Live τώρα    
24°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Αίθριος καιρός
24 °C
22.2°C26.3°C
2 BF 36%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αίθριος καιρός
24 °C
22.3°C26.0°C
3 BF 36%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
20 °C
19.4°C24.8°C
2 BF 52%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
21 °C
20.8°C21.6°C
2 BF 63%
ΛΑΡΙΣΑ
Ελαφρές νεφώσεις
23 °C
22.9°C24.0°C
2 BF 38%
Τουρκία: Το πρόβλημα δεν είναι πολιτικό, είναι κοινωνιολογικό
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Τουρκία: Το πρόβλημα δεν είναι πολιτικό, είναι κοινωνιολογικό

Του Ohannes Kılıçdağı*

Οι πρόσφατες εκλογές, με τις οποίες τίθεται πλέον σε πλήρη ισχύ το αλατούρκα προεδρικό μας πολίτευμα, βρίσκονται πια πίσω μας. Είμαι βέβαιος ότι έχετε ήδη διαβάσει και ακούσει πολλά σχόλια για το εκλογικό αποτέλεσμα και ότι θα διαβάσετε και θα ακούσετε ακόμα περισσότερα το επόμενο διάστημα. Θα προσπαθήσω όσο μπορώ να μην επαναλάβω όσα έχουν ειπωθεί, θέλω όμως να κάνω μια-δυο σχετικές παρατηρήσεις.

Για να είμαι απόλυτα ειλικρινής, δεν είχα πολλές ελπίδες για το αποτέλεσμα των προεδρικών εκλογών. Πίστευα ότι ο Ερντογάν είχε πολύ μεγάλες πιθανότητες εκλογής, αν όχι από τον πρώτο εκλογικό γύρο, τότε σίγουρα στον δεύτερο. Αυτό που με ενδιέφερε περισσότερο ήταν τα αποτελέσματα των βουλευτικών εκλογών, γιατί εκεί προσδοκούσα κάτι καλύτερο. Είναι αλήθεια ότι το νέο σύστημα μείωσε τις εξουσίες του κοινοβουλίου, αλλά παραμένει σημαντικός θεσμός, καθώς στην περίπτωση που ο πρόεδρος και η κοινοβουλευτική πλειοψηφία θα ανήκαν σε διαφορετικά κόμματα, θα μπορούσε να λειτουργεί ως αντίβαρο ή τροχοπέδη στην προεδρεία. Από μια τέτοια σκοπιά, το ότι τελικά το HDP πέρασε το εκλογικό όριο και μπήκε στο κοινοβούλιο είναι γεγονός και σημαντικό και θετικό. Η χαρά μετριάζεται όμως από το ότι το ΑΚΡ, ακόμα και αν δεν έχει το ίδιο κοινοβουλευτική αυτοδυναμία, του λείπουν πολύ λίγοι (νομίζω έξι) βουλευτές. Ενδεχομένως να επιχειρήσουν να καλύψουν αυτή τη διαφορά με μεταγραφές βουλευτών. Είναι σε θέση να το πετύχουν. Ακόμα κι αν δεν το πετύχουν, μπορούν να αναζητήσουν κοινοβουλευτική στήριξη από το MHP (Γκρίζοι Λύκοι) ή το Καλό Κόμμα. Όσοι περιμένουν ότι τέτοιες συνεργασίες θα ωφελήσουν τη δημοκρατία ή τις ελευθερίες του πληθυσμού ελπίζουν μάταια. Φαίνεται αντίθετα ότι από τη σύνθεση του κοινοβουλίου προκύπτει μια κοινοβουλευτική πλειοψηφία που ούτε βραχυπρόθεσμα μπορεί να εξασφαλίσει τη λήξη του καθεστώτος έκτακτης ανάγκης, της διακυβέρνησης μέσω προεδρικών διαταγμάτων, των παράνομων απολύσεων, των δικών ως μορφής τρομοκράτησης κλπ ούτε μακροπρόθεσμα θα προωθήσει την εμβάθυνση της δημοκρατίας.

Αν δούμε την κατανομή των εδρών στο νέο κοινοβούλιο με όρους κοινοβουλευτικών ομάδων, ακόμα και αν δεν πρόκειται για καινούρια κατάσταση, βλέπουμε ότι ενισχύονται οι εθνικιστικές, συντηρητικές, ξενοφοβικές και μιλιταριστικές φωνές, η δυσανεξία προς τις διαφορετικές εθνοτικές και θρησκευτικές ταυτότητες και προς τους διαφορετικούς τρόπους ζωής. Η παρουσία του HDP και ενός τμήματος του CHP δεν αρκούν για να αντιστρέψουν αυτήν την κατάσταση. Αυτό όμως είναι κάτι που δεν θα πρέπει να προκαλεί έκπληξη: όταν τέτοια χαρακτηριστικά και ιδέες κυριαρχούν στην ίδια την κοινωνία, είναι δύσκολο να περιμένουμε κάτι διαφορετικό από το κοινοβούλιο ή από την πολιτική ελίτ. Αυτή η κοινωνία, μαθημένη σε εκφράσεις τύπου «έθνος ανάδελφο», «ένας Τούρκος αξίζει όσο ο κόσμος όλος», «όλοι είναι εναντίον μας», έχει κανονικοποιήσει το ρατσιστικό λόγο και τις ρητορικές του μίσους. Είτε στην κοσμική της εκδοχή είτε στη θρησκευόμενη, πρόκειται για μια κοινωνία αδιάλλακτη, όπου ο καθένας αρνείται να δεχτεί τον διαφορετικό έστω και ως γείτονα. Αν πολλοί απογοητεύτηκαν από τα αποτελέσματα των εκλογών, είναι γιατί περίμεναν λύσεις αποκλειστικά από την πολιτική διαδικασία και τους πολιτικούς θεσμούς. Η Τουρκία όμως αντιμετωπίζει σοβαρά κοινωνικά, πολιτισμικά και ιδεολογικά ζητήματα και παραμορφώσεις, και αυτά, ακόμα και αν αλλάξουν οι κατανομές εδρών και τα ποσοστά, δεν περιορίζονται στην εκλογική βάση του ενός ή του άλλου κόμματος. Από τη μια είναι σαφές ότι η υπέρβαση αυτών των προβλημάτων δεν μπορεί να αφεθεί μόνο στη θεσμική πολιτική διαδικασία. Σε αυτό το σημείο που έχουμε φτάσει, αυτό που μας χρειάζεται είναι περισσότερη κοινωνιολογία. Από την άλλη, αυτά τα προβλήματα δεν είναι δυστυχώς δυνατόν να επιλυθούν από τη μια μέρα στην άλλη.

Η υπέρβαση του εκλογικού ορίου από το HDP εξασφαλίζει μια εικόνα, στα πλαίσια της τουρκικής πολιτικής σκηνής, δικαιότερη και, από τη σκοπιά της αντιπροσωπευτικότητας, υγιέστερη. Φαίνεται ότι υπήρξε μετακίνηση ψήφων από ψηφοφόρους του CHP προς το HDP και από ψηφοφόρους του HDP προς τον Μουχαρέμ Ιντζέ. Είδα ότι κάποιοι ισλαμιστές σχολιαστές στο τουίτερ καταγγέλουν για αυτό τους ψηφοφόρους του CHP. Για μένα όσοι ψηφοφόροι του CHP ψήφισαν το HDP σε αυτές τις εκλογές είναι άξιοι συγχαρητηρίων. Προσέφεραν μια πολύ χρήσιμη υπηρεσία. Πρώτα-πρώτα το όριο του 10% είναι μια πρακτική άδικη, έκνομη, που δεν ταιριάζει σε μια δημοκρατία. Επιπλέον, όταν αποκρυσταλλώθηκαν οι εκλογικές συμμαχίες, είχε φανεί ότι ο κύριος σκοπός τους ήταν να αφήσουν εκτός συμμαχιών το HDP και κατ’ επέκταση ένα μεγάλο κομμάτι των Κούρδων ψηφοφόρων. Αυτό ήταν τόσο δίκαιο όσο θα ήταν ένας αγώνας δρόμου, όπου ένας από τους δρομείς είναι υποχρεωμένος να τρέχει κουβαλώντας φορτίο στην πλάτη του. Για αυτόν το λόγο όποιος συνεισέφερε στην υπέρβαση του εκλογικού ορίου από το HDP βοήθησε στην άρση μιας αδικίας και στην εκπλήρωση μιας ηθικά ορθής πράξης. Προσπαθήστε να αγνοήσετε την διπροσωπία αυτών των ισλαμιστών σχολιαστών. Όταν το κράτος χρησιμοποιούσε την εκτελεστική, τη νομοθετική και τη δικαστική εξουσία, για να κρατήσει τις πολιτικές τους απόψεις και τον τρόπο ζωής τους έξω από τα κέντρα των αποφάσεων και τα αντιπροσωπευτικά σώματα, χρησιμοποιώντας τεχνάσματα όπως εκείνο των 367,2ή εκκαθαρίζοντας ανά διαστήματα τους θρησκευόμενους από τη μια ή την άλλη υπηρεσία, εκείνοι ωρύονταν για το άδικο όσων υφίσταντο. Τώρα που οι ίδιοι κρατικοί μηχανισμοί χρησιμοποιούν παρόμοια τεχνάσματα, αδικίες και υπόγειες συνεννοήσεις εναντίον όσων η σκέψη ή η προσωπική ζωή δεν αρέσει στους ίδιους, οι ισλαμιστές δεν βλέπουν τίποτα το κακό. Ανεξάρτητα από την πολιτική άποψη του καθενός μας, ας διατηρήσουμε ως θέση αρχής τη συνέπειά μας. Αν το HDP είχε πάρει 9,9% και είχε μείνει κάτω από το εκλογικό όριο, αυτό δε θα ωφελούσε κανέναν άλλο πέρα από το ΑΚΡ και τον Ερντογάν.

* Αρμένιος που δίδασκε Κοινωνιολογία μέχρι πέρυσι στο Bilgi University της Κων/λης. Τώρα είναι μεταδιδακτορικός ερευνητής στο Κέντρο Μεσανατολικών Σπουδών στο Harvard

Μετάφραση: Σωτήρης Δημητριάδης

1 Αναδημοσίευση από την Agos, δίγλωσση (αρμενικά, τουρκικά) εβδομαδιαία εφημερίδα της Κων/λης

2 ΣτΜ: Στην προεδρική εκλογή κατά την άνοιξη του 2007, όταν ακόμα ήταν έμμεση κοινοβουλευτική διαδικασία, οι βουλευτές της αντιπολίτευσης είχαν αποχωρήσει από την αίθουσα, ώστε να εμποδίσουν την εκλογή του Αμπντουλλάχ Γκιουλ, υποψηφίου προέδρου του ΑΚΡ, με τη δικαιολογία ότι η σύζυγός του φορούσε την ισλαμική μαντήλα. Οι αποχωρήσαντες βουλευτές είχαν τη στήριξη του γενικού επιτελείου του τουρκικού στρατού, αλλά και του Ανωτάτου Δικαστηρίου της χώρας, το οποίο έκρινε ότι, ενώ το σύνταγμα επιτρέπει τελικά την εκλογή προέδρου με κοινοβουλευτική πλειοψηφία 3/5, για την απαρτία είναι απαραίτητη η παρουσία των 2/3 του συνόλου των βουλευτών, δηλαδή 367.

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL