Ορισμένοι αιφνιδιάστηκαν από την «ιστορική», όπως χαρακτηρίστηκε, πρόσφατη απόφαση της συνόδου κορυφής της Ε.Ε., που ήταν υποστηρικτική για την Ελλάδα και την Κύπρο έναντι των προκλήσεων και των απειλών της Άγκυρας. Υπενθυμίζω ότι η Ελλάδα εντάχθηκε στην ΕΟΚ το 1981 κυρίως για λόγους πολιτικούς αλλά και ασφάλειας των συνόρων της. Θυμάμαι ότι τότε πολλοί έλεγαν στη χώρα μας «να γίνουμε Ευρώπη», κάτι που υπόσχονταν και διαδοχικές ελληνικές κυβερνήσεις. Αυτό είχε πολλές έννοιες, όπως να έχουμε μια κοινοβουλευτική δημοκρατία τύπου Δυτικής Ευρώπης και κυρίως να συγκλίνουμε με τις αναπτυγμένες ευρωπαϊκές χώρες, οικονομικά και κοινωνικά. Ωστόσο, μόνο από την άποψη στερέωσης της δημοκρατίας και των θεσμών της πετύχαμε πραγματική πρόοδο. Αντιθέτως, οικονομικά δεν συγκλίναμε, μας ξεπέρασε και η Πορτογαλία στη σχετική κατάταξη, αφού διαδοχικά «πακέτα», αντί να αξιοποιηθούν παραγωγικά, λεηλατήθηκαν κατά κανόνα με αδιαφανή τρόπο.
Μεταγενέστερα, όταν η ΕΟΚ μετεξελίχτηκε σε Ευρωπαϊκή Ένωση, η Ελλάδα βρέθηκε στη δίνη της βαλκανικής κρίσης, που συνόδευσε τη διάλυση και τους πολέμους της Γιουγκοσλαβίας. Εκείνα τα χρόνια η Ελλάδα ήταν η μόνη χώρα - μέλος της Ε.Ε. στα Βαλκάνια, οικονομικά και κοινωνικά σταθερή. Όλες οι άλλες βαλκανικές χώρες κοιτούσαν προς την Αθήνα, προσβλέποντας στη βοήθεια της χώρας μας για την πολυπόθητη δική τους ευρωπαϊκή προοπτική. Έβλεπαν την Ελλάδα ως δύναμη επίλυσης της βαλκανικής κρίσης και όχι ως μέρος της.
Να, όμως, που «καταφέραμε» και γίναμε μέρος της κρίσης μέσω της λεγόμενης “σκοπιανοποίησης” της εξωτερικής μας πολιτικής. Ξανά τότε προβλήθηκε το σύνθημα «Να είμαστε Ευρωπαίοι στα Βαλκάνια, όχι Βαλκάνιοι στην Ευρώπη». Κι ενώ η ΕΟΚ το 1992 μάς προσέφερε το «πακέτο Πινέιρο», που πρόβλεπε αμοιβαία αποδεκτή λύση με σύνθετη ονομασία στο ζήτημα του ονόματος, επικράτησε δυστυχώς η γραμμή Σαμαρά, υπό την πίεση των τότε συλλαλητηρίων.
Έτσι χάθηκε μια μεγάλη ευκαιρία να πρωταγωνιστήσει η Ελλάδα ως δύναμη ειρήνης και σταθερότητας στα Βαλκάνια και πέρασαν 25 ολόκληρα χρόνια, με αποτέλεσμα περίπου 140 χώρες του κόσμου να έχουν αναγνωρίσει τη γειτονική χώρα ως «Δημοκρατία της Μακεδονίας». Δυστυχώς, κανένα δίδαγμα δεν έχει αντληθεί από την ηγεσία της ελληνικής Δεξιάς.
Επανερχόμενος στα θετικά αποτελέσματα της πρόσφατης συνόδου κορυφής της Ε.Ε., υπενθυμίζω ότι προηγούμενες παρόμοιες σύνοδοι απέφευγαν να τοποθετηθούν ή τηρούσαν «ίσες αποστάσεις» ανάμεσα σε Ελλάδα και Τουρκία. Ούτε η «ισχυρή Ελλάδα» του Κώστα Σημίτη έχει να επιδείξει τέτοια διπλωματική επιτυχία. Και το ερώτημα είναι, γιατί τώρα; Θα σταθώ σε τέσσερις λόγους:
Ο πρώτος είναι ότι, με πρωθυπουργό τον Αλέξη Τσίπρα, η Ελλάδα δεν «περιφέρει τον δίσκο της επαιτείας» στην Ευρώπη, αλλά διεκδικεί ισότιμη θέση και ρόλο στην ευρωπαϊκή οικογένεια.
Ο δεύτερος είναι ότι η Ελλάδα σήκωσε το βάρος του προσφυγικού για λογαριασμό όλης της Ευρώπης, την ώρα που άλλες χώρες της Ε.Ε., ακόμα και νεοείσακτες, έκλειναν τα σύνορά τους στους πρόσφυγες. Αν η κυβέρνηση Τσίπρα δεν είχε τηρήσει αυτή τη στάση, την οποία χαιρέτισαν και ηγέτες σαν τον Μπάρακ Ομπάμα και τον Πάπα Φραγκίσκο, δεν θα είχε το πολιτικό και ηθικό ανάστημα να διεκδικεί την αλληλεγγύη της Ευρώπης στα ελληνοτουρκικά.
Ο τρίτος λόγος είναι ότι οι ηγεσίες της Ε.Ε. αναγνωρίζουν τις προσπάθειες που κατέβαλε η σημερινή κυβέρνηση για να οδηγηθεί σε επιτυχία το τρέχον πρόγραμμα δανειοδότησης, σε αντίθεση με τα δύο προηγούμενα, που είχαν αποτύχει. Προφανώς, οι ηγεσίες της Ε.Ε. δεν θέλουν τη συνέχιση της ελληνικής κρίσης, που θα μπορούσε να αποβεί εις βάρος του συνόλου της Ευρώπης.
Υπάρχει και τέταρτος λόγος, τον οποίο δεν θέλει ούτε μπορεί να αντιληφθεί η ηγεσία της Ν.Δ. και αφορά τη σημερινή βαλκανική πολιτική της Ελλάδας. Στρατηγικός στόχος της Ε.Ε. είναι η περαιτέρω διεύρυνση με την ένταξη των Δυτικών Βαλκανίων, που απαιτεί την άρση των εμποδίων για την ένταξη και της FYROM, της Αλβανίας και της Σερβίας. Η σημερινή κυβέρνηση της Ελλάδας έχει καταφέρει να εναρμονίσει την εθνική με την ευρωπαϊκή στρατηγική στα Βαλκάνια, κάνοντας σοβαρή και υπεύθυνη διαπραγμάτευση με την FYROM, ενώ βελτιώνει τις σχέσεις της Ελλάδας και με την Αλβανία.
* Ο Πάνος Τριγάζης είναι μέλος της Κεντρικής Επιτροπής του ΣΥΡΙΖΑ
