Του ΔΗΜΗΤΡΗ Π. ΚΥΡΙΑΚΑΡΑΚΟΥ*
Με την τριλογία των Μνημονίων να έχει πλέον τελειώσει και με εν ενεργεία τις διαβουλεύσεις της Κίνησης Μελών καθ’ όλη την εαρινή περίοδο, ευσεβώς μοιράζομαι κάποιες σκέψεις αμιγώς πολιτειολογικού περιεχομένου.
Όποια θεωρία «γένεσης» της Αριστεράς και εάν υιοθετεί ο μέσος προοδευτικός κοινωνός, το κοινό σημείο ιστορικής αναφοράς έγκειται στο ότι η εκάστοτε «Αριστερά» έδρασε ενιαία και μαζικά. Είτε αποδεχτούμε πως η Αριστερά εγένετο μέσω της πένας του Μαρξ, με ιδρυτικό κείμενό της το «Κομμουνιστικό Μανιφέστο», είτε αποδεχτούμε πως εγένετο προγενέστερα μέσω των κατακτήσεων της Γαλλικής Επανάστασης, στα 1789, και της συνεπαγόμενης καθιέρωσης της (χωροταξικά) αριστερής πτέρυγας στο μετεπαναστατικό κοινοβούλιο, είτε πάλι αποδεχτούμε πως εγένετο έναν αιώνα ενωρίτερα μέσω των κατακτήσεων της βελούδινης ένδοξης Αγγλικής Επανάστασης, στα 1688, και της συνεπαγόμενης καθιέρωσης της «φιλελεύθερης» (επίσης χωροταξικά αριστερής) πτέρυγας των αστών - Ουίγων στο αγγλικό κοινοβούλιο, το γεγονός παραμένει πως ο εκάστοτε «αντι-εξουσιαστικός» χώρος, ο κοινωνικός χώρος ο οποίος στόχευε στην πάταξη της αυθαιρεσίας της (κληρονομικής) εξουσίας, δρούσε ως στιβαρό συλλογικό υποκείμενο.
Οι «δύσκολες ημέρες» για τα εν λόγω κινήματα ήλθαν όταν τα τελευταία έχοντας κατακτήσει την εξουσία, ή εκτενές μερτικό σε αυτήν, άρχισαν ενδογενώς να «διαβουλεύονται» αέναα περί την «προοδευτική» μεθοδολογία ενάσκησης της τελευταίας.
Δεν πρόλαβε, λ.χ., η Οκτωβριανή Επανάσταση να επιβάλει τη δική της «νέα τάξη πραγμάτων» και ιδρύθηκαν οι φράξιες, βλ. (παλαιο-)Μαρξιστές, Τροτσκιστές, Λενινιστές, Γκραμσιανοί. Δεν πρόλαβαν να σιγήσουν τα όπλα της Γαλλικής Επανάστασης και ξεκίνησε η αμφισβήτηση περί το κοινωνικό θεμέλιό της, ήταν παλλαϊκή επανάσταση ή bourgeois επανάσταση, ήταν επανάσταση μαζικού κινήματος εν γένει δικαιωματισμού ή απλώς εξέγερση των νέων παραγωγών πλούτου, των «απόκληρων» του μοναρχογενούς μερκαντιλισμού; Όσο για την ένδοξη Αγγλική Επανάσταση, απώλεσε τα «ένδοξα» χαρακτηριστικά της όταν οι «νικητές» Προτεστάντες - Πουριτανοί «συνθηκολόγησαν» με την παλαιά άρχουσα τάξη για να αποφευχθούν αιματοχυσίες ανάλογες του Εμφυλίου του 1642. Μόλις «κατακτήθηκε» το δικαίωμα στην ένδυση με περούκα (αγγλ. Whig, εξ ου και Whigs: ελλ. απόδοση: Ουίγοι), κατά τας συνόδους της Βουλής των Κοινοτήτων, για τους νεόπλουτους της εποχής άρχισε η σταδιακή υπερθέρμανση του κρανίου τους, οπότε έπαψαν πλέον να σκέφτονται με συνέπεια να μετεξελιχθούν σε εν τοις πράγμασι «συντηρητικούς».
Η Αριστερά δεν επιδέχεται πολλές και ποικίλες ερμηνείες. Είτε ως Φιλελευθερισμός του 17ου και του 18ου αιώνα, είτε ως Κοινωνικός Ωφελιμισμός των αρχών του 19ου αιώνα, είτε ως Κομμουνισμός των αρχών του 20ού αιώνα, τα προκρίματα της (εκάστοτε) Αριστεράς ήταν και είναι η πάταξη πάσης αυθαίρετης και διεφθαρμένης διακυβέρνησης, η απομυθοποίηση της εξουσίας, η προαγωγή της κοινωνικής συνοχής, η καταπολέμηση των αθεμίτων και αναξιοκρατικών ανισοτήτων, η υλοποίηση της «αρχής της ισότητας» σε κάθε κοινωνικό χώρο.
Δεν υπάρχουν πολλές Αριστερές, η Αριστερά είναι μία, ενιαία και αδιαίρετη, αξιακά και μεθοδολογικά. Αυτό που σε κάθε αιώνα αλλάζει είναι το πεδίο της μάχης στο οποίο καλείται να παλέψει και η μεθοδολογία τού εκάστοτε «συντηρητισμού» που έχει να αντιμετωπίσει.
Για να έλθουμε όμως στο σήμερα, στα δικά μας, το σημερινό «πεδίο μάχης» συναποτελείται από συρρικνωμένη την αλλοτινά οικονομικά αυτοτελή εθνική μεσαία τάξη, από άστεγους πολλούς από τους αλλοτινά απολαμβάνοντες οικονομική βεβαιότητα μικρομεσαίους, από ανέργους πολλούς καταρτισμένους πολίτες παραγωγικής ηλικίας, από μια πατρίδα με αναξιοποίητο φυσικό και πολιτισμικό πλούτο που διψά, στη «μετα-δημοσιοϋπαλληλική» εποχή, να δημιουργήσει. Ο κοινός ταξικός εχθρός είναι το διά του επί γενικευμένης ύφεσης αγοραίου αυτοματισμού υπερ-συγκεντρωμένο κεφάλαιο και η, ανά την Ε.Ε., «αλληλέγγυα» προς το τελευταίο ακροδεξιά μισαλλοδοξία που προκρίνει πως όπου υπάρχουν πλεονάζοντες άνθρωποι υπάρχουν και πλεονάζοντα προβλήματα, μειώνοντας τους ανθρώπους μειώνονται και τα προβλήματα.
Το να συζητάμε ατέρμονα με τον εαυτό μας, το να υφαίνουμε αέναες διαβουλεύσεις και το να ζούμε από τα θεωρητικά έτοιμα είναι συνταγή στασιμότητας. Δεν θα διαφέρουμε αισθητά από τους Ουίγους που μόλις, ως νέα κοινωνική δύναμη, εισήχθησαν στο κοινοβούλιο και ενδύθηκαν τις μάλλινες περούκες άρχισαν να χάνονται σε διαβουλεύσεις επί διαβουλεύσεων με αποτέλεσμα ούτε τον ιδρώτα που έσταζε στο μέτωπό τους να αισθάνονται. Εμείς απαρνηθήκαμε τη γραβάτα προφανώς γιατί φοβηθήκαμε μήπως μας «πνίξει», πως δεν μας διαφοροποιεί από τους ιδεολογικούς μας αποστάτες οι οποίοι με το που την εφήρμοσαν στον λαιμό τους υιοθέτησαν τον στείρο καθωσπρεπισμό της σημειολογίας της. Η καταχρηστική εφαρμογή της γραβάτας σίγουρα δεν σε καθιστά αυτοδικαίως κύριο, ήτοι πρόσωπο φέρον κύρος. Ομοίως όμως ισχύει και για την καταχρηστική μη εφαρμογή της, δεν σε καθιστά αυτοδικαίως ακτιβιστή.
Αντί να αναζητούμε μια νέα ιδεολογία ή μια νέα αναθεώρηση της προ-υφιστάμενης ιδεολογίας, ας αναζητήσουμε νέες ιδέες και πρακτικές που θα ενισχύσουν το ιδεολογικό μας επιχείρημα. Δεν στεκόμαστε, λ.χ., κριτικά απέναντι στην ανάπτυξη αλλά στην ανάπτυξη που αρνείται να προσδιοριστεί κοινωνικά και να αξιοποιήσει αξιοκρατικά το εργατικό δυναμικό. Δεν στεκόμαστε κριτικά απέναντι στη δημόσια τάξη αλλά στη στείρα και αντεκδικητική καταστολή που διαιωνίζει την παραβατική συμπεριφορά. Δεν στεκόμαστε κριτικά απέναντι στην αγορά αλλά την αντιμετωπίζουμε ως τη συναλλακτική εκδοχή της κοινωνίας, η αγορά δεν είναι διακριτή οντότητα. Θέλουμε περισσότερη Ευρώπη αλλά και περισσότερο ειρηνική και κοινωνικά αναφερόμενη Ευρώπη.
Θέλουμε άνοιγμα στην κοινωνία αλλά με κοινό αξιακό πλαίσιο, την αριστεροσύνη θα την πραγματευτούμε με τον νέο μας συνομιλητή μόλις έχουμε καταστεί συνοδοιπόροι σε κοινό πολιτικό forum, στο κόμμα. Με προκατάληψη και με συγκαταβατική διάθεση δεν δημιουργούμε νέους συνομιλητές, δεν γινόμαστε μια νέα έκφανση της Αριστεράς αλλά μία ακόμα νέα έκλειψή της σαν αυτές που μας παραδίδει η Ιστορία, η οποία σήμερα μας διδάσκει περισσότερα από άλλοτε διότι τείνει να επαναληφθεί όχι ως φάρσα αλλά ως τραγωδία.
* Ο Δημήτρης Π. Κυριακαράκος είναι δικηγόρος LLM Διεθνούς και Συγκριτικού Δικαίου Οικονομίας & Εμπορίου Μητροπολιτικού Πανεπιστημίου Λονδίνου
