Live τώρα    
13°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Αυξημένες νεφώσεις
13 °C
9.2°C14.6°C
2 BF 84%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αυξημένες νεφώσεις
12 °C
10.7°C14.1°C
1 BF 59%
ΠΑΤΡΑ
Αυξημένες νεφώσεις
14 °C
12.0°C14.9°C
3 BF 75%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
10 °C
9.8°C14.1°C
3 BF 71%
ΛΑΡΙΣΑ
Σποραδικές νεφώσεις
6 °C
5.9°C9.5°C
2 BF 100%
Εζεκίας Παπαϊωάννου / Εζεκίας Παπαϊωάννου: Γνήσιος διεθνιστής, φλογερός αντιφασίστας, πατριώτης Κύπριος
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Εζεκίας Παπαϊωάννου / Εζεκίας Παπαϊωάννου: Γνήσιος διεθνιστής, φλογερός αντιφασίστας, πατριώτης Κύπριος

Της Μαρίας Γιαννακάκη*

Τη Δευτέρα 8 Οκτώβρη συμπληρώθηκαν 120 χρόνια από τη γέννηση του Εζεκία Παπαϊωάννου, ενώ φέτος συμπληρώνονται 30 χρόνια από τον θάνατό του.

Ιστορικός ηγέτης του ΑΚΕΛ, εξέχουσα μορφή του κομμουνιστικού κινήματος, άφησε ανεξίτηλη την προσωπική του σφραγίδα του στην ιδεολογική και πολιτική φυσιογνωμία του ΑΚΕΛ, αλλά και ευρύτερα στην πολιτική ζωή της Κύπρου.

Η φτώχεια τον ανάγκασε να εγκαταλείψει τα όνειρα για ανώτερες σπουδές, ενώ η εκμετάλλευση και η κοινωνική αδικία που βίωσε ως εργάτης, από τα μεταλλεία της Φουκάσας, στο λιμάνι του Πειραιά αλλά και στο Λονδίνο, σφυρηλάτησαν την ταξική του συνείδηση και τον οδήγησαν στη σύνδεσή του με το Κομμουνιστικό Κόμμα Βρετανίας.

Στον Ισπανικό Εμφύλιο

Γνήσιος διεθνιστής και φλογερός αντιφασίστας, συγκλονίζεται από τον αγώνα υπεράσπισης της δημοκρατίας κατά των φασιστικών ορδών του Φράνκο. Με την πρώτη είδηση ότι γίνονται δεκτοί εθελοντές, κατατάσσεται μαζί με άλλους κομμουνιστές στη διεθνή ταξιαρχία και βρίσκεται στο μέτωπο της Ισπανίας το 1936. Στη μάχη της Κόρδοβα τραυματίζεται και επιστρέφει αναγκαστικά στο Λονδίνο.

Με το ξέσπασμα του Β' Παγκοσμίου Πολέμου σπεύδει να καταταγεί εθελοντής ενάντια στις ναζιστικές δυνάμεις, αλλά η αίτησή του απορρίπτεται για λόγους υγείας. Παρ' όλα αυτά, κατορθώνει να ενταχθεί στη Βρετανική Αντιαεροπορική Άμυνα.

Παρανομία και φυλακές

Μετά τον πόλεμο επιστρέφει στην Κύπρο και εντάσσεται στις γραμμές του ΑΚΕΛ. Το 1946 αναλαμβάνει τη διεύθυνση του «Νέου Δημοκράτη», εκφραστικού οργάνου του ΑΚΕΛ, ενώ το 1947 αναλαμβάνει κεντρικός οργανωτικός γραμματέας του κόμματος. Στο ιστορικό 6ο Συνέδριο του Κόμματος εκλέγεται γ.γ. της Κ.Ε. του ΑΚΕΛ βάζοντας τέλος σε μια πολύχρονη εσωκομματική αντιπαλότητα, θέση στην οποία θα παραμείνει για τα επόμενα 39 χρόνια.

Το 1955, με την κήρυξη του κόμματος εκτός νόμου, συλλαμβάνεται από τις αποικιακές αρχές μαζί με δεκάδες άλλα στελέχη του κόμματος και ρίχνεται στις φυλακές. Με τη βοήθεια του παράνομου μηχανισμού του κόμματος δραπετεύει και συνεχίζει μαζί με άλλους συντρόφους του τον αγώνα για την ελευθερία της Κύπρου. Η εμφύλια σύρραξη τη δεκαετία του 1950 και τα χρόνια της ΕΟΚΑ απεφεύχθη χάρη στην ψυχραιμία της ηγεσίας του. Με την ανακήρυξη της ανεξαρτησίας εκλέγεται βουλευτής μέχρι το τέλος της ζωής του.

Φάκελοι των βρετανικών μυστικών υπηρεσιών για τα χρόνια 1936-1966, που αποδεσμεύθηκαν το 2017, περιέχουν έγγραφα συστηματικής παρακολούθησης του Εζεκία Παπαϊωάννου. Καλύπτουν βήμα προς βήμα τις συναντήσεις που είχε τα χρόνια εκείνα στο Λονδίνο και με ποιους, τις επαφές με τον αρχηγό του Βρετανικού Κομμουνιστικού Κόμματος Χάρι Πόλιτ, το Εργατικό Κόμμα και τους Ελληνοκύπριους κομμουνιστές στη Βρετανία, τις δηλώσεις σε ομιλίες του για την πολιτική του ΑΚΕΛ για το Κυπριακό και όχι μόνο.

Οι παρακολουθήσεις ξεκινούν τον Απρίλιο του 1930, μετά την επιστροφή του από την Ισπανία, με αναφορές ότι μαζί με άλλους διένειμαν στην Κύπρο 1.000 αντίτυπα του Κομμουνιστικού Μανιφέστου, ότι ανέλαβε στο Λονδίνο την εφημερίδα «Το Βήμα», ότι ίδρυσε την Επιτροπή για Κυπριακές Υποθέσεις μαζί με τον Εύδωρα Ιωαννίδη και άλλους κομμουνιστές Κυπρίους υπό την αιγίδα του Βρετανικού Κομμουνιστικού Κόμματος.

Προειδοποιεί για το πραξικόπημα

Τρεις μήνες πριν από το πραξικόπημα της χούντας, από το βήμα του 13ου Συνεδρίου του ΑΚΕΛ, ο Παπαϊωάννου προειδοποιεί: «Κύριος στόχος των εγκληματικών αυτών σχεδίων παραμένει η δολοφονία του Προέδρου Μακαρίου και η ταυτόχρονη πραξικοπηματική κατάληξη της εξουσίας. Ο ιμπεριαλιστικός εγκέφαλος που κινεί και χρηματοδοτεί τα νήματα της συνωμοσίας, τόσο κατά του Κυπριακού όσο και του ελληνικού λαού, έχει σαν έδρα του την Αθήνα και δεν είναι άλλος από την αμερικανική CIA...

Οι δικτατορικοί, στρατιωτικοί κύκλοι των Αθηνών και οι αντιδραστικοί σοβινιστικοί κύκλοι της Άγκυρας έχουν ουσιαστικά συνασπιστεί σε μια ανίερη συμμαχία κατά του κυπριακού λαού και της Κύπρου με στόχο τον διαμελισμό ή τη συγκυριαρχία και την ένταξή της στο επιθετικό στρατιωτικό σύστημα του ΝΑΤΟ στην Ανατολική Μεσόγειο».

Και δεν σταματά στις καταγγελίες και διαπιστώσεις: Προτείνει στον Μακάριο τη δημιουργία Λαϊκής Πολιτοφυλακής, που θα ήταν το αντίπαλο δέος απέναντι στην ΕΟΚΑ Β’, αλλά και την ελεγχόμενη από τη χούντα Εθνική Φρουρά. Μέσα σε μόλις μια εβδομάδα παρέδωσε στον Μακάριο κατάλογο με χίλια ονόματα που ήταν έτοιμα να αναλάβουν δράση ενάντια στον φασισμό της ΕΟΚΑ Β' και να προστατέψουν την Κύπρο.

Μετά το 1974 και την τουρκική εισβολή παρέμεινε συνεπής και προσηλωμένος στη γραμμή και στην τακτική του σε ό,τι αφορά το Κυπριακό πρόβλημα: Κύπρος ανεξάρτητη, κυρίαρχη, εδαφικά ακέραιη, ομόσπονδη, αδέσμευτη, δημοκρατική και αποστρατιωτικοποιημένη.

Δεν συμβιβάστηκε ποτέ με την παγίωση των κατοχικών δεδομένων. Η αποδοχή και η συνεπής υποστήριξη της λύσης διζωνικής, δικοινοτικής ομοσπονδίας χαρακτηρίστηκε από τον Παπαϊωάννου μονόδρομος για τον κάθε πατριώτη:

«Το καθήκον που μπαίνει μπροστά από κάθε πατριώτη είναι η διακηρυγμένη γραμμή λύσης του Κυπριακού όπως τη διαλαμβάνουν τα ψηφίσματα του ΟΗΕ...» γράφει στις ενθυμήσεις του («Ενθυμήσεις από τη ζωή μου», Εζεκίας Παπαιωάννου, Εκδόσεις Πυρσός, Λευκωσία 1988). Πιστός στο όραμα της απελευθέρωσης, της επανένωσης και της ειρήνης, ανέλαβε αλλεπάλληλες πρωτοβουλίες για επαναπροσέγγιση και συγκρότηση κοινού μετώπου μαζί με τους Τουρκοκύπριους στον αγώνα ενάντια στον εθνικισμό και τον νεοφασισμό. Δεν σταμάτησε να μιλά για την αδελφοσύνη του κυπριακού λαού, Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων, θέση για την οποία πολλάκις λοιδορήθηκε.

Ο επαναστατικός δρόμος...

Ο Εζεκίας Παπαϊωάννου, προσωπικότητα που ξεπερνά κατά πολύ τα στενά γεωγραφικά όρια της Κύπρου, κληροδότησε στο διεθνές εργατικό κίνημα το προσωπικό του παράδειγμα, το οποίο ο ίδιος συνοψίζει στα απομνημονεύματά του:

"Μεγάλο πράγμα, πολύ μεγάλο πράγμα να είναι κανείς κομμουνιστής. Γιατί, από τη στιγμή που παίρνει την απόφαση να γίνει μέλος του Κομμουνιστικού Κόμματος, του μόνου πραγματικά επαναστατικού κόμματος, αρχίζει γι’ αυτόν ο επαναστατικός δρόμος, οι δυσκολίες, οι κακουχίες, οι διωγμοί, οι φυλακίσεις, τα βασανιστήρια και η ύστατη για τον άνθρωπο θυσία, ο θάνατος.

Ο κομμουνιστής, που γνωρίζει πολύ καλά ότι μονάχα μια ζωή υπάρχει, όταν τη δίνει για τα ύψιστα πανανθρώπινα αγαθά, γίνεται εκατό φορές μεγαλύτερη θυσία από οποιονδήποτε άλλο που πιστεύει στη μεταθάνατο ζωή. Δεν είναι τυχαίο που οι υπερασπιστές του Στάλινγκραντ έμπαιναν στη μάχη με το σύνθημα 'Ζήτω η ζωή'! Γνώριζαν ότι ήταν βέβαιος θάνατος γι’ αυτούς, όμως ήξεραν ταυτόχρονα ότι θα έδιναν τη ζωή τους για να ζήσουν άλλοι.

Για τον κομμουνιστή το μεγαλύτερο αγαθό του ανθρώπου είναι η ζωή. Κι αφού του δόθηκε η ευκαιρία να ζήσει μόνο μια φορά, πρέπει να ζήσει έτσι που πεθαίνοντας να είναι σε θέση να πει: Όλη μου τη ζωή και όλη μου τη δύναμη αφιέρωσα για την ευτυχία και χαρά του ανθρώπου!".

* Η Μαρία Γιαννακάκη είναι γ.γ. Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL