Live τώρα    
12°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Σποραδικές νεφώσεις
12 °C
8.6°C15.2°C
1 BF 87%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αυξημένες νεφώσεις
11 °C
8.1°C13.2°C
1 BF 65%
ΠΑΤΡΑ
Αυξημένες νεφώσεις
14 °C
11.0°C14.4°C
2 BF 75%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
11 °C
10.8°C13.6°C
2 BF 66%
ΛΑΡΙΣΑ
Σποραδικές νεφώσεις
6 °C
5.9°C9.6°C
0 BF 100%
Σύγχρονος φεμινισμός και η συζήτηση για το «Μέλλον της Ευρώπης»
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Σύγχρονος φεμινισμός και η συζήτηση για το «Μέλλον της Ευρώπης»

Της Αγγελική Παπάζογλου*

Κρίσιμο ερώτημα ενόψει και των επικείμενων ευρωεκλογών του 2019 είναι τι μπορούν να περιμένουν οι γυναίκες από την Ε.Ε. στο μέλλον και θα πρόσθετα και τι μπορούν και πρέπει να κάνουν οι γυναίκες για την ισότητα των φύλων και την καταπολέμηση των διακρίσεων, την κατοχύρωση των δικαιωμάτων των γυναικών και την εμβάθυνση του δημοκρατικού κεκτημένου των ευρωπαϊκών κοινωνιών.

Με αυτή την έννοια, θεωρώ ότι οι γυναίκες, τα φεμινιστικά κινήματα και οι γυναικείες οργανώσεις δεν προσδοκούν μόνο την υλοποίηση και χάραξη συγκεκριμένων πολιτικών εκ μέρους της ΕΕ, αλλά αποτελούν δυνάμει την κινητήρια δύναμη παρέμβασης και μετασχηματισμού των ίδιων των κοινωνιών. Αμφισβητούν το πατριαρχικό μοντέλο οργάνωσης της κοινωνίας, διεκδικούν περισσότερα δικαιώματα για τις γυναίκες, παρακολουθούν την υλοποίηση στόχων και πολιτικών, μπορούν και πρέπει να έχουν ενεργητικό ρόλο στη διαδικασία της ριζοσπαστικής ανασύνθεσης της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης.

Τα τελευταία χρόνια βιώνουμε στην Ευρώπη και διεθνώς μία έκρηξη μικρών ή μεγαλύτερων φεμινιστικών ή γυναικείων κινημάτων που θέτουν ξανά στο δημόσιο διάλογο διεκδικήσεις και αιτήματα που από χρόνια είχε παλέψει το φεμινιστικό και γυναικείο κίνημα και, αν και έχουν γίνει βήματα σε θεσμικό επίπεδο για την κατοχύρωσή τους, εξακολουθούν εντούτοις να υπάρχουν αντιστάσεις και καθυστερήσεις στην υλοποίησή τους, πισωγυρίσματα ή και υποχώρηση της φεμινιστικής οπτικής τόσο στις πολιτικές και δράσεις των σύγχρονων δημοκρατικών πολιτειών όσο και της κοινωνίας εν γένει.

Κινήματα όπως το #MeToo για τη σεξουαλική παρενόχληση, το κίνημα #NiUnaMenos, Ούτε μία λιγότερη!, όπου γυναίκες διαμαρτύρονται ενάντια στη σεξιστική βία και τις δολοφονίες γυναικών, το κίνημα #HomeToVote στην Ιρλανδία, όπου κερδήθηκε το δημοψήφισμα για τη νομιμοποίηση των αμβλώσεων ή η μεγάλη διαδήλωση στη Βέρνη με αίτημα τη μισθολογική ισότητα είναι μερικά μόνο, αλλά χαρακτηριστικά παραδείγματα. Όλα αυτά δείχνουν ότι πολλά έχουν επιτευχθεί για την ισότητα των φύλων σε νομικό ή θεσμικό επίπεδο, αλλά στην ίδια τη ζωή και καθημερινή πρακτική οι γυναίκες εξακολουθούν να παλεύουν με άνισους όρους και να υφίστανται ακόμη διακρίσεις. Ενδεικτικά, να αναφέρουμε ότι στην Ε.Ε. οι μισθολογικές διαφορές μεταξύ γυναικών και ανδρών είναι στο 16,3% και οι συνταξιοδοτικές στο 37,6%. Οι γυναίκες αναλώνουν πενταπλάσιο χρόνο από όσο οι άνδρες σε καθήκοντα φροντίδας και σε οικιακά καθήκοντα. Και θα μπορούσαμε να αναφερθούμε σε ακόμη περισσότερους δείκτες που θα κατέτειναν ότι οι διακρίσεις κατά των γυναικών είναι εδώ και είναι παρούσες ακόμη και σήμερα, μετά από πολλά χρόνια αγώνα και προόδου. Ενώ, στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων τα θέματα της ανεργίας, των ίσων ευκαιριών για άνδρες και γυναίκες, αλλά και μεταξύ των γενεών, η μετανάστευση και οι κοινωνικές ανισότητες, απασχολούν σήμερα το μεγαλύτερο μέρος των Ευρωπαίων πολιτών.

Η Ε.Ε. όμως δοκιμάζεται και πάνω σε υπαρκτά μεγάλα προβλήματα που εμφανίζονται ως αδιέξοδα και συγκροτούν ριζικές αντιπαραθέσεις στο ευρωπαϊκό πλαίσιο: στην αλληλέγγυα αντιμετώπιση των οικονομικών κρίσεων, στο μείζον ζήτημα των μεταναστευτικών - προσφυγικών ροών, στο διεθνή ρόλο και τη διακριτότητα του ευρωπαϊκού πόλου μέσα στην παρούσα φάση της παγκοσμιοποίησης και τέλος, στην κοινωνική, θεσμική, δημοκρατική και μελλοντική πολιτική συγκρότηση του ευρωπαϊκού οικοδομήματος, όπως η επί διετίας συζήτηση για το «Μέλλον της Ευρώπης» έφερε στην επιφάνεια.

Όλα αυτά, όμως, συνδέονται και με ευρύτερες κοινωνικές μεταβολές που έχουν συντελεστεί ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια με την επικράτηση νεοφιλελεύθερων πολιτικών λιτότητας, τη σκληρή δημοσιονομική επιτήρηση, την αύξηση των ανισοτήτων και των διεθνών καπιταλιστικών ανταγωνισμών για νέες σφαίρες οικονομικής και πολιτικής επιρροής, που οδηγούν ταυτόχρονα σε πολέμους και συγκρούσεις, δημιουργώντας στρατιές βασανισμένων προσφύγων, το πιο ευάλωτο κομμάτι των οποίων είναι οι γυναίκες και τα παιδιά.

Στο πλαίσιο της ατζέντας και δημόσιας συζήτησης που έχει ανοίξει και αναπτύσσεται εντός της Ε.Ε. για το «Μέλλον της Ευρώπης», οι γυναίκες πρέπει να πάρουν θέση.

Πρέπει να πάρουν θέση στο κρίσιμο ζήτημα της διαχείρισης του προσφυγικού ζητήματος που αποτελεί μία οικουμενική πρόκληση. Να εργαστούν και να προωθήσουν πολιτικές πρωτοβουλίες που θα δίνουν διέξοδο στις γυναίκες πρόσφυγες και στα παιδιά τους, να στηρίξουν το δικαίωμά τους για οικογενειακή επανένωση, να βοηθήσουν εκείνες τις γυναίκες που είναι πιο εκτεθειμένες και σε διαρκή κίνδυνο στο μεγάλο ταξίδι της προσφυγιάς. Είναι ενδεικτικό ότι οι γυναίκες πρόσφυγες κινδυνεύουν περισσότερο να υποστούν κλοπή, ξυλοδαρμό, βιασμό και σεξουαλική παρενόχληση ή να πέσουν θύματα εμπορίας και διακίνησης ανθρώπων ή ακόμη και να «εξαφανιστούν» από τα λογής κυκλώματα. Οι γυναίκες και τα φεμινιστικά και γυναικεία κινήματα θα πρέπει να αντιταχθούν στη λογική μίας Ευρώπης - φρούριο που προωθεί η «Ομάδα του Βίσεγκραντ» και άλλες χώρες. Να ταχθούν υπέρ μίας πολυεπίπεδης ευρωπαϊκής πρωτοβουλίας, που θα βασίζεται στην αλληλεγγύη και τον σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Οι γυναίκες, άλλωστε, όπως έχει αποδείξει και το παράδειγμα των γιαγιάδων της Λέσβου, αναπτύσσουν και συμμετέχουν σε πολύμορφα κινήματα αλληλεγγύης και ανθρωπισμού.

Το δεύτερο ζήτημα στο οποίο οι γυναίκες καλούνται να πάρουν θέση αφορά στην άνοδο της ακροδεξιάς και των ξενόφοβων, ομοφοβικών και ρατσιστικών δυνάμεων στη Ευρώπη, απώτερος στόχος των οποίων είναι η εμπέδωση νεοσυντηρητικών ή και σκοταδιστικών αντιλήψεων που είναι αντίθετες με την ισότητα των φύλων, την κοινωνική δικαιοσύνη, την υπεράσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Στο πλαίσιο αυτό, είναι σημαντικό το ψήφισμα του Ευρωκοινοβουλίου για την καταδίκη και την αντιμετώπιση της ρητορικής και των εγκλημάτων μίσους, το οποίο εκδόθηκε με αφορμή δύο γεγονότα: την επίθεση νεοφασιστών εναντίον της Ιταλίδας ευρωβουλεύτριας της Αριστεράς, Eleonora Forenza, κατά τη διάρκεια αντιφασιστικής διαδήλωσης και της εν ψυχρώ δολοφονίας του Έλληνα Ζακ Κωστόπουλου, ενός νέου ανθρώπου, ακτιβιστή υπέρ των δικαιωμάτων της ΛΟΑΤΚΙ κοινότητας.

Θα πρέπει λοιπόν να σκεφτούμε ξανά πώς αυτές οι εξελίξεις επηρεάζουν τις γυναίκες και πώς μπορούμε να συγκροτήσουμε ένα δυναμικό κίνημα αντίστασης απέναντι στον νεοεθνικισμό, την ξενοφοβία και την ακροδεξιά, το οποίο να είναι ταυτόχρονα ένα νέο φιλειρηνικό και αντιπολεμικό κίνημα.

Το τρίτο θέμα αφορά στη μεγάλη θεσμική και πολιτική πρωτοβουλία αναφορικά με την πρόληψη και την καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών. Η απόφαση του Συμβουλίου της Ε.Ε. τον Ιούνιο του 2017 να προσχωρήσει και να υπογράψει τη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης αποτελεί ένα πολύ σημαντικό βήμα και ένα ισχυρό πολιτικό σήμα ότι η Ε.Ε. δεσμεύεται να θέσει τέλος στη βία κατά των γυναικών δεδομένου ότι η Σύμβαση αποτελεί το πρώτο δεσμευτικό και συνολικό διεθνές εργαλείο στην Ευρώπη που αντιμετωπίζει τη βία κατά των γυναικών. Δεν αρκεί όμως από μόνο του, καθώς προϋποθέτει την επικύρωσή της από όλες τις χώρες και μέτρα για την υλοποίησή της στην πράξη. Δεν είναι τυχαίο, άλλωστε, ότι αν και η χώρα μας ήταν από τις πρώτες που υπέγραψε την εν λόγω Σύμβαση, ήδη από το 2011, μόλις τον Μάρτιο του 2018 την κύρωσε στην ελληνική βουλή μαζί με τον εφαρμοστικό της νόμο.

Όλα αυτά αποτελούν τις μεγάλες προκλήσεις πρώτα απ’ όλα για τους ίδιους τους πολιτικούς σχηματισμούς που βιώνουν τη δική τους κρίση αντιπροσώπευσης και οφείλουν να δημιουργήσουν τους όρους ενός ουσιαστικού πολιτικού διαλόγου, ανταλλαγής απόψεων και συνεργασίας με την κοινωνία των πολιτών και τα κινήματα. Κατά δεύτερον, για τις ίδιες τις γυναίκες που πρέπει δυναμικά να βγουν στο προσκήνιο, να πάρουν σαφή θέση ενόψει των ευρωεκλογών του 2019, διεκδικώντας τη δική τους αυξημένη παρουσία στα κέντρα λήψης των πολιτικών αποφάσεων, ώστε να βάλουν το δικό τους αποτύπωμα και την ιδιαίτερη οπτική τους και να συμβάλλουν καθοριστικά στη διαφύλαξη και εμβάθυνση των αξιών της Ευρώπης: της ισότητας, της αλληλεγγύης, της υπεράσπισης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, της κοινωνικής δικαιοσύνης και της δημοκρατίας.

* Κοινωνιολόγος, MSc, Συντονίστρια του Τμήματος Φεμινιστικής Πολιτικής/Φύλου του ΣΥΡΙΖΑ

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL