Του Άγγελου Μανταδάκη
Ιούλιος του 1964. Ο Γ. Παπανδρέου μόλις εξελέγη πρωθυπουργός της χώρας και έχει σχηματιστεί η πρώτη κυβέρνηση της Ένωσης Κέντρου. Ο Παπανδρέου διαθέτει στη Βουλή μια πανίσχυρη πλειοψηφία, κατά μέγα μέρος οφειλόμενη στην Αριστερά. Η ΕΔΑ, προτάσσοντας τον στόχο της απομάκρυνσης της Δεξιάς από την εξουσία ώστε να ανοίξει ο δρόμος του εκδημοκρατισμού της χώρας, αποφάσισε την πριμοδότηση του Κέντρου στις εκλογές του Φεβρουαρίου του 1964. Δημοκρατική πλειοψηφία υπήρξε και στις προηγούμενες εκλογές (Νοέμβριος του 1963), όταν η Ένωση Κέντρου αναδείχτηκε νικήτρια, αλλά χωρίς το απαιτούμενο ποσοστό για να σχηματίσει αυτοδύναμη κυβέρνηση. Ο αντικομμουνισμός και οι δεσμεύσεις του Γ. Παπανδρέου δεν θα του επέτρεπαν επ’ ουδενί να "βάλει" την Αριστερά στο παιγνίδι.
Η ΕΔΑ, ωστόσο, συνεπής στις θέσεις της και τις αρχές της, αποφάσισε να μην κατεβάσει δικούς της συνδυασμούς σε 26 εκλογικές περιφέρειες, στις οποίες δεν εξέλεγε βουλευτή, και κάλεσε τους οπαδούς της να υπερψηφίσουν τους υποψηφίους του Κέντρου. Ο Παπανδρέου κερδίζει πρωτοφανή πλειοψηφία (53% και 171 έδρες), κάνει όμως συνεχείς παραχωρήσεις στις αντιδραστικές δυνάμεις και ιδιαίτερα στο Παλάτι.
Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση Γαρουφαλιά, που επιβάλλεται ως τοποτηρητής του Παλατιού στο υπουργείο Εθνικής Άμυνας για να παίξει τον γνωστό ρόλο που έπαιξε στη συνέχεια...
* Εκεί εντάσσεται και η παράδοση του πρώτου δήμου της χώρας στον φιλομοναρχικό Γεώργιο Πλυτά, αντί για μια εκλεκτή προσωπικότητα τον αγωνιστή και τέως πρύτανη του ΕΜΠ Νίκο Κιτσίκη. Ο τότε εκλογικός νόμος στους μεγάλους δήμους προέβλεπε έμμεση εκλογή του δημάρχου αν κανείς υποψήφιος δεν μπορούσε να συγκεντρώσει αρχικά απόλυτη πλειοψηφία ή τουλάχιστον το 40%.
Λίγες μέρες πριν από τις εκλογές είχαν σημειωθεί σοβαρά επεισόδια στη Βουλή, όταν ομάδα ακροδεξιών τραμπούκων, μετά το τέλος της ομιλίας του δεξιού υποψήφιου δήμαρχου της Αθήνας Πλυτά ξεκίνησε πορεία προς τα εκεί, με συνθήματα κυρίως κατά του Γεωργίου Παπανδρέου. Μετά από κάποιες αψιμαχίες, που δεν επεκτάθηκαν, μπροστά στο εκλογικό περίπτερο της ΕΔΑ, οι ακροδεξιοί εισέβαλαν στη Βουλή.
Έτσι, αν και ο υποψήφιος της ΕΔΑ ήλθε πρώτος στον λαό (με ποσοστό 31% και περίπου 40% στις λαϊκές γειτονιές), οι σύμβουλοι των Κεντρώων ψηφοδελτίων (Κατσωτα και Τσουκαλά) στήριξαν κατά πλειοψηφία την υποψηφιότητα του βασιλόφρονα Γεώργιου Πλυτά, αντί για τον διακεκριμένο αρχιτέκτονα και άνθρωπο της Αριστεράς Νίκο Κιτσίκη.
Η πολιτική αυτή της ηγεσίας της Ένωσης Κέντρου ήταν αντίθετη προς το λαϊκό φρόνημα, προς τη συντριπτική πλειοψηφία που ανέδειξαν οι εκλογές του Φεβρουαρίου. Γι’ αυτό και ένα πλήθος πολιτών, που είχε συγκεντρωθεί την ημέρα της εκλογής μπροστά στο δημαρχείο της πλατείας Κοτζιά, αποδοκίμασε τους εξερχόμενους συμβούλους τού Κέντρου, αλλά δέχτηκε την επίθεση της αστυνομίας.
Ήταν ακόμα ένα συμβάν στην πορεία προς την κατάλυση της δημοκρατίας.
