Του Νίκου Ροή*
Η κοινωνία και η οργανωμένη μορφή της, το κράτος, έχουν θεσμούς και ηθικές αξίες, αποτυπωμένες διαχρονικά και μεταβαλλόμενες ανάλογα με την ωρίμανση τους, έτσι ώστε κανένα προσωπικό ή επιχειρηματικό συμφέρον δεν μπορεί πότε να είναι υπεράνω αυτών.
Σκοπός της επιχείρησης διαχρονικά είναι το κέρδος, το όποιο καρπούται ο ιδιοκτήτης, ιδιώτης ή κρατικός φορέας, μέρος αυτού θα γίνει προσωπικός πλουτισμός και ένα μέρος νέες επενδύσεις στην επιχείρηση. Προς όφελος του επιχειρηματία και των εργαζομένων, η επιχείρηση πρέπει να είναι οικονομικά ανθηρή και τεχνικά αποτελεσματική.
Η κοινωνία και το κράτος ωφελούνται από την αποτελεσματικότητα γιατί εισπράττει φόρους, αυξάνει την απασχόληση και την καταναλωτική δύναμη, από την άλλη η επιχείρηση ωφελείται γιατί της παρέχονται τα δίκτυα επικοινωνίας, ενέργειας και μεταφορών, προσφέρονται κεφάλαια για επενδύσεις και υγιής ανταγωνισμός.
Η επιχείρηση οφείλει να είναι τεχνικά αποτελεσματική, να έχει μεγάλη παράγωγη καταναλώνοντας τους ελάχιστους δυνατούς πόρους, να είναι ανταγωνιστική στο περιβάλλον όπου δρα και ευέλικτη στις αλλαγές της αγοράς.
Το βιοτικό επίπεδο μιας κοινωνίας και ενός λαού είναι στενά συνδεδεμένο με την παραγωγικότητά του, που είναι το κλειδί για την ανταγωνιστικότητα. Η ποιότητα όμως του βιοτικού επίπεδου εξαρτάται από το περιβάλλον όπου αναπτύσσεται, το όποιο δεν είναι ανεξάρτητο από την οικονομική ανάπτυξη και έχει σχέση με τους εξής παράγοντες:
* Δημοκρατικοί θεσμοί και λειτουργία του κράτους.
* Δίκαιη κατανομή εισοδήματος.
* Επαρκείς κοινωνικές παροχές.
* Ίσες ευκαιρίες για όλους.
* Σεβασμός των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
* Ασφάλεια.
* Προστασία του φυσικού πλούτου.
Το δίλημμα που είχε παλιά η κοινωνία μεταξύ ιδιωτικής και δημόσιας επιχειρηματικότητας και η δυνατότητα με τον έναν τρόπο ή τον άλλο να έχουμε παραγωγικότητα και ταυτόχρονα σωστή διάχυση της υπεράξιας και του πλούτου ήταν η ουσία των διαφορετικών πολιτικών και οικονομικών αντιλήψεων στις αρχές του προηγούμενου αιώνα. Σωστά και λάθος παραδείγματα έχουμε σε όλες τις κοινωνίες διαχρονικά, και αυτά αλλάζουν ανάλογα με την ωρίμανσή τους.
Ξεκαθαρίζοντας εξ αρχής ότι η παραγωγικότητα είναι στενά συνδεδεμένη με τη νέα τεχνολογία, τις νέες ιδέες για οργάνωση και διοίκηση, τα νέα προϊόντα, δεν μπορούμε να υποστηρίξουμε με κανέναν τρόπο ότι θα πάμε ενάντια στην ανάπτυξη της κοινωνίας και ειδικότερα της παραγωγικότητας, γιατί είναι σαν να πηγαίνουμε ενάντια στη ζωή. Ταυτόχρονα η δημοκρατική και αξιοκρατική συμμετοχή στη διοίκηση, την κερδοφορία και την ανάπτυξη παραμένει το ζητούμενο της αντιπαράθεσης.
Το στοίχημα είναι να γίνει ανάπτυξη με αύξηση παραγωγικότητας και απασχόλησης, γιατί μακροπρόθεσμα η συνολική αύξηση της ζήτησης και της προσφοράς μπορούν να γίνουν και το εφαλτήριο και της απασχόλησης, πάντα με την προϋπόθεση να γίνει σωστή διάχυση του πλούτου.
Μεσο-βραχυπρόθεσμα σωστή ανάπτυξη γίνεται με σωστές πολιτικές, που δεν θα προσανατολίζονται αποκλειστικά στη συρρίκνωση του εργασιακού κόστους, αλλά θα είναι προσανατολισμένες στην ανάπτυξη της Έρευνας και Ανάπτυξης (Research & Development. συντμ. R&D), τις δεξιότητες και την εμπειρία του ανθρωπινού δυναμικού, με φρέσκιες πρακτικές διεύθυνσης και προσανατολισμένοι στη δημιουργία νέων προϊόντων προς εξωστρεφή κατεύθυνση.
Δεν πρέπει να μας τρομάζουν η τεχνολογία και η αυτοματοποίηση, αλλά ο τρόπος με τον οποίο διαχέεται ο πλούτος που πηγάζει από αυτές. Ο διάσημος Στίβεν Χόκινγκ έχει πει:
"Αν οι μηχανές παράγουν όλα όσα χρειαζόμαστε, το αποτέλεσμα θα εξαρτηθεί από το πώς όλα αυτά θα μοιράζονται στους ανθρώπους. Θα μπορούσαμε να ζούμε ευτυχισμένοι εάν ο πλούτος που παράγει η μηχανή μοιράζεται σε όλους ή θα μπορούσαμε να καταλήξουμε φτωχοί εάν οι ιδιοκτήτες της μηχανής συσσωρεύσουν τα κέρδη τους ενάντια στην αναδιανομή του πλούτου".
Στην κοινωνία έχουμε πολλών ειδών παραγωγικότητες:
* Δημογραφική παραγωγικότητα: Πληθυσμιακή αύξηση, γήρανση πληθυσμού, επιπτώσεις μεταναστευτικών ροών, ενεργός πληθυσμός, δυνάμεις εργασίας, επίπεδα ανεργίας.
* Θεσμική παραγωγικότητα: Αγορά εργασίας, διαπραγματευτική δύναμη και επίπεδο συνδικαλιστικής οργάνωσης, απόδοση της δημόσιας διοίκησης, δυνατότητες παρέμβασης της κοινωνίας στην οικονομία, φορολογικό σύστημα, πολιτισμός και επιχειρηματικότητα, ανάπτυξη logistics και συστημάτων επικοινωνίας και μεταφοράς, επίπεδο απόδοσης δικαιοσύνης, παρουσία των αναδυομένων οικονομιών.
* Τεχνολογική παραγωγικότητα: Έρευνα και καινοτομία, ροπή προς διεθνή δρώμενα, επίπεδο μόρφωσης.
* Ο Νίκος Ροής είναι συντονιστής του Τμήματος Βιομηχανίας του ΣΥΡΙΖΑ
