Του Δημήτρη Σεβαστάκη
Άπειρα περιστατικά. Δεσμεύει το υπουργείο Οικονομίας χρήματα από διάφορες πηγές, ευρωπαϊκές ή κρατικές, για έργα υποδομών, εξαφανίζεται όμως ο πάροχος και εμφανίζεται ο διαμεσολαβητής. Εξαφανίζεται η κυβέρνηση, εμφανίζεται ο τοπικός άρχων. Βγαίνουν διάφορα προγράμματα από το Αγροτικής Οικονομίας, εξαφανίζεται το υπουργείο, φαίνεται μόνο ο μεσολαβητής, η «πύλη», ο συνεταιρισμός κ.λπ.
Κάνει μια δράση το Εμπορικής Ναυτιλίας μαζί με το Οικονομίας και Ανάπτυξης που αφορά λιμάνια, προβάλλεται το Λιμενικό Ταμείο ως ο σχεδόν κάτοχος του χρήματος, ο μύστης του έργου.
Οι διάφοροι μηχανισμοί διεκδικούν την εικόνα του καλού και ξεφορτώνονται στην αφηρημένη έννοια κράτος και κυβέρνηση κάθε εκδοχή του κακού. Επιστολές στον πρωθυπουργό, στους υπουργούς, στους βουλευτές γιατί δεν λύνουν, στις 11 το πρωί, το πρόβλημα που παρουσιάστηκε στις 10. Υπάρχει μια σύγκρουση ανάμεσα στα μέλη του πολιτικού συστήματος, ένα διαγκωνισμός ναρκισσισμού και επικοινωνιακής ταχύτητας. Μικρό ή ανύπαρκτο έργο, μεγάλος θόρυβος. Όσο χειρότερη η κατάσταση των δρόμων τόσο περισσότερες οι επιστολές διαμαρτυρίας στους «από πάνω» και τόσο περισσότερα εξατομικευμένα ρουσφέτια και «τσιμεντάκια».
Η μεταρρύθμιση στον χώρο της Αυτοδιοίκησης είναι ένα σοβαρό διάβημα. Στα χρόνια που πέρασαν έχουμε δει καθαρά ότι ο τρόπος και οι μηχανισμοί με τους οποίους υλοποιούνται οι κεντρικές κυβερνητικές πολιτικές φιλτράρονται κυρίως από τις δομές της Αυτοδιοίκησης. Όχι ότι οι πολιτικές της κυβέρνησης είναι εγχάρακτες σε πέτρα, ή δεν ενέχουν αντιφάσεις και ανακολουθίες, αλλά ιδίως στο σκέλος των χρηματοδοτήσεων μπορούν να κυλήσουν είτε προς το καλό είτε προς το κακό. Εάν έχουμε ένα αυτοδιοικητικό στέλεχος υψηλού επιπέδου, οι κεντρικές πολιτικές και εφαρμόζονται και αναπτύσσονται και βελτιώνονται εκεί που η νομοθέτηση πάσχει.
Εάν έχουμε αυτοδιοικητικό στέλεχος χαμηλού επιπέδου, αναπαράγεται το ρουσφέτι και γίνονται εμβαλωματικές παρεμβάσεις που, αντί να βελτιώνουν τη ζωή του πολίτη, εξασφαλίζουν ψηφοθηρικά οφέλη για τον αυτοδιοικητικό. Ας σκεφτούμε όλοι σε ποια από τις δύο κατηγορίες εντάσσονται τα αυτοδιοικητικά στελέχη στην πλειονότητά τους (φευ, ενίοτε στη συντριπτική). Κι ας αναστοχαστούμε για τις επιπτώσεις της ανεπιτυχούς προσπάθειάς μας στον χώρο της Αυτοδιοίκησης το 2014.
Τέλος πάντων ο χώρος της Αυτοδιοίκησης πάσχει και στο πεδίο των αρμοδιοτήτων (συνήθως συγκρούονται οι βαθμοί μεταξύ τους) και στο πεδίο του ελέγχου των δράσεων, στο πεδίο της ποιότητας των έργων, στο πεδίο της δημοκρατικότητας, της αποκέντρωσης κ.λπ. Η «παράταξη» του δημάρχου ή του περιφερειάρχη έχει το μαχαίρι και το πεπόνι και για τα υποβαλλόμενα έργα και για τη χρήση και κατεύθυνση των χρηματοδοτήσεων και για την ποιότητα και αξιοπιστία των εφαρμογών. Έχουμε ένα συγκεντρωτικό μοντέλο στην Αυτοδιοίκηση, δηλαδή σε εκείνον ακριβώς τον θεσμό που υποτίθεται ότι εκφράζει την αποκέντρωση. Έχουμε μια ψευδοαποκέντρωση.
Η Περιφέρεια είναι μια μικροκυβέρνηση που συχνά λειτουργεί με άπειρες μικροπράξεις πολιτικής, ώστε να μένουν ευχαριστημένοι οι περισσότεροι. Μπερδεύεται με τους δήμους, διεκδικούν ή αποποιούνται αρμοδιότητες, χώρια οι προσωπικοί ανταγωνισμοί και οι συγκρούσεις, συχνά για ασήμαντα. Τα απομακρυσμένα χωριά δεν έχουν φωνή. Οι υποδομές δεν είναι δυνατόν να ελεγχθούν. Οι βλάβες έγκαιρα να επισκευαστούν. Συνήθως κερδισμένοι από τις αντιμαχίες, τη διοικητική και οργανωτική ανεπάρκεια και το ρουσφέτι είναι οι μελετητές προγραμμάτων.
Συχνά αντίγραφα άστοχων μελετών παίρνουν τη θέση πραγματικών μελετών, γίνονται έργα με τεχνικά προβλήματα, χρειάζονται επιπλέον χρήμα για να λειτουργήσουν, άρα επιπλέον αποκαθηλωτικές επιστολές για την κυβέρνηση από τοπάρχες και σεΐχηδες. Υπάρχουν αυτοδιοικητικά αστέρια που πνίγονται στη μετριότητα και στη ρουσφετοκρατία.
Ας σκεφτούμε έτσι τη μεταρρυθμιστική απόπειρα. Μπορεί να κρίνει πολλά περισσότερα από την απλή κατάκτηση αναλογικού εκλογικού συστήματος και τον εν μέρει εξορθολογισμό του «Καλλικράτη». Μπορεί να απελευθερώσει τις πολλές καταπιεσμένες και υγιείς δυνάμεις.
