του Ρoίκου Θανόπουλου*
Το περιστατικό έγινε αρκετά γνωστό. Ένας πολίτης, ΑμεΑ, δεν μπορούσε να επιβιβαστεί στο τρένο στη Θεσσαλονίκη λόγω μη ετοιμότητας του ανυψωτικού μηχανήματος. Φυσικά, άρχισε η γνωστή μετάθεση ευθυνών οριζοντίως και καθέτως. Αυτό που δεν διαβάσαμε είναι αν υπήρξε κάποια συγνώμη.
Όμως, δυστυχώς, υπάρχει η πραγματικότητα που δείχνει μια γραφειοκρατική αντίληψη για τα προβλήματα των ειδικών ομάδων, η οποία καταλήγει σε σοβαρές και εξοργιστικές παραλείψεις. Λέει ο ΟΣΕ: έχουμε δώσει στην ΤΡΑΙΝΟΣΕ ανυψωτικά μηχανήματα για τους σταθμούς της Αθήνας και Θεσσαλονίκης. Στους άλλους σταθμούς πώς θα γίνει η επιβίβαση και αποβίβαση των ΑμεΑ; Γνωρίζουν ότι η αποβάθρα αριθμός 10 του Σταθμού Λαρίσης κάνει ένα μεγάλο σκαλοπάτι για να εισέλθει κάποιος στον συρμό, πράγμα αδύνατο για έναν ΑμεΑ; Γνωρίζουν ότι στον Σταθμό Θεσσαλονίκης κάθε λίγο χαλάει ο ανελκυστήρας τής πρώτης αποβάθρας, όπως επίσης και οι κυλιόμενες σκάλες; Γνωρίζουν ότι έτσι ταλαιπωρούνται οι ηλικιωμένοι και οι γονείς με καροτσάκια;
«Φυσικά», οι ταλαιπωρίες δεν σταματάνε εντός των σταθμών. Ένας ΑμεΑ, αν θέλει να επιβιβαστεί στο μετρό του Σταθμού Λαρίσης, θα πρέπει να περάσει απέναντι για να βρει τον ανελκυστήρα. Όμως, στη νησίδα της οδού Δομοκού δεν υπάρχει ράμπα «εξόδου» και ο μόνος τρόπος να πάει είναι από τον δρόμο! Αν κατέβει στον σταθμό του Μετρό Συγγρού - Φιξ και επιθυμεί να περάσει προς την οδό Δράκου, θα «κολλήσει» στη νησίδα τής Συγγρού που δεν έχει ράμπα. Αλλά και στον πεζόδρομο της Δράκου θα συναντήσει εμπόδια, αφού άλλα πεζοδρόμια έχουν ράμπες και άλλα όχι. Όταν ένας ανελκυστήρας του μετρό έχει βλάβη, ακούγεται το αμίμητο: «Άτομα με ειδικές ανάγκες να αποβιβαστούν στον προηγούμενο ή τον επόμενο σταθμό»! Ας μην σχολιάσουμε την επιβίβαση ενός ΑμεΑ σε λεωφορεία αστικά, παλιάς γενιάς, ή υπεραστικά, όταν ακόμα και στην Κόστα Ρίκα κάθε λεωφορείο έχει δικό του ανυψωτικό μηχανισμό και χώρο...
Τα προβλήματα δεν περιορίζονται μόνο στους ΑμεΑ. Ας σκεφτούμε τους γονείς με τα καρότσια των παιδιών τους και τους ηλικιωμένους να ανεβοκατεβαίνουν πεζοδρόμια με κολώνες και γλάστρες ή να κάνουν ελιγμούς ανάμεσα σε τραπεζοκαθίσματα· τους ποδηλάτες που στερούνται ενός βασικού δικτύου ποδηλατόδρομων, το οποίο να τους εξασφαλίζει ασφαλή οδήγηση. Η εικόνα σιγά-σιγά συμπληρώνεται: απουσιάζει η αναγνώριση των αναγκών των πολιτών στη πράξη, ιδιαιτέρα των ευπαθών ομάδων, και ο κοινόχρηστος χώρος των πόλεων έχει δοθεί στη ιερή αγελάδα της ελληνικής κοινωνίας, το ΙΧ. Για αυτό υπάρχουν συλλογικότητες, όπως η «ΠΕΖΗ», οι «Μαμάδες στον δρόμο» ή οι «Ποδηλάτ-ισσ-ες», οι οποίες διεκδικούν τον αυτονόητο χώρο.
Κάθε φορά που προκύπτει ένα περιστατικό, όπως αυτό με τη αντιμετώπιση του ΑμεΑ στη Θεσσαλονίκη, ακολουθεί μια αλληλοδιαδοχή ανακοινώσεων για να εντοπιστεί ο «αρμόδιος» φορέας που ευθύνεται. Τελικά, ενδιαφέρει τον πολίτη αν την ευθύνη την έχει ο δήμος, η Περιφέρεια, ένας οργανισμός ή το υπουργείο ή ο κ. Χατζηπετρής του Λουκιανού;1 Η καθημερινότητα είναι ιδιαίτερα απαιτητική και δεν δαμάζεται με ωραία λόγια. Εκτός από οργάνωση, σύστημα, παρακολούθηση, συντονισμό, συνεχή διαβούλευση με τους σχετικούς φορείς, χρειάζεται και ειλικρινής κοινωνική ευαισθησία. Υπάρχει;
1 Αναφέρεται στο τραγούδι του Λουκιανού Κηλαηδόνη “Φταίει ο χοντρός” (1990). Εκεί γίνεται αναφορά για τον Χατζηπετρή: “(...) φταίμε κι εμείς, / φταίτε κι εσείς, ναι, φταίνε κι οι άλλοι. / Φταίμε κι εμείς, φταίτε κι εσείς, φταίει κι ο Χατζηπετρής.”
* Ο Ρoίκος Θανόπουλος εργάζεται στο Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών
