Live τώρα    
24°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Αίθριος καιρός
24 °C
22.2°C26.3°C
2 BF 36%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αίθριος καιρός
24 °C
22.3°C26.0°C
3 BF 36%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
20 °C
19.4°C24.8°C
2 BF 52%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
21 °C
20.8°C21.6°C
2 BF 63%
ΛΑΡΙΣΑ
Ελαφρές νεφώσεις
23 °C
22.9°C24.0°C
2 BF 38%
ΣΥΝΑΝΤΗΣΕΙΣ / Υπουργείο Παιδείας ή υπουργείο Εκπαιδευτικών;
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

ΣΥΝΑΝΤΗΣΕΙΣ / Υπουργείο Παιδείας ή υπουργείο Εκπαιδευτικών;

ΤΟΥ ΓΙΩΡΓΟΥ ΑΓΓΕΛΟΠΟΥΛΟΥ*

Τα σχολεία και τα πανεπιστήμια υπάρχουν για να παράγουν και να μεταδίδουν τη γνώση. Η διαδικασία αυτή καθoρίζεται αλλά και καθορίζει τις ομάδες που αναλάμβαναν τον ρόλο του ερευνητή και του δασκάλου. Από τον Μεσαίωνα και μέχρι τα τέλη του 18ου αιώνα παρατηρείται στις ευρωπαϊκές κοινωνίες μια μετάβαση από ομάδες μονοπώλησης της γνώσης (ιεροδιδάσκαλοι, ομάδες μυημένων) σε ανοιχτές κατηγορίες επαγγελματιών της γνώσης.

Οι επαγγελματίες εκπαιδευτικοί συγκροτούν μια πολυπληθή και πολιτικά υπολογίσιμη πληθυσμιακή κατηγορία. Καθώς διευρύνεται ο κόσμος των εκπαιδευτικών, ενισχύεται το αίτημα για ένα σχολείο ισότητας και δημοκρατίας, αλλάζουν οι νοηματοδοτήσεις της παιδείας, του μαθητή, της παραγωγής και μετάδοσης της γνώσης. Το σχολείο των σύγχρονων ευρωπαϊκών κοινωνιών παράγει ταξικές ανισότητες αλλά η συντριπτική πλειοψηφία των εκπαιδευτικών παλεύει για την υπέρβασή τους. Ως εκ τούτου, συνιστούν απειλή για τους νεοφιλελεύθερους. Για να ελέγξουν τη γνώση οι νεοφιλελεύθεροι εστίασαν στην πειθάρχηση των εκπαιδευτικών. Με εργαλεία τη σύνδεση χρηματοδότησης και «λογοδοσίας», την ποσοτικοποίηση των εκπαιδευτικών αποτελεσμάτων με προ-αποφασισμένους δείκτες και βάσει μιας στρεβλής περί «ποιότητας» ιδεολογικής εμμονής, μειώνουν την αυτονομία των διαδικασιών παραγωγής και μετάδοσης της γνώσης. Καταλήγουμε έτσι στη δημιουργία «υπουργείων πειθάρχησης των εκπαιδευτικών».

Οι εκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις στην Ελλάδα της περιόδου 2009-2015 συνιστούν επιτομή της νεοφιλελεύθερης προσέγγισης. Χαρακτηριστικά αναφέρουμε: μείωση των απολαβών των εκπαιδευτικών, διασυρμός τους στα συστημικά ΜΜΕ, εργασιακή διαθεσιμότητα (προάγγελος απόλυσης), περιορισμοί γεωγραφικής κινητικότητας («αμετάθετοι» στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση, κατάργηση μετακινήσεων μελών ΔΕΠ), τιμωρητική αξιολόγηση, προσπάθεια συγκέντρωσης της διοίκησης στα χέρια εκπαιδευτικών ελίτ (ο Σύλλογος Διδασκόντων δεν είχε λόγο στην εκλογή διευθυντών σχολείων, Συμβούλια Ιδρύματος ΑΕΙ) κ.λπ. Οι πολιτικές αυτές ενέτειναν την ανάπτυξη φραγμών στη διαδικασία παραγωγής και μετάδοσης της γνώσης, χειροτέρεψαν αισθητά το επίπεδο ζωής και εργασίας των εκπαιδευτικών, συγκέντρωσαν οργή και δυσπιστία έναντι της πολιτείας, πολλαπλασίασαν τις συγκρούσεις ανάμεσα στους εκπαιδευτικούς και άλλες κοινωνικές κατηγορίες (π.χ. γονείς). Οι πολιτικές ηγεσίες του υπουργείου Παιδείας επί ΣΥΡΙΖΑ, παρ’ότι σε αδυναμία αύξησης του εισοδήματος των εκπαιδευτικών, εστίασαν στις θεσμικές παρεμβάσεις δημιουργίας ενός πλαισίου ασφάλειας, δημοκρατίας και διαφάνειας στην εκπαίδευση. Αντιστάθηκαν σθεναρά και με τεκμηριωμένα επιχειρήματα στις προσπάθειες του ΟΟΣΑ και των Θεσμών που πίεζαν για αύξηση του διδακτικού ωραρίου και του αριθμού μαθητών ανά τμήμα, για θέσπιση πενταετών συμβολαίων αντί των διορισμών κ.λπ. Ενίσχυσαν τις δαπάνες για την εκπαίδευση παράλληλα με την αύξηση της χρηματοδότησης από άλλα υπουργεία (π.χ. 10 εκατ. ευρώ την προηγούμενη εβδομάδα για τη σχολική στέγη). Η ακύρωση των πολιτικών πειθάρχησης θα ενισχυθεί με τους μόνιμους διορισμούς εκπαιδευτικών εντός του επόμενου σχολικού έτους και, μόλις το επιτρέψουν οι δημοσιονομικές συνθήκες, με βελτίωση του εισοδήματος των εκπαιδευτικών.

Η τριετής μας προσπάθεια εκδημοκρατισμού των εργασιακών συνθηκών και όρων λειτουργίας της εκπαίδευσης συνιστά συνθήκη αναγκαία αλλά όχι επαρκή για τη δημοκρατική εκπαιδευτική μεταρρύθμιση. Δώσαμε προτεραιότητα στις εργασιακές συνθήκες για να διαμορφώσουμε ένα πλαίσιο κανονικότητας των εκπαιδευτικών θεσμών. Οφείλουμε πλέον να εστιάσουμε στην ουσία της μαθησιακής διαδικασίας. Χρειαζόμαστε ένα σχολείο πιο αγαπητό στους μαθητές, διαμόρφωση εναλλακτικών προσεγγίσεων στη μάθηση, νέα βιβλία, αναλυτικά προγράμματα και διδακτικές μεθόδους.

Δεν θα πρέπει να μας διαφεύγει ότι κάποιες από αυτές τις αλλαγές μπορεί να προκαλέσουν αντιδράσεις. Πρόσφατο παράδειγμα, η θέση ορισμένων αναπληρωτών εκπαιδευτικών για την απάλειψη ειδικών προσόντων (π.χ. γνώσεις αραβικής) στην πρόσληψη αναπληρωτών εκπαιδευτικών σε δομές εκπαίδευσης προσφύγων. Η άποψη αυτή ιεραρχεί το εργασιακό δικαίωμα ως πιο σημαντικό από την παιδαγωγική αναγκαιότητα. Η υπέρβαση τέτοιων αδιεξόδων προτάσσει την ανάγκη διατύπωσης ενός σχεδίου για τα περί γνώσης ζητήματα. Αυτό θα δημιουργήσει διαλεκτικές αντιπαραθέσεις, συνθέσεις και νέες κοινωνικές συμμαχίες.

Ας αναλογιστούμε το αποτέλεσμα των μικρών και μεγάλων αλλαγών που κάναμε προς αυτήν την κατεύθυνση: μεταβολή της πανελλαδικής δομής της ανώτατης εκπαίδευσης, «τσάντα στο σχολείο» ένα Σαββατοκύριακο τον μήνα για τα παιδιά του Δημοτικού (παραμονή των εγχειριδίων στο σχολείο ώστε να εξασφαλίζεται η ολοκλήρωση της μελέτης εντός του σχολείου), θεματική εβδομάδα και ευέλικτη ζώνη, το σύνολο των αλλαγών στα ΕΠΑΛ, σχολεία δεύτερης ευκαιρίας στις φυλακές, εκπαίδευση των προσφυγόπαιδων, νέα βιβλία και αναλυτικό πρόγραμμα των Θρησκευτικών κ.λπ. Όσο πιο πολύ απομακρυνόμαστε από την παγίδα του «υπουργείου Εκπαιδευτικών» που ο νεοφιλελευθερισμός έχει στήσει, τόσο πιο έντονα εξασφαλίζουμε και τις εργασιακές συνθήκες των εκπαιδευτικών, τη δημοκρατική παραγωγή νέας γνώσης και την αγάπη των μαθητών για τα γράμματα.

*Ο Γιώργος Αγγελόπουλος είναι γενικός γραμματέας του υπουργείου Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων.

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL