Του Γιώργου Εμμανουήλ*
Mετά τους δύο καταστροφικούς για την ανθρωπότητα παγκόσμιους πολέμους αναπτύχθηκε στη μεταπολεμική περίοδο ένα παγκόσμιο φιλειρηνικό κίνημα ενάντια στον ψυχρό πόλεμο, τον οποίον προωθούσαν τότε οι ΗΠΑ, με την πολιτική του Μακαρθισμού. Το φιλειρηνικό κίνημα εναντιωνόταν στους ανταγωνισμούς των εξοπλισμών ΗΠΑ - EΣΣΔ και κορυφώθηκε τον Μάη του '68 με αιχμές του την αντίθεση στην πολεμική επέμβαση των ΗΠΑ στο Βιετνάμ και την υπεράσπιση των λαών που αποτίναζαν τα δεσμά της αποικιοκρατίας στην Ασία και μετά στην Αφρική. Σημαντική συνέχεια του φιλειρηνικού κινήματος ήταν οι κινητοποιήσεις του Παγκόσμιου και Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Φόρουμ το 2003 ενάντια στην επέμβαση των ΗΠΑ στο Ιράκ.
Η αδυναμία σύναψης διεθνών πολυμερών εμπορικών συμφωνιών με δίκαιους κανόνες στο πλαίσιο του ΟΗΕ και του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου (ΠΟΕ), λόγω των νεοφιλελεύθερων πολιτικών των ΗΠΑ και της απορρύθμισης των αγορών και των διεθνών θεσμών, οδηγεί σε κήρυξη εμπορικών πολέμων μέσω της μονομερούς αύξησης δασμών, ποσοστώσεων και άλλων μέτρων. Η επιλογή από ΗΠΑ και Ε.Ε. για διμερείς εμπορικές συμφωνίες προς όφελος των πολυεθνικών εταιρειών, μέσω των TTIP, CETA, TiSA, και οι συγκρούσεις για τον έλεγχο κυρίως των χωρών παραγωγής και διαδρόμων εμπορίας υδρογονανθράκων, διαμορφώνουν σταδιακά έναν χαοτικό κόσμο συγκρούσεων και πολέμων.
Ιδιαίτερα μετά την Αραβική Άνοιξη του 2011 παρατηρούμε μια νέα ένταση των περιφερειακών συγκρούσεων στη Μέση Ανατολή και στη Βόρεια Αφρική, καθώς και στην Ουκρανία, όπως και εθνικιστικές προστριβές στα δυτικά Βαλκάνια.
Η νέα ευρωπαϊκή στρατηγική της Ε.Ε., δημιουργίας εναλλακτικών δρόμων προμήθειας υδρογονανθράκων από Μέση Ανατολή, Νοτιοανατολική Μεσόγειο, Αιγαίο, Αδριατική και Βαλκάνια, μαζί με την παρέμβαση αμερικανικών πολυεθνικών, έφεραν αντιμέτωπους κυρίως τις Ρωσία - Τουρκία - Ιράν με τις ΗΠΑ και Ε.Ε.
Αντί οι επιμέρους διαφορές να επιλύονται στη βάση του διεθνούς δικαίου και των αρχών του ΟΗΕ για τη βιώσιμη ανάπτυξη, με σεβασμό στο δίκαιο της θάλασσας και στην εθνική κυριαρχία των κρατών και πρωτίστως προς όφελος των λαών, γινόμαστε μάρτυρες καταστροφικών περιφερειακών συγκρούσεων, είτε αποπειρών ακύρωσης -κυρίως από τις ΗΠΑ- διεθνών αποφάσεων του ΟΗΕ για ίδρυση και αρμονική συνύπαρξη ενός ανεξάρτητου παλαιστινιακού κράτους με το Ισραήλ, είτε αποπειρών αναθεώρησης διεθνών συνθηκών, π.χ. Λωζάνης από την Τουρκία, η οποία εισέβαλε στο συριακό και κουρδικό Αφρίν, είτε επαναχάραξης συνόρων μέσω καταστροφικών πολεμικών συγκρούσεων.
Οι τρομοκρατικές ομάδες του ISIS ηττώνται στα πεδία των μαχών αλλά η τραγωδία του πολέμου, με τον βομβαρδισμό αμάχων και παιδιών, συνεχίζει να προκαλεί στη Συρία και στην Αφρική εκατοντάδες χιλιάδες αθώους νεκρούς και εκατομμύρια πρόσφυγες.
Το ΝΑΤΟ αρνείται να αντιμετωπίσει την τουρκική επιθετικότητα στο Αιγαίο, στην Κύπρο και στη Συρία και αποδεικνύεται θεσμός - κατάλοιπο του Ψυχρού Πολέμου, που δεν συμβάλλει στην εμπέδωση της ειρηνικής συνύπαρξης και δίκαιης συνεργασίας.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση δε, είτε αρνείται να υποδεχθεί στο σύνολο των χωρών - μελών της μέρος αυτών των προσφύγων και να προωθήσει πολιτικές ενσωμάτωσής τους είτε έχει θεσμική αδυναμία και έλλειψη προοδευτικής πολιτικής βούλησης για παρέμβαση των θεσμών της προς ειρηνική επίλυση των διακρατικών διαφορών στη βάση των αρχών του διεθνούς δικαίου του ΟΗΕ. Η πρόσφατη θετική θέση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου των αρχηγών κρατών της Ε.Ε. που καταδίκασε την τουρκική επιθετικότητα πρέπει να προβλέψει δεσμεύσεις και έμπρακτη συνέχεια πολιτικών βάσει της ρήτρας αλληλεγγύης και αμοιβαίας άμυνας του άρθρου 222 της Συνθήκης της Λισσαβώνας.
Οι μόνοι κερδισμένοι αυτής της ευρωμεσογειακής και παγκόσμιας κρίσης είναι οι εταιρείες πώλησης όπλων και το ξενοφοβικό ρεύμα που θρέφει τον ρατσισμό, τους εθνικισμούς και την Ακροδεξιά.
Είναι ανάγκη να αναπτυχθεί ξανά ένα νέο φιλειρηνικό, αντιπολεμικό, αντιιμπεριαλιστικό κίνημα που θα συνδεθεί με το Παγκόσμιο Κοινωνικό Φόρουμ, το οποίο θα καταγγέλλει τις επιλογές των διχαστικών εθνικισμών και των πολέμων ως λύσεις στις εμπορικές, διακρατικές και διεθνείς σχέσεις, θα προβάλλει τις αξίες της φιλίας, της ισότιμης και δίκαιης εμπορικής και πολιτιστικής συνύπαρξης και συνεργασίας των λαών προς όφελος των σημερινών και των επόμενων γενεών.
* Ο Γιώργος Εμμανουήλ είναι μέλος της Συντονιστικής Επιτροπής του Δικτύου Stop TTIP, CETA, TiSA
