Live τώρα    
15°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Ελαφρές νεφώσεις
15 °C
10.6°C16.5°C
1 BF 70%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αίθριος καιρός
13 °C
11.1°C14.9°C
2 BF 67%
ΠΑΤΡΑ
Αραιές νεφώσεις
14 °C
8.0°C14.4°C
2 BF 65%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
13 °C
12.8°C14.1°C
2 BF 82%
ΛΑΡΙΣΑ
Αίθριος καιρός
5 °C
4.9°C11.8°C
0 BF 100%
ΣΥΝΑΝΤΗΣΕΙΣ / Crash test
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

ΣΥΝΑΝΤΗΣΕΙΣ / Crash test

Πάουλ Κλέε, "Aφηρημένο λυκόφως κήπου", 1914

του Τριαντάφυλλου Τρανού*

Δεν μπορεί να πει κανείς με σιγουριά πότε θα συμβεί η επόμενη καπιταλιστική κρίση, αλλά δεν υπήρξε ούτε θα υπάρξει ποτέ μορφή οικονομίας που να συνδέεται με τον καπιταλισμό χωρίς τη βεβαιότητα της τακτικής υπαρξιακής περιπέτειας και της προοπτικής της συντριβής της κοινωνίας των πολιτών και των δικαιωμάτων τους.

Ο πληθωρισμός, αναφέρει ο Wolfgang Streeck (διευθυντής του Ινστιτούτου Max Planck από το 1995 έως το 2014) στο τελευταίο βιβλίο του Πώς θα τελειώσει ο καπιταλισμός; Δοκίμια για ένα σύστημα που αποτυγχάνει (Verso, 2016), περιορίστηκε με τη συντηρητική στροφή του 1980 σε αυτό που αποκλήθηκε «υγιές ή σταθερό χρήμα», πρακτική που προκάλεσε αποβιομηχάνιση και υψηλή ανεργία ταυτοχρόνως. Αυτές οι δυσμενείς εξελίξεις, συνδυασμένες με τις προκλητικές φορολογικές απαλλαγές για τους πλούσιους, δημιούργησαν υψηλό δημόσιο χρέος. Όταν το δημόσιο χρέος κατέστη υπερβολικά υψηλό, η δημοσιονομική εξυγίανση, τη δεκαετία του 1990, έπρεπε να αντισταθμιστεί -τόσο για μακροοικονομικούς όσο και για πολιτικούς λόγους- από την απελευθέρωση της κεφαλαιαγοράς και την αποχαλίνωση του χρέους των ιδιωτικών νοικοκυριών, παράγοντες που συνέβαλαν στη συντριβή η οποία ξεκίνησε το 2008.

Τώρα, μια δεκαετία αργότερα, το δημόσιο χρέος είναι υψηλότερο από ποτέ, όπως και το ιδιωτικό. Ο παγκόσμιος όγκος χρήματος συνεχίζει να αυξάνεται διαρκώς εδώ και δεκαετίες, ενώ οι κεντρικές τράπεζες συνεχίζουν να παράγουν πυρετωδώς χρήμα σαν να μην υπάρχει αύριο, αγοράζοντας όλα τα υπαρκτά είδη χρέους με τα μετρητά που δημιουργήθηκαν από τον διαβόητο «λεπτό αέρα» (out of thin air), όπως είναι ο αμερικάνικος ευφημισμός γι’ αυτό που αλλού ονομάζεται κομψά ποσοτική χαλάρωση. Ενώ όλοι γνωρίζουν ότι αυτό δεν μπορεί να συνεχιστεί για πάντα, κανείς δεν ξέρει πώς ακριβώς να το τερματίσει· το ίδιο συμβαίνει επίσης και με το δημόσιο και με το ιδιωτικό χρέος, το ίδιο και με την προσφορά χρήματος. Κάτι πρόκειται να συμβεί ξανά, πιθανότατα σύντομα, και δεν πρόκειται να είναι ευχάριστο.

Για να κατανοήσει κανείς πληρέστερα τη σημερινή κατάσταση, μπορεί να διαβάσει, τηρώντας ασφαλώς τις αναγκαίες αναλογίες, το εξαιρετικό «Λυκόφως» (Dämmerung), που έγραψε ο Max Horkheimer μεταξύ 1926-31, το οποίο αποτελεί -πέρα από την αξία του για την κατανόηση εκείνης της εποχής- μια προφητική ακτινογραφία της σημερινής πολιτικής κατάστασης.

Μολονότι ο πολιτικός αγώνας υπό την παρούσα ασφυκτική και απειλητική συγκυρία διεξάγεται, και στη χώρα μας, σημειακά, αποσπασματικά και με αναποτελεσματικό τρόπο, αυτός ο τρόπος είναι η μόνη δυνατή μορφή που μπορεί να λάβει η βούληση των πολιτών για μια καλύτερη τάξη πραγμάτων στην παρούσα ιστορική στιγμή. Έτσι τουλάχιστον τον αντιλαμβάνονται διεθνώς η πλειοψηφία από όσους απειλούνται σήμερα από τον νεοφιλελευθερισμό - και είναι ήδη πάρα πολλοί. Οποιαδήποτε ανεπάρκεια αυτού του αγώνα δεν αναιρεί το γεγονός ότι αυτός χρειάζεται να δίνεται καθημερινά από όλους μας.

Όποιος συνδέεται άμεσα με ένα κόμμα που δίνει στοιχειωδώς σήμερα τη μάχη, όπως είναι ο ΣΥΡΙΖΑ στα καθ’ ημάς, μπορεί ενδεχομένως να επηρεάσει την πορεία του· επίσης, αυτός που αναμφισβήτητα έχει θεωρητική και αγωνιστική συγγένεια με αυτό το κόμμα μπορεί για κάποιο χρονικό διάστημα να ασκήσει γόνιμη κριτική. Όμως, ένα τέτοιο κόμμα δεν μπορεί να μετατραπεί για κανέναν και για καμία σε αποκλειστικό αντικείμενο θεωρητικής κριτικής και ναρκισσιστικής απόστασης.

Η σημερινή εξαιρετικά περίπλοκη κατάσταση πραγμάτων παγκοσμίως, όπως και τα κολοσσιαίου μεγέθους διακυβεύματα, δοκιμάζουν τις αντοχές των λαών, και τα τεράστια εμπόδια συχνά δημιουργούν αντιφατικές πολιτικές κινήσεις. Όμως, αυτό που ονόμαζε ο Ερνστ Μπλοχ «όνειρο προς τα εμπρός» δεν συνάντησε σε κάθε στιγμή της Ιστορίας αντίστοιχα εμπόδια προκειμένου να επικρατήσει;

* Ο Τριαντάφυλλος Τρανός διδάσκει στο ΑΠΘ

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL