του Χρήστου Πετράκου*
Μου είναι δύσκολο να αναγνωρίσω πως υπάρχει κάτι στο οποίο συμφωνώ με τον Τραμπ, έστω και για διαφορετικούς λόγους από εκείνον. Δυστυχώς, αυτό μου συμβαίνει με τους δασμούς. Αν υπάρχει κάτι που έχει παίξει καθοριστικό ρόλο, σε πολύ μεγάλο βαθμό, από την κρίση παραγωγής, δανεισμού και ελλειμμάτων των χωρών του ευρωπαϊκού Νότου, την υπερσυσσώρευση κεφαλαίου συγκεκριμένων χωρών και επιχειρήσεων ως ακόμη και τις επιταχυνόμενες μεταναστευτικές ροές, είναι η κατάργηση των δασμών στο διεθνές εμπόριο. Αυτή είναι η παγκοσμιοποίηση, η διάσταση της παγκοσμιοποίησης, που έχει πλήξει τον κόσμο της εργασίας σε παγκόσμιο επίπεδο. Και στην πραγματικότητα, δεν έχει καμία θετική επίδραση στην πραγματικά θετική και θεμιτή, κατά τα άλλα, για τους λαούς, παγκοσμιοποίηση.
Η κατάργηση των δασμών υπήρξε και παραμένει θετική μόνο σε ένα κομμάτι της παγκόσμιας πλουτοκρατίας. Αυτό που κατάφερε, και επιμένει ακόμη, είναι να αλλοιώνει τους όρους του παγκόσμιου ανταγωνισμού με εργαλεία όπως η υποτίμηση της αμοιβής της εργασίας και συνεπώς του εργατικού κόστους ή η τεχνητή υποτίμηση ενός ισχυρού διεθνούς νομίσματος, μέσα από τη δημιουργία και διατήρηση οικονομικών κρίσεων στα κράτη που μπορούσε να ελέγχει. Εργαλεία που δεν θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει αν δεν είχαν καταργηθεί οι δασμοί οι οποίοι ρύθμιζαν τις ανισότητες του συστήματος, αφενός προστατεύοντας το συγκριτικό πλεονέκτημα των προηγμένων και ακριβών χωρών, αφετέρου πιέζοντας για την αύξηση του κόστους παραγωγής των φθηνών χωρών, βοηθώντας έτσι την αύξηση των αμοιβών της εργασίας και συνεπώς τη βελτίωση της ζωής του κόσμου της εργασίας στον αναπτυσσόμενο κόσμο.
Μια σκέψη που καταφέρνει να παρηγορήσει τον πόνο μου από τη συμφωνία με τον Τραμπ είναι πως η Αριστερά, πολύ πριν από αυτόν, έχει εντοπίσει το πρόβλημα και έχει προτείνει λύση. Το δίκαιο εμπόριο -fair trade- ήταν η λύση που η Αριστερά σε όλον τον κόσμο έχει βρει στο πλαίσιο της στρεβλής παγκοσμιοποίησης και στο εργαλειακό κενό που δημιούργησε η κατάργηση των δασμών στο παγκόσμιο εμπόριο, προκειμένου να βοηθήσει στην αύξηση των αμοιβών του κόσμου της εργασίας στις αναπτυσσόμενες χώρες, ανεβάζοντας το κόστος διάθεσης των προϊόντων τους σε επίπεδα αντίστοιχα με προϊόντα που παράγονταν στον ανεπτυγμένο κόσμο και αποδίδοντας αυτή την υπεραξία όχι στα χέρια κάποιων ενδιάμεσων αλλά απευθείας στους παραγωγούς. Κακά τα ψέματα, όμως. Το δίκαιο εμπόριο ούτε μπόρεσε ούτε μπορεί να φέρει τα αποτελέσματα που μπορεί να φέρει η επαναφορά των δασμών στο παγκόσμιο εμπόριο προστατεύοντας την παραγωγή των ανεπτυγμένων χωρών, ακόμη και μεταξύ τους, αλλά και μοχλεύοντας την αύξηση της αμοιβής της εργασίας στις αναπτυσσόμενες χώρες και τη βελτίωση της ζωής του κόσμου της εργασίας και εκεί.
Οι τεχνολογικές κατακτήσεις που επιτάχυναν την επικοινωνία και τη διάδοση της γνώσης είναι η πραγματική παγκοσμιοποίηση. Η απορρύθμιση του παγκόσμιου εμπορίου με την κατάργηση των δασμών είναι η στρεβλή της διάσταση που έχει οδηγήσει στα σημερινά προβλήματα. Οι αγορές μπορούν να είναι «σοφές» και να μην χρειάζονται δασμούς μόνο όταν τα μέλη τους είναι ισοδύναμα και, κυρίως, όταν αναζητούν έντιμα την ευημερία τους μέσα από την ευημερία της συνολικής «αγοράς» και όχι εις βάρος των συμπαικτών τους. Αλλά αυτό, μάλλον, δεν είναι καπιταλισμός. Μέχρι τότε, δασμοί.
* Ο Χρήστος Ν. Πετράκος είναι δικηγόρος, μέλος της Ο.Μ. ΣΥΡΙΖΑ Βάρης - Βούλας - Βουλιαγμένης
