Live τώρα    
17°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Αίθριος καιρός
17 °C
13.4°C18.7°C
3 BF 63%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Ελαφρές νεφώσεις
15 °C
12.0°C16.9°C
1 BF 66%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
16 °C
14.3°C16.6°C
2 BF 61%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
14 °C
13.8°C18.0°C
2 BF 62%
ΛΑΡΙΣΑ
Αίθριος καιρός
10 °C
9.9°C14.6°C
2 BF 76%
Το ίδιο παραμύθι
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Το ίδιο παραμύθι

Του Αδάμ Γιαννίκου

Στο γνωστό λαϊκό παραμύθι του «Παπουτσωμένου Γάτου» οι τρεις γιοι ενός μυλωνά του 17ου αιώνα κληρονομούν αντίστοιχα τον μύλο, τον γάιδαρο και τον γάτο του μακαρίτη. Ο νεότερος γιος απελπίζεται. Τι να του προσφέρει ένας γάτος; Δικαίως νιώθει αδικημένος. Τα αδέρφια του κληρονόμησαν το κεφάλαιο με το οποίο θα μπορούσαν να ελπίζουν σε κάτι καλύτερο. Εκείνος θα έμενε με το κατοικίδιο της οικογένειας. Μήπως τουλάχιστον να έβγαζε κάτι απ’ αυτό; Σκέφτηκε τότε να σκοτώσει τον γάτο και να φτιάξει απ’ το δέρμα του ένα ζευγάρι γάντια. Όμως, ο γάτος τον πείθει να του χαρίσει τη ζωή και ζητά να του φτιάξει ένα ζευγάρι μπότες. Φορώντας τις μπότες ο παπουτσωμένος γάτος καταφέρνει να κερδίσει την εύνοια του βασιλιά. Πατώντας επί πτωμάτων, με διάφορα τεχνάσματα, απειλές και ψέματα, τον κάνει να πιστέψει ότι το αφεντικό του, ο φτωχός γιος ενός μυλωνά, είναι ένας πλούσιος κόμης. Ο γάτος καταφέρνει να παντρέψει το αφεντικό του με την κόρη του βασιλιά και στο τέλος ο ριγμένος γιός γίνεται ο ίδιος βασιλιάς.

Εν έτει 1697, όταν και πρωτοεκδόθηκε το παραμύθι, η νεωτερικότητα είχε εισβάλλει στην ιστορία και το πέρας της φάνταζε μακρινό. Όχι τουλάχιστον πριν σχηματοποιηθεί σε πλήρη έκταση, όχι πριν ξεχαρβαλωθούν και τα τελευταία προπύργια του Ancien Regime. Η ανθρωποκεντρική αντίληψη του κόσμου, η ρήξη με τις ιστορικές επιταγές και τη φυσική αναγκαιότητα, η υιοθέτηση του Ορθού Λόγου και των ιδανικών του Διαφωτισμού, οι ανεπανάληπτες τεχνολογικές εξελίξεις, η διαρκής πρόοδος και ο έλεγχος του αστικού τοπίου, καθιέρωσαν τους αστούς ως κληρονόμους τους ιστορίας. Η συσσώρευση του κεφαλαίου ήταν γι’ αυτούς το ιερό δισκοπότηρο. Όπως διαχρονικά, βεβαίως, επιτάσσουν τα μαθηματικά της πολιτικής, στους δύο τρίτος δεν χωρεί, οπότε και το νεωτερικό όνειρο άφηνε πάντα πίσω την τρίτη τάξη –χωρίς μύλο, χωρίς γάιδαρο.

Κατά μία έννοια ο τρίτος γιος της ιστορίας ήταν παιδί μιας άλλης εποχής ή –όπως θα λέγαμε– μπροστά από την εποχή του. Η μετανεωτερικότητα, όπως αναδείχθηκε στον 20ο αιώνα, απέδειξε ότι η υπεραξία δεν παράγεται μόνο από τους εργάτες. Η άυλη εργασία, η πληροφορία, η ανάδειξη της δικτυωμένης στη θέση της δομημένης κοινωνίας, η μεταστροφή της παραγωγικότητας στην παραγωγή γνώσης, η μετατόπιση της οικονομίας στις υπηρεσίες έγιναν ο κανόνας σε έναν ακανόνιστο, κατακερματισμένο κόσμο. Ο σχετικισμός, η υποκειμενικότητα , η ενδεχομενικότητα, η ταυτότητα το αφήγημα, έγιναν απαραίτητες έννοιες για όποιον πάσχιζε να κατανοήσει το παρόν και το μέλλον. Ο τρίτος γιός δεν κατανοούσε πώς ένα ζευγάρι παπούτσια κι ένας γάτος θα μπορούσαν να τον κάνουν βασιλιά του κόσμου. Και, πράγματι, ο τρίτος γιος δεν συμμετέχει ενεργά στην πλοκή. Θα περάσουν τρεις αιώνες μέχρι ο ίδιος να γίνει γάτος και να πουλάει αέρα δώθε κείθε συσσωρεύοντας αμύθητα πλούτη.

Την περασμένη βδομάδα χιλιάδες Αμερικανοί αποφάσισαν όχι μόνο να κάψουν τα παπούτσια τους μάρκας Nike, αλλά και να ανεβάσουν τη διαμαρτυρία τους στους λογαριασμούς τους στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Την οργή τους προκάλεσε η απόφαση της αμερικανικής πολυεθνικής να γιορτάσει τα τριάντα χρόνια της καμπάνιας «Just Do It» με κεντρικό πρόσωπο τον Κόλιν Κάπερνικ· τον διάσημο παίκτη της National Football League, που αποπέμφθηκε από το πλουσιότερο πρωτάθλημα του κόσμου επειδή γονάτιζε στο άκουσμα του εθνικού ύμνου πριν από κάθε αγώνα, διαμαρτυρόμενος για τη μεταχείριση των αφροαμερικανών συμπατριωτών του.

Μια μέρα μετά την ανακοίνωση της καμπάνιας η μετοχή της Nike έφτασε να υποχωρεί έως και 4%. Με το κλείσιμο της συνεδρίασης η χασούρα ανήλθε στα 5 δισ. δολάρια. Όμως, οι σοσιαλμιντιακές αναφορές στη φίρμα αυξήθηκαν μέσα σε εικοσιτέσσερις ώρες στα 2,7 εκατομμύρια, ήτοι κατά 135%. Οι στατιστικές λένε ότι το 2019 οι νέοι ηλικίας 22-37 θα συνιστούν τη μεγαλύτερη ηλικιακή ομάδα στις ΗΠΑ, ξεπερνώντας τη γενιά που μεγάλωσε με Air Jordan. Tο 44% δε εξ αυτών δεν είναι λευκοί, ποσοστό που αυξάνει στο 48% για τους σημερινούς έφηβους και ξεπερνά το 50% για τα παιδιά κάτω των δέκα ετών. Και όλες οι σχετικές έρευνες λένε ότι οι νεώτεροι καταναλωτές προτιμούν να αγοράζουν προϊόντα που συνδέονται με κάποιο κοινωνικό μήνυμα. Ποιος είναι ο γάτος της ιστορίας;

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL