκσυγχρονισμό της παραγωγής, την αναδιάρθρωσή της, την καθετοποίησή της και γενικά τη δημιουργία υπεραξίας, λειτούργησαν κυρίως ως συμπλήρωμα του χαμηλού, ομολογουμένως, αγροτικού εισοδήματος.
Το χειρότερο βέβαια κατά την άποψή μου είναι το «κλείσιμο» του αγροτικού επαγγέλματος και η δημιουργία μιας ολόκληρης γενιάς αγροτών που στηρίχθηκαν και στήριξαν τα πάντα στις επιδοτήσεις.
Έτσι φτάσαμε ουσιαστικά στον αποκλεισμό των νέων από το επάγγελμα μέσω του αποκλεισμού τους από την κατανομή των επιδοτήσεων, με τη διατήρηση των «ιστορικών δικαιωμάτων».
Για να καταλάβετε το μέγεθος του προβλήματος, σημειώστε ότι με την έναρξη της τρέχουσας ΚΑΠ (2014-2020) υπήρχε παραγωγός με βασική ενίσχυση 2.500 ευρώ ανά στρέμμα, όταν ένας νεοεισερχόμενος είχε μηδέν! Ακραίο μεν παράδειγμα, αλλά δείχνει τις συνθήκες αθέμιτου ανταγωνισμού που προκαλεί η στρεβλή και άδικη κατανομή των επιδοτήσεων.
Αυτή βεβαίως είναι και η βασική αιτία για τον «γερασμένο» αγροτικό πληθυσμό της χώρας.
Το γεγονός τέλος ότι ακόμα και στα διατροφικά προϊόντα οι βασικές επιλογές του Έλληνα καταναλωτή είναι μεταξύ εισαγόμενων δείχνει ότι ούτε αυτός είχε εν τέλει όφελος.
* Πώς μπορεί να βρεθεί η ισορροπία μεταξύ ποιοτικών αγροτικών προϊόντων, τιμών προσβάσιμων στον μέσο πολίτη και αξιοπρεπούς εισοδήματος για τον παραγωγό;
Βασικό συστατικό μπορεί να είναι η αξιοποίηση του τεράστιου κεφαλαίου που είναι ο τόπος μας και το κλίμα του. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η εκτατική κτηνοτροφία, η οποία, αξιοποιώντας τον φυσικό βοσκότοπο, μειώνει δραστικά τις εισροές της εκμετάλλευσης μειώνοντας έτσι το κόστος παραγωγής. Ταυτόχρονα, η ποιότητα των παραγόμενων προϊόντων αναβαθμίζεται κατακόρυφα. Δηλαδή παραγωγή προϊόντων υψηλής ποιότητας με χαμηλό κόστος, χωρίς μείωση του αγροτικού εισοδήματος.
Βεβαίως, για την επίτευξη αυτού του στόχου χρειάζεται ακόμη μεγάλη προσπάθεια. Η δρομολογημένη από την κυβέρνηση εκπόνηση και εφαρμογή των διαχειριστικών σχεδίων βόσκησης είναι πολύ σημαντική και υπηρετεί αυτόν ακριβώς τον στόχο.
Από την άλλη η απαρχαιωμένη και γεμάτη αγκυλώσεις δασική νομοθεσία, σε συνδυασμό με την αργή και γραφειοκρατική δημόσια διοίκηση, αποτελούν τροχοπέδη.
Σε κάθε περίπτωση πρέπει επιτέλους να αρχίσουμε να αξιοποιούμε τα συγκριτικά μας πλεονεκτήματα, κατ’ αρχάς λαμβάνοντάς τα υπόψη στον όποιο παραγωγικό σχεδιασμό κάνουμε.
* Με τον προϋπολογισμό του 2019 που ψηφίζεται την επόμενη εβδομάδα μπαίνουμε ουσιαστικά στη νέα μεταμνημονιακή περίοδο. Τι πρέπει να προσέξει η κυβέρνηση σε σχέση με την ανάπτυξη της περιφέρειας, περιοχών όπως η Καρδίτσα;
Όσο και αν ακούγεται παράξενο, εν έτει 2018 η ελληνική περιφέρεια ακόμη στερείται βασικών υποδομών. Οι καταστροφικές και κοντόφθαλμες πολιτικές των περασμένων δεκαετιών οδήγησαν στην εγκατάλειψη και ερήμωση της υπαίθρου. Στην Καρδίτσα έχουμε ακόμη χωματόδρομους οι οποίοι συνδέουν δημοτικά διαμερίσματα, δήμους αλλά και νομούς. Η άρδευση για την καλλιέργεια βαμβακιού κοστίζει από 8 έως και πάνω από 50 ευρώ το στρέμμα, ανάλογα με τις υποδομές σε αρδευτικά έργα. Τέλος υπάρχουν ακόμη κτηνοτροφικές εγκαταστάσεις χωρίς ρεύμα και χωρίς οδική πρόσβαση.
Πρώτο μέλημα, ή ένα από τα πρώτα, της μεταμνημονιακής κυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ θα πρέπει να είναι η πραγματική παραγωγική ανασυγκρότηση του πρωτογενούς τομέα, που θα οδηγήσει στη δημιουργία ενός παραγωγικού ιστού στην ύπαιθρο, ικανού να παραγάγει θετικά οικονομικά αποτελέσματα.
Αυτό απαιτεί υποδομές, άρα ένα γενναίο και στοχευμένο Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων. Και φυσικά χρηματοδότηση. Τώρα πια μπορούμε και πρέπει να προχωρήσουμε άμεσα στη δημιουργία αναπτυξιακών χρηματοδοτικών εργαλείων ώστε να φτάσουμε σε αυτό που περιγράφουμε ως δίκαιη ανάπτυξη.
Για τα υπόλοιπα, δηλαδή σχεδιασμό και θεσμικές παρεμβάσεις, δεν χρειαζόμαστε χρήματα. Αρκεί το όραμα, το ρεαλιστικό σχέδιο και η σκληρή δουλειά για την υλοποίησή του.
