Του Αδάμ Γιαννίκου
Οι παλιές ιστορίες είναι γεμάτες από πολιορκίες. Ομάδες ανθρώπων εφορμούν εναντίον άλλων που περίκλειστοι σε τείχη, άλλοτε μεγάλα κι άλλοτε μικρά, αγωνιούν και δίνουν τα πάντα προκειμένου να υπερασπίσουν τη ζωή τους και να διαφυλάξουν την ύπαρξη και συνέχεια της κοινότητάς τους. Οι παλιές ιστορίες είναι γεμάτες από πολιορκίες, όπου τα ονόματα των νικητών και των ηττημένων ξεχνιούνται και μνημονεύονται μόνο στις επετείους του θριάμβου ή της πτώσης.
Πολλές φορές οι πολιορκίες έχουν συμβολική σημασία. Ακόμη κι ο έρωτας μπορεί να ιδωθεί ως μια πολιορκία, τουλάχιστον όταν έτσι επιλέγουν να τον περιγράφουν οι τεχνίτες του λόγου. Πολιορκία μπορεί να θεωρηθεί και μια συνάντηση αξιωματούχων, όπου η ισχυρότερη ομάδα εξ αυτών επιδιώκει να επιβληθεί στη λιγότερο ισχυρή ή και ανίσχυρη. Οι πολιορκίες είναι ιστορίες όπου κάθε σύστημα ισορροπίας δοκιμάζεται σκληρά και είναι γεγονότα όπου απελευθερώνονται τρομακτικές δυνάμεις από κάθε πλευρά, συχνά προς κάθε κατεύθυνση, όχι μόνο κατά των εχθρών αλλά και κατά των φίλων. Η λύση κάθε πολιορκίας δεν είναι παρά μια ασπρόμαυρη εικόνα όπου κάποιος στέκεται ως νικητής και κάποιος φεύγει ως χαμένος. Αυτή η παλιά εικόνα των δύο μαχόμενων πλευρών ξεπερνά τις ιδιαιτερότητες του συγκεκριμένου τόπου και χρόνου που καταγράφει το γεγονός. Είναι μια εικόνα τόσο παλιά όσο η αίσθηση που κυριεύει την ανθρώπινη ψυχή μπροστά σε μια εξωτερική απειλή.
Οι πολιορκίες είναι πάντα παλιές ιστορίες μέχρι να τις ζήσει κανείς απρόσμενα στο παρόν. Κανείς δεν μπορεί να προβλέψει επακριβώς πότε θα βρεθεί πίσω από τείχη, πόσο μάλλον όταν η ίδια η ιδέα του τείχους έχει εδώ και αιώνες καταρρεύσει μπροστά στην έλευση της νεωτερικότητας. Είναι τότε που οι πολιορκίες γίνονται ιστορίες του σήμερα. Οι άνθρωποι ανατρέχουν στο παρελθόν για να αντλήσουν δύναμη από το παράδειγμα των παλαιότερων. Αλλά, στο τέλος είναι η δική τους επίγεια δύναμη που θα κρίνει την έκβαση της μάχης.
Για χρόνια στις μεγάλες μητροπόλεις του ανεπτυγμένου κόσμου η έννοια της πολιορκίας ήταν κάτι μάλλον άγνωστο. Οι μνήμες από τους μεγάλους πολέμους του 20ου αιώνα είχαν ξεθωριάσει. Κανείς δεν μπορούσε να προβλέψει την εξέλιξη της ιστορίας όταν οι ακραίοι ισλαμιστές στον αναπτυσσόμενο κόσμο κέρδιζαν διαρκώς έδαφος, με τις ευλογίες του δυτικού, απέναντι στους ντόπιους μιμητές των σοσιαλιστικών επαναστάσεων. Κάποια στιγμή ο εχθρός βρέθηκε εντός αόρατων μα υπαρκτών τειχών, στα κτίρια, τις γειτονιές, τους δρόμους και της συνήθειες της ευημερίας. Οι κάτοικοι στη Νέα Υόρκη, στο Παρίσι, στις Βρυξέλλες ένιωσαν πολιορκημένοι. Και, καθώς τα τείχη διατρέχουν προς κάθε κατεύθυνση το σώμα κάθε σύγχρονης κοινωνίας, η λύση της πολιορκίας αργεί.
«Η βιομηχανικά πιο αναπτυγμένη χώρα δείχνει στη λιγότερο ανεπτυγμένη απλώς την εικόνα του μέλλοντός της», έγραφε ο Μαρξ το 1867 στον πρόλογο του Κεφαλαίου. Στις 3 Αυγούστου του 2014, ένα μικρό χωρίο στο βορειοδυτικό Ιράκ έπεφτε στα χέρια των μαχητών του Ισλαμικού Κράτους. Περί τους 600 άντρες εξοντώθηκαν με συνοπτικές διαδικασίες, ενώ περισσότερες από 1.000 γυναίκες και παιδιά κακοποιήθηκαν σεξουαλικά, έγιναν σκλάβοι ή οδηγήθηκαν σε στρατόπεδα συγκέντρωσης. Ολόκληρη η επαρχία Σιντζάρ πολιορκούνταν από στίφη φανατικών που κατέστρεφαν τα πάντα στο πέρασμά τους. Χιλιάδες ήταν οι πρόσφυγες που κατέφυγαν στα βουνά του Κουρδιστάν. Η πλειοψηφία τους προέρχονταν από τη θρησκευτική μειονότητα των Γεζίντι. Η Δύση απάντησε με αποστολές ειδικών δυνάμεων και βομβαρδισμούς. Οι Κούρδοι δημιούργησαν διάδρομο διαφυγής προς τις ελεύθερες περιοχές.
Μια νεαρή γυναίκα 19 ετών έζησε τη φρίκη της πολιορκίας στο Κότσο. Είχε τη μοίρα των 6.700 γεζίντι γυναικών που αιχμαλωτίστηκαν, βιάστηκαν και βασανίστηκαν από τους άντρες του ISIS. Δεν υπήρξε έρωτας σε αυτήν την πολιορκία, ούτε κανόνες πολέμου, ούτε πολιτικοί συγκρούστηκαν πίσω από κλειστές πόρτες για το μέλλον των αριθμών. Οι αριθμοί σ’ αυτή τη νέα πολιορκία προστέθηκαν στους ανώνυμους νεκρούς των παλιών ιστοριών. Η Νάντια Μουράντ βρήκε τη δύναμη να δραπετεύσει και να διηγηθεί την ιστορία της. Έγραψε πολλά, θύμισε στον κόσμο ότι έντεκα χρόνια πριν, ξανά Αύγουστο, η Αλ Κάιντα είχε επιτεθεί σε χωριά του Σιντζάρ και πως μέχρι σήμερα πάνω από 1.400 Γεζίντι αγνοούνται. Η Νάντια βραβεύτηκε με Νόμπελ Ειρήνης. Η μεγάλη της δύναμη, όπως απελευθερώνεται από μέσα της, συγκινεί τον ανεπτυγμένο κόσμο που δείχνει στους υπόλοιπους το μέλλον τους. Σ’ αυτόν τον γκρίζο κόσμο, κάθε γυναίκα σαν τη Νάντια Μουράντ δίνει μάχες, ελπίζοντας να μην ξαναγραφούν οι μαύρες σελίδες της ιστορίας της. Το μέλλον ζητά να ξαναγραφεί σε λευκή σελίδα.
