του Γιώργου Παγώνη
Από τις 30/5/2018 οι πολίτες της Ιορδανίας είναι στους δρόμους συμμετέχοντας στις μεγαλύτερες διαδηλώσεις που έχει γνωρίσει η χώρα. Αιτία, ο νέος φορολογικός νόμος που ανακοίνωσε η κυβέρνηση, ο οποίος αυξάνει τους φορολογικούς συντελεστές. Οι διαμαρτυρίες ανάγκασαν τον βασιλιά Abdullah II να ζητήσει την παραίτηση της κυβέρνησης. Πρωθυπουργός της χώρας πλέον είναι ο Omar al Razzar, πρώην υπάλληλος της Παγκόσμιας Τράπεζας.
Τα νέα μέτρα, που πρέπει να εγκριθούν από την Βουλή, έρχονται να προστεθούν στους επιπλέον φόρους αλλά και στις αυξήσεις σε βασικά είδη, που έχουν επιβληθεί από τις αρχές του έτους, σύμφωνα με τις εντολές του ΔΝΤ, στο οποίο η χώρα έχει αναγκαστεί να προσφύγει από το 2016. Η τιμή της ηλεκτρικής ενέργειας αυξήθηκε κατά 55%, ενώ αυτή του ψωμιού διπλασιάστηκε. Σκοπός των μέτρων, σύμφωνα με το ΔΝΤ, είναι η μείωση του δημόσιου χρέους της χώρας, από 94/% του ΑΕΠ που είναι σήμερα στο 77/% το 2021.
Αντίστοιχα προβλήματα με αυτά της Ιορδανίας έχει και η Αίγυπτος, το δημόσιο χρέος της οποίας έχει σκαρφαλώσει σήμερα στο 103/% του ΑΕΠ και δεν πρέπει να έχει τις καλύτερες αναμνήσεις από τα παλαιότερα χρέη της. Υπήρξε πάντα επιρρεπής στα φαραωνικά έργα... Εμβληματικότερο το κανάλι του Σουέζ. Οδήγησε τη χώρα στην χρεοκοπία το 1876, για να ακολουθήσει η ανεπίσημη αγγλική κατοχή από το 1882, που κράτησε ουσιαστικά μέχρι το 1952.
Όταν ο στρατηγός Sisi ανέλαβε την εξουσία στην Αίγυπτο (3/7/2013), ανατρέποντας τον εκλεγμένο Πρόεδρο Morsi, η Σαουδική Αραβία, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα αλλά και το Κουβέιτ, ανακουφισμένα με την απομάκρυνση των Αδελφών Μουσουλμάνων από τα ηνία της χώρας, έσπευσαν να τον στηρίξουν οικονομικά. Δεν ήταν αρκετό. Αλλά και το πενταετές κυβερνητικό πρόγραμμα, που ανακοινώθηκε πανηγυρικά τον Μάρτιο του 2015 και προέβλεπε μείωση του δημόσιου χρέους από 95/% του ΑΕΠ το 2014 στο 85% το 2019, δεν φαίνεται να πετυχαίνει. Τα μεγάλα έργα, του Sisi αυτή τη φορά, που αφορούσαν στη δημιουργία ενός δεύτερου καναλιού, μαζί με μια οικονομική ζώνη στο Σουέζ, μάλλον δεν είχαν τα προσδοκώμενα αποτελέσματα. Από τον Νοέμβριο του 2016, έναντι ενός δανείου ύψους 12 δισ. δολαρίων, η χώρα εφαρμόζει πρόγραμμα του ΔΝΤ. Ο κόσμος αντέδρασε πρόσφατα, όταν η κυβέρνηση υπερδιπλασίασε τις τιμές των εισιτηρίων στο μετρό του Καΐρου. Θα αντιδρούσε περισσότερο αν δεν είχε δώσει ψήφο ανοχής στον Sisi.
Τέλος η Τυνησία, το χρέος της οποίας ανέρχεται στο 71/% του ΑΕΠ. Μετά την Αραβική Άνοιξη του 2011, η χώρα άλλαξε επτά πρωθυπουργούς και εννέα υπουργούς Οικονομικών για να λύσει τα οικονομικά της προβλήματα, αλλά χωρίς επιτυχία. Από τον Δεκέμβριο του 2016 έχει προσφύγει στο ΔΝΤ και έχει συμφωνήσει ένα δάνειο ύψους 2,8 δισ. δολαρίων, με όρους που η εφαρμογή τους βρίσκει αντίθετους τους εργαζόμενους και τα συνδικάτα, ενώ απειλεί την εύθραυστη κυβερνητική συνοχή κοσμικών και μετριοπαθών ισλαμιστών.
Το ΔΝΤ φαίνεται ότι στην περίπτωση των αραβικών χωρών στοχοποιεί ιδιαίτερα την πολιτική των διατιμήσεων σε είδη πρώτης ανάγκης, μέσω των αντίστοιχων επιδοτήσεων, που ακολουθούσαν πάντα αυτές οι χώρες. Αφορά στα καύσιμα, στην ηλεκτρική ενέργεια, στα εισιτήρια των μέσων μαζικής μεταφοράς, στο νερό, στη ζάχαρη, στο τσάι και κυρίως στο βασικότερο είδος πρώτης ανάγκης, στο ψωμί. Χωρίς την επιδότηση και τη χαμηλή τιμή του ψωμιού, δεν θα μπορούσαν οι φαμελιάρηδες να θρέψουν τις φαμίλιες τους. Θυμάμαι κάποτε στην Αίγυπτο: Με ένα δολάριο είχα πάρει ένα “βουνό” αραβικές πίτες. Αντίθετα, τα μη επιδοτούμενα είδη, όπως το κρέας και τα φρούτα, είναι απλησίαστα για τα φτωχά βαλάντια. Επιδότηση όμως σημαίνει κοινωνική πολιτική. Σημαίνει ότι δεν πληρώνουν οι καταναλωτές, αλλά κάποιοι άλλοι που μπορεί να μην είναι και σημαντικοί καταναλωτές, αφού οι πλούσιοι ούτε πολύ ψωμί τρώνε ούτε τα μέσα μαζικής μεταφοράς χρησιμοποιούν. Αυτό δεν αρέσει στο ΔΝΤ...
Ιορδανία, Αίγυπτος και Τυνησία έχουν μια σειρά από κοινά χαρακτηριστικά.
- Ανήκουν στις αραβικές χώρες που δεν έχουν πλούσιο σε υδρογονάνθρακες υπέδαφος, όπως συμβαίνει στις χώρες του Κόλπου (Σαουδική Αραβία, Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, Κατάρ, Κουβέιτ, Μπαχρέιν, Ομάν, Ιράκ), στην Αλγερία και στη Λιβύη. Χρειάζεται να παλέψουν περισσότερο για να τα καταφέρουν.
- Επλήγησαν από τον κλονισμό του επενδυτικού κλίματος και την κατάρρευση του τουρισμού, που προκάλεσαν τα τελευταία χρόνια η τρομοκρατία και οι εμφύλιοι πόλεμοι.
- Χαρακτηρίζονται από έναν φιλοδυτικό προσανατολισμό, που δείχνει να συγκεντρώνει και την κατανόηση μεγάλου μέρους της κοινωνίας. Η Ιορδανία και η Τυνησία από τότε που απέκτησαν την ανεξαρτησία τους. Η Αίγυπτος μετά τον Νάσερ. Ήταν πάντα ανοικτές στον τουρισμό. Δεν είναι λοιπόν τα αντιδυτικά αντανακλαστικά αυτά που δημιουργούν τις αντιδράσεις.
Απ' όλα αυτά τα σουλατσαρίσματα του ΔΝΤ στις αραβικές χώρες, κανείς βέβαια δεν περιμένει αιδώ. Λίγη περίσκεψη όμως;
