Live τώρα    
20°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Αίθριος καιρός
20 °C
18.2°C22.0°C
1 BF 47%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αίθριος καιρός
18 °C
14.7°C21.2°C
2 BF 57%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
17 °C
16.0°C19.4°C
2 BF 63%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
20 °C
18.8°C21.5°C
1 BF 61%
ΛΑΡΙΣΑ
Ελαφρές νεφώσεις
15 °C
14.9°C18.4°C
2 BF 63%
Επιπτώσεις από τον σφετερισμό της αναπηρίας
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Επιπτώσεις από τον σφετερισμό της αναπηρίας

Juan M. Lucero, "Σπάζοντας τους φραγμούς"

Της Ανθής Χατζηπέτρου*

Στο πεδίο της αναπηρίας τις τελευταίες δεκαετίες παρατηρείται «αλλαγή παραδείγματος», μετάβαση δηλαδή από το ιατρικό στο κοινωνικό μοντέλο και στην υιοθέτηση της δικαιωματικής προσέγγισης της αναπηρίας. Το αναπηρικό κίνημα διεκδικεί αφενός άρση των εμποδίων (κοινωνικών, θεσμικών, δομημένου περιβάλλοντος κ.ά.), αφετέρου αλλαγές στην έννομη τάξη, προκειμένου να επιτευχθεί η πραγματική ένταξη των ατόμων με αναπηρία σε όλους τους τομείς της κοινωνικής ζωής.

Συγχρόνως τα άτομα με αναπηρία αγωνίζονται να ξεπεράσουν την υποβαθμισμένη θέση τους, αναθεωρούν τις παραδοσιακές παραδοχές για την αναπηρία και τους περιορισμούς που αυτές επέβαλαν στην προσωπική τους ανάπτυξη, στην αυτονομία και στον αυτοπροσδιορισμό, ανακατασκευάζοντας την εικόνα τους από παθητικό αποδέκτη φροντίδας και αντικείμενο φιλανθρωπίας σε υποκείμενο δικαιωμάτων.

Αυτή η συλλογική και ατομική προσπάθεια υπονομεύεται από πολίτες οι οποίοι υποδύονται τους ανάπηρους, δηλαδή καταχρώνται την αναπηρική ταυτότητα προκειμένου να διεκδικήσουν δικαιώματα, παροχές ή/και διευκολύνσεις. Τέτοιες πρακτικές έχουν δει το φως της δημοσιότητας στο παρελθόν, όπως παραδείγματος χάριν η λήψη προνοιακών επιδομάτων ή αναπηρικών συντάξεων από μη δικαιούχους. Προσφάτως το θέμα επανήλθε στον δημόσιο διάλογο μετά την αποτυχημένη αίτηση αποφυλάκισης ενός εκ των πρωταγωνιστών του σκανδάλου της Energa.

Οι αναπηρικές οργανώσεις ζητούν την παρέμβαση της Πολιτείας και ειδικότερα της Δικαιοσύνης, προκειμένου να εισαχθούν οι απαραίτητες εγγυήσεις ώστε να μην δημιουργούνται συνθήκες σφετερισμού της αναπηρίας, διότι ως αποτέλεσμα αυτών των πρακτικών τα άτομα με αναπηρία, πέραν των διακρίσεων και του κοινωνικού αποκλεισμού, καλούνται να αντιμετωπίσουν και το στίγμα αυτών των αποκαλύψεων.

Ωστόσο, αυτή είναι μία από τις σημαντικές διαστάσεις του ζητήματος, καθώς τέτοιες πρακτικές έχουν και άλλες άμεσες και έμμεσες επιπτώσεις. Πρόκειται, κατ’ αρχάς, για την ιδιοποίηση των πόρων του Δημοσίου, οι οποίοι αποστερούνται από τους πραγματικούς δικαιούχους, ενώ γίνεται και καταχρηστική εκμετάλλευση των θετικών μέτρων δράσης που θεσπίζει η Πολιτεία.

Σε κοινωνικό επίπεδο τροφοδοτείται η καχυποψία και μέσω αυτής η συντηρητικοποίηση. Όταν ο δημόσιος λόγος μετατοπίζεται από το μείζον ζήτημα της δικαιωματικής προσέγγισης της αναπηρίας στη συζήτηση περί αληθινής ή ψεύτικης αναπηρίας, αυτό έχει πολιτική συνέπεια να τίθενται υπό αμφισβήτηση οι πολιτικές στήριξης των ευπαθών κοινωνικών ομάδων και η λήψη περαιτέρω θετικών μέτρων γι’ αυτές.

Συγχρόνως αυτά τα φαινόμενα δεν αφήνουν ανεπηρέαστα τα άτομα με αναπηρία καθότι υποκινούν ηθικές αναστολές όσον αφορά την ανάδειξη της αναπηρίας, την καταγγελία των διακρίσεων και τις παραβιάσεις των δικαιωμάτων. Παρεπόμενο αυτών είναι η αδρανοποίηση, που τελικά εκβάλλει στην υπονόμευση των διεκδικήσεων.

Οι παραπάνω διαστάσεις από τον σφετερισμό της αναπηρίας λειτουργούν σωρευτικά και τελικώς λειτουργούν ως τροχοπέδη στην εφαρμογή και διεύρυνση των σύγχρονων προοδευτικών πολιτικών. Συνεπώς, η Πολιτεία οφείλει να μεριμνήσει για την προστασία των νομοθετημάτων της και να αποκρούσει την υπονόμευση των πολιτικών της.

Σε αντίθετη περίπτωση, αναπτύσσονται φαινόμενα (κοινωνική καχυποψία, αδρανοποίηση των ατόμων με αναπηρία κ.ά.) που λειτουργούν ανασταλτικά στην εναρμόνιση, και υλοποίηση στην πράξη, των πολιτικών με όσα επιτάσσουν οι σχετικές διεθνείς συμβάσεις. Μείζονος σημασίας είναι η Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες, την οποία το ελληνικό κοινοβούλιο κύρωσε το 2012 (Ν. 4074/2012) και το 2017 ψήφισε τις κατευθυντήριες - οργανωτικές διατάξεις για την υλοποίησή της (Ν. 4488/2017). Η εν λόγω σύμβαση προωθεί την ισότιμη μεταχείριση, την πλήρη απόλαυση θεμελιωδών δικαιωμάτων αλλά και τη διευκόλυνση της ζωής και της καθημερινότητας των ατόμων με αναπηρία.

* Η Ανθή Χατζηπέτρου είναι υποψήφια διδάκτορας στη Σχολή Ανθρωπιστικών Επιστημών του Ελληνικού Ανοιχτού Πανεπιστημίου

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL