της Κατερίνας Ιγγλέζη*
Εν όψει του περιφερειακού αναπτυξιακού συνεδρίου της Κεντρικής Μακεδονίας, η Νομαρχιακή Επιτροπή του ΣΥΡΙΖΑ σε συνεργασία με κυβερνητικό κλιμάκιο πραγματοποίησε σειρά συναντήσων με τους φορείς της Χαλκιδικής. Από τις συναντήσεις αυτές, που πραγματοποιήθηκαν σε ιδιαίτερα συνεργατικό κλίμα, αναδείχτηκαν τόσο τα προβλήματα όσο και οι προοπτικές ανάπτυξης της περιοχής.
Η επικρατούσα αντίληψη είναι ότι η Χαλκιδική αποτελεί νομό καθαρά τουριστικό, είναι το μπαλκόνι της Θεσσαλονίκης και τα τελευταία χρόνια η αυλή των Βαλκανίων. Η πραγματικότητα όμως είναι ότι τα συγκριτικά πλεονεκτήματά της είναι πολλαπλά. Μπορεί ο τουρισμός να αποτελεί ένα σημαντικό κομμάτι του εισοδήματός της, αλλά όχι το κυριότερο. Τη μεγαλύτερη συνεισφορά την έχει ο αγροτικός τομέας, γι' αυτό στο παρόν σημείωμα θα ασχοληθώ πρώτα με αυτόν.
Η «ναυαρχίδα» της αγροτικής οικονομίας της Χαλκιδικής είναι η καλλιέργεια της ελιάς, με 360.000 στέμματα να αφιερώνονται στην καλλιέργειά της και με περισσότερους από 60.000 ανθρώπους να απασχολούνται εκεί. Το προϊόν που παράγεται, η «ελιά Χαλκιδικής», αποτελεί ένα εξαιρετικής ποιότητας προϊόν, ενώ τα τελευταία χρόνια ο νομός παρουσιάζει εξειδίκευση στη μεταποίησή του, με περισσότερες από 80 μεταποιητικές μονάδες ελιάς, 40 ελαιοτριβεία και 9 μονάδες τυποποίησης ελαιόλαδου.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η βρώσιμη ελιά αποτελεί το πρώτο προϊόν της χώρας σε εξαγωγές, ενώ το 90% της παραγωγής επιτραπέζιας ελιάς Χαλκιδικής εξάγεται σε όλο τον κόσμο, αποφέροντας 180-200 εκατομμύρια ευρώ ετησίως. Σε αυτό το πλαίσιο η μεγάλη δυναμική του κλάδου πρέπει να αξιοποιηθεί ακόμη περισσότερο, αφού προσδίδει προστιθέμενη αξία στην πρωτογενή παραγωγή.
Η σημαντική δραστηριότητα στον αγροτικό τομέα δεν περιορίζεται βέβαια μόνο στην εκμετάλλευση του ελαιόδεντρου, αλλά περιλαμβάνει και την καλλιέργεια σιτηρών, κηπευτικών και αμπελιών, ενώ παράλληλα ο νομός διαθέτει ιδιαίτερα ανεπτυγμένη μελισσοκομία (9,7% του συνόλου της χώρας).
Οι δραστηριότητες αυτές, αν και παραδοσιακές, συνεισφέρουν σημαντικά στην οικονομία της περιοχής, αλλά μπορούν να αναπτυχθούν περαιτέρω μέσω της σύνδεσης του αγροδιατροφικού τομέα με τον τουρισμό. Για παράδειγμα τα εξαιρετικής ποιότητας προϊόντα που παράγονται από τους διάφορους συνεταιρισμούς θα μπορούσαν να αποτελέσουν πόλο έλξης για χιλιάδες τουρίστες και να προωθήσουν τον γαστρονομικό τουρισμό.
Σε ό,τι αφορά το τουριστικό προϊόν της Χαλκιδικής, δεν χρειάζεται να ειπωθούν πολλά καθώς είναι παγκοσμίως γνωστό ότι διαθέτει ποικιλόμορφους και υψηλής αξίας φυσικούς και πολιτιστικούς πόρους. Η ήπια τουριστική ανάπτυξη δημιουργεί πολλαπλασιαστικά οφέλη, με αύξηση της απασχόλησης σε μεγάλο αριθμό επιχειρήσεων, αύξηση της συνολικής παραγωγής και κατά συνέπεια αύξηση των εσόδων του κράτος. Η τουριστική ανάπτυξη δεν θα έπρεπε να περιορίζεται μόνο στις παράκτιες περιοχές, καθώς η Χαλκιδική διαθέτει και έναν πανέμορφο ορεινό όγκο, ο οποίος θα μπορούσε να αναδειχθεί και να αξιοποιηθεί τουριστικά ελκύοντας επισκέπτες καθ' όλη τη διάρκεια του έτους.
Για να πραγματοποιηθούν όμως όλα αυτά πρέπει να συντρέχουν τρεις βασικές προϋποθέσεις. Επιτακτική ανάγκη αποτελεί η συντήρηση και βελτίωση του απαρχαιωμένου και επικίνδυνου οδικού δικτύου της περιοχής, αλλά και η βελτίωση των συγκοινωνιών. Η κυκλοφοριακή συμφόρηση αλλά και η ποιότητα του οδικού δικτύου αποτελούν ανασταλτικούς παράγοντες για την επισκεψιμότητα. Επίσης, είναι αδιανόητο να μην υπάρχει σύνδεση με μέσα μαζικής μεταφοράς ανάμεσα στις τρεις χερσονήσους της Χαλκιδικής, αλλά και έλλειψη σύνδεσης με την Εγνατία οδό.
Η δεύτερη προϋπόθεση για τη βιώσιμη ανάπτυξη της Χαλκιδικής αποτελεί η εξασφάλιση της υδροδότησής της. Ήδη η στάθμη του υδροφόρου ορίζοντα στη Χαλκιδική είναι μειωμένη περίπου κατά 30%, μετά από χρονιές συνεχόμενης ξηρασίας κατά τις δύο τελευταίες δεκαετίες.
Αν συνδυάσουμε αυτό το γεγονός με τα σημαντικά προβλήματα που έχει δημιουργήσει στα υδατικά αποθέματα η συνεχιζόμενη δραστηριοποίηση της Eldorado Gold στο όρος Κάκαβος, τότε οδηγούμαστε με μαθηματική ακρίβεια στην ερημοποίηση της Χαλκιδικής. Για να αποφευχθεί αυτό, είναι κάτι παραπάνω από αναγκαία η κατασκευή του φράγματος του Χαβρία που θα εξασφαλίσει την αποτελεσματικότερη διαχείριση των υδατικών πόρων.
Τέλος, είναι πλέον σαφές, και εκφράζεται από το σύνολο των φορέων και της κοινωνίας της Χαλκιδικής, ότι η συνέχιση και επέκταση της μεταλλευτικής δραστηριότητας είναι απολύτως ασυμβίβαστη με όλες τις υπόλοιπες παραγωγικές δραστηριότητες του τόπου. Η καταστροφή και επιμόλυνση του φυσικού περιβάλλοντος, οι επιπτώσεις στη δημόσια υγεία και η αποξήρανση του υδροφορέα είναι βλάβες μη αναστρέψιμες.
Οδηγούν στο καταστροφικό μοντέλο της μονοκαλλιέργειας των μεταλλείων απαγορεύοντας ουσιαστικά οποιαδήποτε άλλη οικονομική δραστηριότητα εις το διηνεκές και όχι μόνο για όσο χρονικό διάστημα διαρκεί η συγκεκριμένη «επένδυση». Ο ΣΥΡΙΖΑ έχει ήδη καταρτίσει ένα πρότυπο μοντέλο για την παραγωγική ανασυγκρότηση της Χαλκιδικής, στη βάση των συγκριτικών πλεονεκτημάτων της περιοχής αλλά και των αρχών της αειφορικής ανάπτυξης. Είναι πλέον απαίτηση της κοινωνίας και όλων μας να εφαρμοστεί.
* Η Κατερίνα Ιγγλέζη είναι πρόεδρος της Ειδικής Μόνιμης Επιτροπής Προστασίας Περιβάλλοντος της Βουλής, βουλευτής Χαλκιδικής του ΣΥΡΙΖΑ
