Του Παναγιώτη Νούτσου*
Ξαναδιαβάζω τους Aθλίους (Les Misérables) του V. Hugo για να διακριβώσω τη θέση που κατέχει -δίπλα στον Bolivar και τον Garibaldi- ο μπουρλοτιέρης Κανάρης, αλλά και την επινοητικότητα του Gavroche / Γαβριά (1862).
Ακριβέστερα αδυνατώ να μην συγκρίνω τα λεγόμενά του με την «πρώτη περιεκτική λίστα των μεταρρυθμιστικών μέτρων», που απέστειλε στον πρόεδρο του Eurogroup ο υπουργός Οικονομικών («non paper», 24.02.2015), τη σωρεία ρηματικών ενεργειών που υπόσχονται τη διεκδίκηση «αριστείας» ως μορφής «αναβάθμισης», «εξορθολογισμού», «εκσυγχρονισμού», «μεγιστοποίησης», «δραστικής βελτίωσης», «χρησιμοποίησης στο έπακρο» και «νέας κουλτούρας».
Κυρίως, αδυνατώ να μην εστιάσω το ενδιαφέρον στη «δραστική βελτίωση της αποδοτικότητας των τμημάτων και μονάδων που διοικούνται από την κεντρική και τοπική κυβέρνηση» στην «κατανομή αμοιβών μέσω αύξησης της παραγωγικότητας» και στην «αξιοκρατική τοποθέτηση ατόμων σε θέση ευθύνης» (ή: να «επανδρώσει επαρκώς, τόσο ποσοτικά όσο και ποιοτικά»).
Σε κάθε περίπτωση η «δημιουργική ασάφεια» ευνοεί την ταυτολογία: να «βασιστεί η αξιολόγηση υπαλλήλων σε πραγματική αξιολόγηση» μολονότι ο ίδιος υπουργός ορθά διαπίστωνε από το 2006 ότι η χώρα μας «δεν διαθέτει πλούσια ιστορική εμπειρία και κουλτούρα αξιολόγησης» (Το πραγματικό και το κεκτημένο. Το Πανεπιστήμιο σε μετάβαση, πρόλ. Γ.Α. Παπανδρέου, Αθήνα 2006, 187)... Ιδίως τώρα που επιβάλλεται, από την «Κύρια Σύμβαση Χρηματοδοτικής Διευκόλυνσης», να καταστεί «επιτυχής η ολοκλήρωση της αξιολόγησης» («review»).
Συνεχίζω με άσκηση και για μένα: Προσπαθώ να βασανίσω τη μνήμη μου ποιος καμάρωνε ότι ο George Soros μαθήτευσε κοντά στον K.R. Popper και συνάμα χρονολογεί τη «μνημονιακή» περίοδο της χώρας του μισόν αιώνα (2010-2060)... Με μπερδεύει η πρόσφατη εμμονή στο 2025 ως «Κίνημα» για τη «Δημοκρατία στην Ευρώπη». Τότε αναμένεται ένας νέος «μεταμοντέρνος χορός του Ζαλόγγου», ιδίως για όσους/ες είναι μηχανόβιοι ή εμφανίζονται ως «δραχμάνηδες», δηλαδή σαν τη φοράδα που τρέχει στρωτά;
Γιατί όχι, να είναι αξιοσημείωτη από τώρα η αναγνωστική εγρήγορση, ώστε τα αναδημοσιευόμενα κείμενα που προσκομίζονται ως τεκμήρια της υπό εξέταση έστω «μνημονιακής εποχής» να μην έχουν υποστεί περικοπές (οι τέσσερις σελίδες να μην έχουν καταντήσει τέσσερις αράδες) και αντίστοιχα να μην έχουν τεθεί σε κρησάρα επιλεκτικής μνήμης (για παράδειγμα σε ό,τι αφορά την «απόσυρση» ή την «επιστροφή» της Αριστεράς, που τελευταία εμφανίζεται να βηματίζει κατά «αιώνες»).
Επιπλέον, και μια σειρά ερωτήσεων που είναι μάλλον χρήσιμη:
* Τι εξακολουθεί να ονομάζεται «χαμηλή ανταγωνιστικότητα» της εγχώριας οικονομίας;
* Ποιες παραγωγικές επενδύσεις, πώς και από πού αναμένονται;
* Τι προβάλλουμε για την «προσέλκυση» ξένων επενδυτών;
* Από πότε άρχισε και πώς διευρύνθηκε ο «εργοδοτικός» ρόλος του κράτους;
* Πώς δραστηριοποιήθηκε ο συνδικαλισμός με εργοδοτική και κυβερνητική «διαπλοκή»;
* Πρόσφατα μόλις διαπιστώθηκε η ανάγκη εκσυγχρονισμού της τεχνογνωσίας, άρσης της πολυνομίας, πάταξης του χρηματισμού και περιορισμού της «γραφειοκρατίας»;
* Πώς η χώρα μας εξακολουθεί να βρίσκεται στο έλεος της κερδοφορίας του κεφαλαίου και η πλειονότητα των πολιτών να υφίσταται διαρκή μείωση των εισοδημάτων τους;
* Για ποιους λόγους ό,τι διαδραματίζεται θα μπορούσε να ονομαστεί «εσωτερική υποτίμηση»;
* Με την εκποίηση της δημόσιας περιουσίας να περιέρχεται στα χέρια ιδιωτών κεφαλαιούχων, «αξιόπιστων» ή όχι;
* «Η Ελλάδα ανήκει στους Έλληνες»: Ποια είναι η «προϊστορία» του συνθήματος, ποιος το μορφοποίησε και ποιοι σήμερα το εκλαϊκεύουν;
* Τι συνεπάγεται τελικώς η πολιτική αυτού του συνθήματος, ευρώ ή δραχμή;
* Τι θα ήταν μια «νέα Μεταπολίτευση» εκτός της Ευρωπαϊκής Ένωσης;
* Θα επρόκειτο για παραίτηση «απ’ την ασυλία της εθνικής κυριαρχίας» ή από την απειλή αποπληρωμής όλου του χρέους;
Χωρίς καμία απόπειρα ανταλλαγής απόψεων; Για παράδειγμα, η απάντηση στη δέκατη ερώτηση να είναι και... «επίκαιρη»: "Η Χρυσή Αυγή αντιγράφει τον Ανδρέα της δεκαετίας του 1970". Όσο για τις υπόλοιπες, η εύκολη γενίκευση δίνει και παίρνει: Η «ελληνική Αριστερά αρνείται να κρίνει ριζοσπαστικά τη μνημονιακή Ελλάδα», με δυο μόνο κείμενα του Marx στο χέρι να κραδαίνονται κολοβά ως προς το «τι δεν είδε», μετατρέποντας τη «γενική κοινωνική γνώση» (από τα «Προσχέδια» του Κεφαλαίου) σε «γενική διανόηση». Με επιμύθια συχνά και βαρύγδουπα: «Δεν θα βγούμε από το ευρώ!», «Να συμμαχήσουμε με το ΔΝΤ!», «Ούτε καν ως διαπραγματευτικό ατού», «Γιατί η Ελλάδα δεν μπορεί να κάνει ό,τι έκανε η Αργεντινή»...
Η κριτική μου απόσταση από αυτές τις θεωρήσεις είχε δημοσιευθεί σε τρεις επιφυλλίδες τον Μάιο του 2015 (Η Εποχή 10.5.2015, Το Βήμα 17.5.2015, Η Αυγή 31.5.2017), για να κυκλοφορήσουν αυτοτελώς στην αρχή του επόμενου έτους: «Αριστερά» και «στίβος»... Ίσως επανέλθω στο νεότευκτο: «Zorba the Greek»...
* Ο Π. Νούτσος είναι ομότιμος καθηγητής Κοινωνικής και Πολιτικής Φιλοσοφίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων
