Στα χέρια των πρωθυπουργών Αλέξη Τσίπρα και Ζόραν Ζάεφ βρίσκεται η πολυπόθητη συμφωνία Ελλάδας και FYROM για το όνομα της γείτονος που εκκρεμεί 25 χρόνια.
Η πρώτη μεγάλη ευκαιρία χάθηκε το 1992-93, όταν η τότε πορτογαλική προεδρία της Ε.Ε. είχε προτείνει στις δύο χώρες το «Πακέτο Πινέιρο», αλλά ο τότε υπουργός Εξωτερικών της Ελλάδας Αντώνης Σαμαράς επέμενε στην άγονη γραμμή «η Ελλάδα δεν αναγνωρίζει χώρα με το όνομα Μακεδονία ή παράγωγά του». Στη συνέχεια, ο δήθεν μακεδονομάχος, που σύμφωνα με τον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη στα έγγραφα του ΥΠΕΞ αποκαλούσε τη γειτονική χώρα Σλαβομακεδονία, οδήγησε σε πτώση την κυβέρνηση της Ν.Δ. αποστατώντας από το κόμμα. Όπως είχε καταγγελθεί, ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης είχε πέσει θύμα των διαπλεκομένων και όχι του "Μακεδονικού", που ήταν το πρόσχημα για την κίνηση Σαμαρά.
Μετά το 1995 διαδοχικοί πρωθυπουργοί (Ανδρέας Παπανδρέου, Κώστας Σημίτης και Κώστας Καραμανλής) αποδέχτηκαν την αναγκαιότητα μιας αμοιβαία αποδεκτής λύσης σύνθετης ονομασίας με γεωγραφικό προσδιορισμό για όλες τις χρήσεις, διεκδικώντας ταυτόχρονα την άρση του αλυτρωτισμού εκ μέρους της FYROM.
Η συμβολή του Συνασπισμού τότε, που πρώτος είχε προτείνει λύση σύνθετης ονομασίας, υπήρξε καθοριστική για την εξέλιξη αυτή. Εκείνα τα χρόνια πολιτικοί και ΜΜΕ επέκριναν τη λεγόμενη «σκοπιανοποίηση» της εξωτερικής μας πολιτικής και την ακινητοποίηση των δυνατοτήτων της χώρας να παίξει πρωταγωνιστικό ρόλο στα Βαλκάνια προς όφελος της ειρήνης και των εθνικών της θεμάτων.
Θα περίμενε κανείς 25 χρόνια μετά να έχουν αντληθεί από όλους τα αναγκαία και εθνικά ωφέλιμα διδάγματα, τουλάχιστον από τους πρωταγωνιστές εκείνης της περιόδου. Δυστυχώς, αυτό δεν ισχύει για τον Κυριάκο Μητσοτάκη, που φυγομαχεί διαρκώς, ενώ η κυβέρνηση δίνει τη μάχη για την επίλυση του προβλήματος αξιοποιώντας και τη δυνατότητα που προέκυψε με την αλλαγή σκυτάλης στα Σκόπια από τον εθνικιστή Γκρούεφσκι στον σοσιαλδημοκράτη Ζόραν Ζάεφ.
Το εντυπωσιακό είναι ότι ο Κυριάκος Μητσοτάκης προτείνει νέα αναβολή της λύσης υπαινισσόμενος ότι εκείνος ως πρωθυπουργός είναι καταλληλότερος να χειριστεί το ζήτημα. Ποιος, όμως, μπορεί να τον πιστέψει γνωρίζοντας ότι ο αρχηγός της Ν.Δ. είναι εσωκομματικά δέσμιος του Αντώνη Σαμαρά; Και ποιον θα έχει συνομιλητή του στα Σκόπια ο Κυριάκος, π.χ. σε τρία χρόνια, τον Ζάεφ ή κάποιον σαν τον Γκρούεφσκι;
Η σημερινή Ελλάδα, που σταθερά και βασανιστικά βγαίνει από τα Μνημόνια και την πολυδιάστατη κρίση, έχει πολλούς λόγους να θέλει την επίλυση του "Μακεδονικού" το ταχύτερο. Ένας από αυτούς είναι ότι η χώρα μας δεν μπορεί να είναι εμπόδιο στη διεύρυνση της Ε.Ε. προς τα δυτικά Βαλκάνια, ο άλλος ότι πρέπει να έχουμε στραμμένη όλη την προσοχή μας προς ανατολάς, στην Τουρκία και την Κύπρο.
Ορθότατα, λοιπόν, ο Αλέξης Τσίπρας έχει ρίξει όλο του το βάρος για την επίτευξη συμφωνίας αρνούμενος να παίξει ένα μείζον εθνικό θέμα σε μικροπολιτικά χρηματιστήρια. Αυτός είναι ο δρόμος για την ανάδειξη του σημερινού Έλληνα πρωθυπουργού σε εθνικό ηγέτη.
Η ιστορία είναι διδακτική. Αναφέρω τρία παραδείγματα. Μόλις οκτώ χρόνια μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή ο Ελευθέριος Βενιζέλος υπέγραψε ιστορικό Ελληνοτουρκικό Σύμφωνο Φιλίας με τον Κεμάλ Ατατούρκ, επιλογή που τότε ήθελε τόλμη και διορατικότητα.
Την ίδια περίοδο ο αποκαλούμενος και πατέρας της Δεύτερης Ελληνικής Δημοκρατίας Αλέξανδρος Παπαναστασίου ξεκίνησε τη διαδικασία διαδοχικών βαλκανικών διασκέψεων, εμπνεόμενος από το όραμα του Ρήγα Βελεστινλή για ειρηνικά και αλληλέγγυα Βαλκάνια.
Μεταγενέστερα ήταν ο ηγέτης του ΚΚΕ Νίκος Ζαχαριάδης, που, αν και δεσμώτης στην Κέρκυρα της δικτατορικής κυβέρνησης Μεταξά, ζήτησε τη συστράτευση του ελληνικού λαού για την απόκρουση της επίθεσης του καθεστώτος Μουσολίνι. Η επιλογή εκείνη του Ζαχαριάδη ανέδειξε το τότε θεωρούμενο διαλυμένο ΚΚΕ σε ηγετική δύναμη της χώρας και έτσι μπόρεσε να πρωταγωνιστήσει στο μεγάλο κίνημα της Εθνικής Αντίστασης, όταν η Ελλάδα κατακτήθηκε από τους Γερμανούς ναζί.
Ο Κυριάκος Μητσοτάκης εμφανίζεται ως σύγχρονος Ευρωπαίος και φιλελεύθερος πολιτικός, που δήθεν δεν θέλει να κοιτά στο παρελθόν (π.χ. δολοφονία Λαμπράκη), αλλά στο μέλλον. Αυτό, όμως, δεν επιβεβαιώνεται από τη στάση του στο "Μακεδονικό". Άραγε θεωρεί ότι μπορεί «να δοξαστεί κρυπτόμενος», όπως είχε πει για πολιτικό του αντίπαλο ο Γεώργιος Παπανδρέου;
* Ο Πάνος Τριγάζης είναι μέλος της Κεντρικής Επιτροπής του ΣΥΡΙΖΑ
