Της Τζίνας Πολίτη
Στη συζήτηση που έγινε στη Βουλή για τη συνταγματική αναθεώρηση ο κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος της Ν.Δ. Κ. Τζαβάρας αναφέρθηκε στην πραγματεία του Μαξ Βέμπερ Η πολιτική ως επάγγελμα και τη χρησιμοποίησε ως εφαλτήριο προκειμένου να ασκήσει κριτική στους βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ.
Σύμφωνα με τον Μαξ Βέμπερ, “ο άνθρωπος που επιτρέπει στον εαυτό του να πάρει στα χέρια του το τιμόνι της Ιστορίας» πρέπει να διακρίνεται για τρεις ιδιότητες: το πάθος, με την έννοια ότι στηρίζεται μόνο στην "πραγματικότητα», την αίσθηση του μέτρου και το αίσθημα ευθύνης.i Ο Κ. Τζαβάρας επικέντρωσε την προσοχή του αποκλειστικά και μόνο στο θέμα του πάθους και της σχέσης του με την «πραγματικότητα», αποφεύγοντας επιμελώς να αναφερθεί στην ιδιότητα της ευθύνης, την οποία ο Βέμπερ ορίζει ως «αίσθημα ηθικής ευθύνης».
Έτσι, απευθυνόμενος προς τους βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ, παρατήρησε πως «θα πρέπει να μην λέμε πράγματα που είναι ανεδαφικά και τα οποία αναφέρονται σε ιδεολογικές φαντασιώσεις που ποτέ δεν τις είδαμε να πραγματοποιούνται σε αυτόν τον κόσμο μέχρι σήμερα». Προφανώς, διέλαθε της προσοχής του Κ. Τζαβάρα η επισήμανση του Βέμπερ πως «ο άνθρωπος δεν θα πετύχαινε το εφικτό εάν δεν πάσχιζε να πραγματοποιήσει το ανέφικτο» (168).
Επεσήμανε επίσης ο Κ. Τζαβάρας ότι «ούτε η διαφθορά ούτε η διαπλοκή πρέπει να πολιτικοποιείται», αφού «όσοι είναι διεφθαρμένοι και εμπλεκόμενοι έχουν όνομα». Προφανώς διέφυγαν της προσοχής του Κ. Τζαβάρα τα όσα εκθέτει ο Βέμπερ για το σύστημα διαφθοράς και διαπλοκής που χαρακτηρίζει την πολιτική ορισμένων δημαγωγών, όπως: την εκμετάλλευση και μονοπώληση των “κρατικών θέσεων», τα «ρουσφέτια» και τα «οφέλη» που απολαμβάνουν οι οπαδοί τους, με αποτέλεσμα την επικράτηση «μιας τρομακτικής διαφθοράς και χυδαίου υλισμού» (110).
Ο Βέμπερ μοιάζει να συμμερίζεται την άποψη του Μακιαβέλι πως η «διαφθορά» και η «διαπλοκή» πηγάζουν από την κορυφή της εξουσίας και διαχέονται κατόπιν προς τα υπόλοιπα στρώματα της κοινωνίας. Συνακόλουθα η περίφημη ρήση του Θ. Πάγκαλου «Μαζί τα φάγαμε» βρίσκει τη δικαίωσή της: ξεπλένει τους «επώνυμους» και το επαίσχυντο άρθρο 86 παρεισφρέει στο ελληνικό σύνταγμα. Έτσι οι εμπλεκόμενοι των δύο άλλοτε μεγάλων κομμάτων που ενέχονται σε σωρεία σκανδάλων διασώζονται, ενώ οι μικροαπατεώνες της διοικητικής μηχανής πληρώνουν τη νύφη!
Προφανώς, αυτός ήταν ο λόγος που ο κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος της Ν.Δ. Κ. Τζαβάρας «παρέλειψε» να αναφερθεί στη «λέξη» η οποία, κατά τον Βέμπερ, πρέπει να διακρίνει την ιδιότητα της ευθύνης ενός πολιτικού ηγέτη, η οποία δεν είναι άλλη από εκείνη της ηθικής ευθύνης.
«Ποιος είναι ο ηθικός τόπος όπου βρίσκεται εγκατεστημένη η πολιτική;» διερωτάται ο Βέμπερ και επισημαίνει πως «η ηθική ισχύει το ίδιο για την πολιτική πράξη, όπως και για οποιαδήποτε άλλη πράξη» (154). Στην πολιτική, είναι «η πράξη εκείνη που ακολουθεί το αξίωμα μιας ‘ηθικής της ευθύνης’ - σύμφωνα με την οποία πρέπει να λογοδοτήσει κάποιος για τα αποτελέσματα, που θα μπορούσαν να προβλεφθούν από μια πράξη» (157).
Αυτό το αίσθημα της ηθικής ευθύνης ήταν που οδήγησε τον Αλέξη Τσίπρα τη δραματική εκείνη νύχτα στις Βρυξέλλες να μην πει το μεγάλο όχι και να επιστρέψει στην Ελλάδα ως ο νέος ήρωας της Αριστεράς, αλλά να συνθηκολογήσει και να πει το μεγάλο ναι προκειμένου να μην οδηγηθεί η πατρίδα του στα βράχια. Κι αυτό το «αίσθημα της ηθικής ευθύνης» το αναγνώρισε ο ελληνικός λαός στις εκλογές του Σεπτεμβρίου του 2015.
Έτσι, χάρη στις επίμονες προσπάθειες του πρωθυπουργού και της κυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ, τα θετικά, ελπιδοφόρα αποτελέσματα της ηθικής εκείνης πράξης ήταν να βγει επιτέλους η χώρα μας από τα Μνημόνια, να ανακτήσει τη χαμένη αξιοπρέπειά της και την πρέπουσα θέση στο ευρωπαϊκό γίγνεσθαι.
Ο Αλέξης Τσίπρας αντιμετώπισε με ψυχραιμία και αποφασιστικότητα τον βρόμικο, χυδαίο πόλεμο που διεξήγαγαν εναντίον του όλα ανεξαιρέτως τα κόμματα, τα μεγάλα συμφέροντα και Μέσα Μαζικής Παραπληροφόρησης. Γιατί, όπως γράφει ο Βέμπερ: «Μόνο όποιος, αντιμετωπίζοντας όλ’ αυτά, μπορεί να πει ‘παρ’ όλ’ αυτά’ προορίζεται για την πολιτική» (168).
i. Max Weber, Η πολιτική ως επάγγελμα, εισαγωγή - μετάφραση Μιχαήλ Γ. Κυπραίου, εκδόσεις Παπαζήση, σ. 149. Εφεξής η σελίδα θα δίνεται στο τέλος του παραθέματος.
