Το σκηνικό στην Ευρώπη των οσονούπω 27 είναι τουλάχιστον γκρίζο. Η εμπιστοσύνη των ανθρώπων υποχωρεί συνεχώς. Στις περισσότερες εκλογικές αναμετρήσεις στα κράτη - μέλη σημειώνει εντυπωσιακές επιτυχίες η εξτρεμιστική Δεξιά, πρωτίστως με συνθήματα κατά των ξένων και υπέρ της εθνικής περιχαράκωσης. Η διαδικασία του Brexit υπενθυμίζει συνεχώς σε όλους ότι η ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση δεν είναι μονόδρομος, όπως πίστευαν μέχρι πριν από δύο χρόνια, ότι εκτός από τη διεύρυνση υπάρχει και η αποχώρηση. Και κυρίως η υπόσχεση της αλληλεγγύης και της ευημερίας δεν επαληθεύεται, οι Νότιοι νιώθουν να γίνονται αντικείμενο εκμετάλλευσης, ενίοτε και χλεύης, από τους Βόρειους, οι Ανατολικοί δεν έχουν καμία διάθεση να τους κάνουν μαθήματα οι Δυτικοί.
Μέσα σ' αυτό το σκηνικό, οι προοδευτικές δυνάμεις -η Αριστερά, οι Πράσινοι κι ένα μέρος της Σοσιαλδημοκρατίας, που βλέπει να συρρικνώνεται εξαιτίας και των νεοφιλελεύθερων πολιτικών που είχε ασκήσει τα προηγούμενα χρόνια- προσπαθούν να σχεδιάσουν μια εναλλακτική στρατηγική, ώστε η Ευρώπη πρωτίστως να βελτιώνει τη ζωή των ανθρώπων που ζουν σ' αυτήν. Το εγχείρημα δεν είναι εύκολο, ο συσχετισμός δύναμης αυτή τη στιγμή εντός της Ευρωβουλής είναι αρνητικός - και πιθανότατα, εάν δεν υπάρξει άλλη, πειστική πρόταση, θα γίνει ακόμη πιο αρνητικός μετά τις επόμενες ευρωεκλογές. Για τη διατύπωση αυτής της πρότασης η Αριστερά έχει πάρει την πρωτοβουλία, ξεπερνώντας και τις εσωτερικές της δυσκολίες, να ανοιχτεί σε όλες εκείνες τις δυνάμεις που θέλουν πράγματι μια άλλη Ευρώπη.
Σε αυτή τη συγκυρία, η πρωτοβουλία των δυνάμεων της Αριστεράς, των Σοσιαλιστών που αντιτίθενται στη λιτότητα και τη νεοφιλελεύθερη ορθοδοξία και φυσικά των Πρασίνων, για τη συγκρότηση ενός Προοδευτικού Φόρουμ στην Ευρώπη, μπορεί να αποτελέσει το ανάχωμα στην επικίνδυνη άνοδο του ακροδεξιού, φασιστικού λαϊκισμού που μοιάζει να ξεπροβάλλει σαν εφιάλτης πάνω από τη γηραιά ήπειρο. Η μεγάλη συνάντηση των προοδευτικών δυνάμεων, πολιτικών, ευρωβουλευτών, ακαδημαϊκών, καλλιτεχνών και σημαντικών προσωπικοτήτων από Ελλάδα και Ευρώπη, ολοκληρώθηκε χθες στο ξενοδοχείο President με την ομιλία του Έλληνα πρωθυπουργού, της πρώτης αριστερής κυβέρνησης που άνοιξε τον δρόμο για νέα οράματα και ελπίδα στους ευρωπαϊκούς λαούς που πλήρωσαν βαριά το τίμημα της νεοφιλελεύθερης κυριαρχίας, της λιτότητας, της απομάκρυνσης από την δημοκρατία, της ανεργίας.
Το ιταλικό καμπανάκι
Αν κάποιος λειτούργησε ως καμπανάκι συναγερμού για την επιτακτική αναγκαιότητα να συζητήσουν και να συντονιστούν οι προοδευτικές δυνάμεις της Ευρώπης, πριν διαλυθεί και το τελευταίο ίχνος κοινωνικής συνοχής από το εκρηκτικό μείγμα νεοφιλελεύθερων πολιτικών και αναβίωσης των εθνικιστικών ανακλαστικών, ήταν ο Μάρκο Ρεβέλι από την Ιταλία.
Από τις κάλπες της γείτονος φάνηκε ότι η εκεί σοσιαλδημοκρατία του Ματέο Ρέντζι -που μπήκε σε φάση Πασοκοποίησης- αλλά και όλα τα σχήματα της Αριστεράς έχασαν την εμπιστοσύνη των λαϊκών στρωμάτων, τα οποία είτε έκαναν αποχή είτε στράφηκαν στο Κίνημα των Πέντε Αστέρων, και κάποια στη Λέγκα του Βορρά, στις βόρειες επαρχίες της Ιταλίας. Τόνισε, λοιπόν, ότι οι προοδευτικές δυνάμεις και δη σε ευρωπαϊκό επίπεδο, πρέπει να συμμαχήσουν, αφήνοντας κατά μέρος τους προσωπικούς και πολιτικούς εγωισμούς, και να διατυπώσουν μιαν άλλη πρόταση στους λαούς.
Ιστορική ανάγκη ο προοδευτικός πόλος απέναντι σε νεοφιλελευθερισμό και Ακροδεξιά
Πράγματι, είναι πολλά τα ερωτήματα που απαιτούν προοδευτικές απαντήσεις. Πού πάει η Ευρώπη των νεοφιλελεύθερων επιλογών και της επιστροφής των εθνικισμών; Πού πάει η Ευρώπη μέσα σε έναν κόσμο πολυπολικό και ασταθή, με πολέμους στη γειτονιά της, που προκαλούν συνεχή κύματα προσφύγων, κι έναν εμπορικό πόλεμο προ των πυλών; Πού πάει ο κόσμος της εργασίας στην Ευρώπη, με τον εσωτερικό και εξωτερικό ανταγωνισμό να συμπιέζει τις αμοιβές και τα εργασιακά δικαιώματα προς τα κάτω και τη φορολογία των επιχειρήσεων προς τα κάτω, την ώρα που οι μεγάλες πολυεθνικές βρίσκουν νομότυπους τρόπους για να (μη) φορολογούνται σε φορολογικούς Παραδείσους;
Εύκολες απαντήσεις δεν μπορούν να δοθούν. Αν "διαβάσουμε", ωστόσο, τη σημερινή συγκυρία σε ιστορικό βάθος, γίνεται φανερό πως το διακύβευμα την επόμενη ημέρα της κρίσης στην Ευρώπη είναι η σύγκρουση ανάμεσα στις προοδευτικές δυνάμεις και αξίες, την αλληλεγγύη, την ισότητα, τη δημοκρατία, τη δικαιοσύνη, και στις δυνάμεις του φόβου και του μίσους. Το μεγάλο ερώτημα λοιπόν που θα κληθούν να απαντήσουν όσες δυνάμεις τοποθετούνται στο προοδευτικό μπλοκ είναι το πώς θα επιτευχθούν οι απαραίτητες συναινέσεις και συγκλίσεις, όχι μόνο στο θεωρητικό επίπεδο αλλά και στον ορίζοντα των Ευρωεκλογών του 2019.
Όπως διαφάνηκε από τις εργασίες του διημέρου στην Αθήνα, υπάρχουν οι προϋποθέσεις, βούληση και συνειδητοποίηση πως όλοι μπορούν να εργαστούν από κοινού για τη συγκρότηση μιας μεγάλης, προοδευτικής συμμαχίας στην Ευρώπη ως ισχυρούς ανταγωνιστικούς πόλους έναντι του νεοφιλελευθερισμού και της Ακροδεξιάς. Οι προϋποθέσεις για μια συμφωνία στη βάση ενός κοινά αποδεκτού προγράμματος για την προάσπιση της δημοκρατίας, την προστασία της εργασίας, της νέας γενιάς, την άρση των ανισοτήτων, την οικολογία.
Η υπόθεση λοιπόν που ξεκίνησε από τη Μασσαλία τον περασμένο Νοέμβριο και το "Ευρωπαϊκό Φόρουμ Προοδευτικών Δυνάμεων", η συγκρότηση της "Προοδευτικής Συμμαχίας" (Progressive Caucus) στο Ευρωκοινοβούλιο, το Προοδευτικό Φόρουμ της Αθήνας, μπορούν και πρέπει να έχουν βάθος, προοπτική και ελπίδα. Για μια άλλη Ευρώπη, που δεν είναι απλώς ένα κούφιο σύνθημα. Αντίθετα, αποτελεί αναγκαιότητα για τους λαούς, τη δημοκρατία, το περιβάλλον, το ίδιο το μέλλον της Ευρώπης.
