Του Μιχάλη Πετρόπουλου*
Η πρόσφατη παρουσίαση της νέας οργανωτικής δομής της Γ' Λυκείου από τον υπουργό Παιδείας Κ. Γαβρόγλου ήταν μια καθηλωτική και ενοχλητική ομολογία αποτυχίας του Λυκείου.
Δεν πιστεύω ότι είναι ευχάριστη η θέση ενός υπουργού Παιδείας, που δημοσίως ομολογεί ότι η Γ' Λυκείου ουσιαστικά δεν υφίσταται, ότι έχει απολέσει τον παιδαγωγικό της χαρακτήρα, ότι έχει ισοπεδωθεί υπό το βάρος των εισαγωγικών διαγωνισμών για τα ανώτατα ιδρύματα. Ακόμα κι αν δεν ευθύνεται ο ίδιος για την κατάντια αυτή, μια και η φθορά διαρκεί πλέον των δύο δεκαετιών. Ο Κ. Γαβρόγλου δεν είπε τίποτα που να μην το γνωρίζουν όλοι οι εμπλεκόμενοι στην εκπαιδευτική διαδικασία. Απλώς, ήταν ο πρώτος που είπε τα πράγματα με το όνομά τους, χωρίς εξωραϊστικές γαρνιτούρες. Λόγω θέσης, εκτιμώ πως δεν είπε ότι την ευθύνη για τη μετατροπή της Γ' Λυκείου σε μια διεκπεραιωτική σχολική τάξη, σε μια αναγκαία αγγαρεία, φέρουν εξίσου εκπαιδευτικοί, γονείς και μαθητές, χωρίς κανένας να δικαιούται ευνοϊκότερης κρίσης.
Απόδειξη της συνευθύνης όλων ήταν η αποκαρδιωτική συνέχεια της συνέντευξης στις ερωτήσεις των δημοσιογράφων και τα σχόλια/παρατηρήσεις επί του προτεινόμενου σχεδίου από μεμονωμένους εκπαιδευτικούς και συλλόγους. Λίγο - πολύ, όλοι προέβησαν σε μια «λογιστική» κριτική των επικείμενων αλλαγών. Αυτή η ειδικότητα χάνει τόσες ώρες, αυτή είναι στα ίσα της κι εκείνη κερδίζει τόσες. Ερωτήσεις και προτάσεις συντήρησης των πραγμάτων και όχι εξέλιξής τους. Αντί να συζητήσουμε το τι έφταιξε και πώς μπορούμε να το διορθώσουμε, σκοπίμως αναλώθηκε ο πολύτιμος χρόνος σε θέματα συνδικαλιστικού χαρακτήρα. Αντί να αναζητήσουμε, με ειλικρίνεια, τι πρέπει να γνωρίζει ο απόφοιτος του Λυκείου, Γενικού και Επαγγελματικού, για να επιβιώσει στο διεθνές και αδηφάγο κοινωνικό και οικονομικό περιβάλλον που τον περιμένει, σπαταλούμε την κριτική μας στις συν ή πλην μία ή δύο ώρες. Κρίμα.
Η πρόταση που κατέθεσε ο Κ. Γαβρόγλου μπορεί να μην είναι η καλύτερη και να επιδέχεται βελτιώσεων. Όμως είναι απόλυτη ρεαλιστική, προσπαθώντας να συμβιβάσει την πραγματικότητα με τον επιθυμητό ρόλο του δημόσιου σχολείου. Όλοι οι εκπαιδευτικοί ομολογούν ότι η γενική παιδεία στη Γ' Λυκείου είχε αυτοακυρωθεί κι απλώς απασχολούσε χρονικά μαθητές και εκπαιδευτικούς. Η πρόταση για τα εξάωρα μαθήματα έχει σοβαρό λογικό υπόβαθρο, αρκεί το σχολείο μέχρι και τη Β' Λυκείου να προσφέρει εκτενή και ουσιαστική γενική μόρφωση, παράλληλα με την εστίαση στα προσωπικά ενδιαφέροντα της κάθε ξεχωριστής προσωπικότητας των εκπαιδευομένων. Διευκολύνεται, επίσης, η κάλυψη βασικών προαπαιτουμένων για όποιον επιθυμεί τη μετάβαση στην επόμενη βαθμίδα, οι ελλείψεις των οποίων έχουν προκαλέσει επανειλημμένα τη δυσφορία των πανεπιστημιακών.
Φυσικά, τα υπάρχοντα σχολικά συγγράμματα χρειάζονται αναπροσαρμογή και βελτίωση, μερικά και αντικατάσταση, ώστε να ανταποκρίνονται στις σύγχρονες επιστημονικές και παιδαγωγικές απαιτήσεις. Για παράδειγμα, στη Φυσική διυλίζουμε, εδώ και χρόνια, τον κώνωπα, με ύλη εξαιρετικά περιορισμένη και παρωχημένη. Μπορεί και πρέπει να εκσυγχρονιστεί, χωρίς να αναζητούμε το εξεζητημένο, αλλά την ουσία. Τη συγγραφή των σχολικών βιβλίων θα ήταν προτιμότερο να την αναλάβουν οι επιστημονικές ενώσεις, ώστε να πάψουν να είναι εύκολοι κριτές εκ του ασφαλούς, αλλά υπεύθυνες για το πώς, το τι και το πόσο.
Η πρόταση για τον τρόπο διεξαγωγής των προαγωγικών εξετάσεων στην Α' και τη Β' Λυκείου είναι ό,τι καλύτερο έχει προταθεί εδώ και χρόνια. Επιστρέφει στους εκπαιδευτικούς της τάξης την ευθύνη του μαθήματος, αναγκάζει όλους να περατώσουν τη διδακτέα ύλη, χωρίς προσωπικές εκπτώσεις, αφαιρεί την «αναγκαιότητα» του ιδιαιτέρου με τον καθηγητή τού σχολείου και κάνει πιο αντικειμενική την αξιολόγηση του μαθητή. Οι ελάχιστες αντιδράσεις που υπήρξαν στην πρόταση ήταν εμφανώς με κίνητρα ανάξια σχολιασμού.
Με την πρόταση του υπουργείου Παιδείας αποπειράται να συγκεραστούν οι εκπαιδευτικές ανάγκες με την εξέλιξη των πραγμάτων. Ας ευχηθούμε πως θα εφαρμοστεί, με όσες βελτιώσεις κριθεί ότι απαιτούνται κατόπιν διαλόγου, και δεν θα υπαναχωρήσει το υπουργείο Παιδείας σε συντεχνιακές πιέσεις. Το σύστημα έχει φτάσει στα όριά του και οι συγκεκριμένες αλλαγές είναι επιβεβλημένες. Ας λέμε και δημοσίως αυτά που λέμε και στην ιδιωτεία μας...
* Ο Μιχάλης Πετρόπουλος είναι φυσικός M.Sc, εργάζεται στη Μέση Εκπαίδευση και είναι υποψήφιος διδάκτορας στο ΕΑΠ
