Αν και χιλιοειπωμένη η διατύπωση ότι η σημερινή πραγματικότητα μοιάζει με δυστοπικό μυθιστόρημα, δεν είναι ακόμη ένα κλισέ. Παραφράζοντας τη φράση του Άλντους Χάξλεϊ, θα μπορούσε κανείς να ισχυριστεί πως οι επιστήμονες της Πληροφορικής στρώνουν το κρεβάτι που θα ξαπλώσει πάνω του η ανθρωπότητα. Διαμορφώνουν μια εικονική πραγματικότητα στην οποία οι άνθρωποι είναι ο αριθμός της κάρτας τους (χρεωστική, πιστωτική, μεταφορών, εκπτωτική κ.ά.) ή του κωδικού πρόσβασής τους σε ηλεκτρονικούς λογαριασμούς.
Η συγκυρία αυτή καθιστά παραπάνω από αναγκαία την προστασία των ευαίσθητων προσωπικών δεδομένων. Και ναι, το θέμα είναι ο Κανονισμός για την Προστασία των Γενικών Δεδομένων. Στον τίτλο δεν γίνεται αναφορά στην προσωπική φύση των δικαιωμάτων παρότι αυτό είναι το αντικείμενο του Κανονισμού. Αντ’ αυτού, λέγεται Κανονισμός Προστασίας Γενικών Δεδομένων (General Data Protection Regulation, GDPR). Δεν είναι Γενικά, αλλά πολύ ειδικά προσωπικά δεδομένα, που χρήζουν προστασίας. Αυτό μπορεί να είναι ενδεικτικό του πώς αντιμετωπίζεται ο άνθρωπος.
Σαφώς και μέχρι τώρα όλοι έδιναν ενυπόγραφα ή ηλεκτρονικά χωρίς δεύτερη σκέψη τη συναίνεσή τους στην επεξεργασία των δεδομένων τους, όπου επεξεργασία σημαίνει και διανομή σε τρίτους. Κάπως έτσι βρίσκονταν όλοι να απορούν «πού βρήκαν άραγε το e-mail μου;». Γιατί τώρα να προκύπτουν αντιδράσεις; Κατά πρώτον, όταν κάτι από ανεπίσημο γίνεται επίσημο και ενυπόγραφο από καθέναν ξεχωριστά, η ευθύνη μεταφέρεται στον υπογράφοντα. Και η ανθρωπότητα δεν τα πάει καλά με την ευθύνη. Πρέπει να έχει εξιλαστήρια θύματα.
Και τι γίνεται στις ελάχιστες περιπτώσεις που κάποιος αναγνωρίζει την ευθύνη και φέρεται υπεύθυνα; Πριν από λίγες μέρες, δημοσιεύτηκε στο Διαδίκτυο η περίπτωση μιας δημοσιογράφου, στην οποία ιδιωτικό διαγνωστικό κέντρο αρνήθηκε να κάνει εξετάσεις επειδή δεν συναίνεσε -αφού διάβασε τους όρους-στην επεξεργασία των προσωπικών της δεδομένων από το κέντρο.
Στον Ιστότοπο της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τον GDPR στον τομέα των δικαιωμάτων και στο *«Πώς δίνεται η συναίνεσή μου» ξεκάθαρα αναφέρεται ότι κάποιος πρέπει να συναινεί ελεύθερα. Το τελευταίο σημαίνει (μάλλον) όχι εξαναγκαστικά, όπως στην παραπάνω περίπτωση.
Αν δεν συναινέσεις, δεν υπάρχεις για το σύστημα. Κι αν δεν υπάρξεις σε αυτό, πώς θα ζήσεις; Τουλάχιστον μέχρι πρότινος, το «σύστημα» ήταν κάτι θεωρητικό: ο καταναλωτισμός, η διαφθορά, ο ηθικός ξεπεσμός, τα μέσα. Τώρα πώς μπορεί να τα αποφύγει; Όσο καθένας είναι ενήμερος για τα δικαιώματά του, τόσο μπορεί να διευρύνει το πλαίσιο εφαρμογής του Κανονισμού με τρόπο που να μην καθίσταται ακόμη ένα ψηφίο, μια στατιστική, ένα προϊόν στην αγορά του μάρκετινγκ.
* https://ec.europa.eu/info/law/law-topic/data-protection/reform/rights-citizens/my-rights/what-are-my-rights_en
