Τα παιδιά που έχουν συλληφθεί στον Έβρο συστήνουν ένα πολύ σοβαρό, σύνθετο και απαιτητικό στη διαχείρισή του πρόβλημα. Πέρα από την ανθρωπιστική διάστασή του, πέρα από την αγωνία, απαιτεί σύνθετες διπλωματικές, νομικές και συμμαχικές δράσεις.
Στο πλάι όμως του δράματος οι «ειδικοί» του πολέμου αποφαίνονται. Για τα πάντα. Όχι οι επαγγελματίες, οι «ειδικοί». Οι τηλεοπτικοί ειδικοί ιδίως. Που έχουν άποψη. Που τραβάνε τα μαλλιά τους γιατί δεν... Ένα γενικό «δεν». Ένα έλλειμμα. Γιατί ήρθε ο Ερντογάν, γιατί δεν του βάρεσε σφαλιάρα ο Κοτζιάς, γιατί δεν βουλιάξαμε την τούρκικη πυραυλάκατο, γιατί δεν πήγαν τα δικά μας τα «κομάντα» στην Αδριανούπολη κ.λπ.
Μάχες, παλικαριά, αγανάκτηση πάνω από τα σαμπουάν και τα τυριά του σούπερ μάρκετ, καμιά διακοσαριά μίλια μακριά από την ελληνοτουρκική μεθόριο... Όταν έγινε η εισβολή της Τουρκίας στην Κύπρο το 1974, θυμάμαι πως τα ράφια στα μπακάλικα κατέβηκαν ακαριαία. Ο κόσμος ψώνιζε μαζικά μακαρόνια, μπογιές για παπούτσια, γάλα εβαπορέ.
Το λιμάνι στο νησί ήταν σαν πολιτική Δουνκέρκη. Τεράστιες ουρές αυτοκινήτων και επισκεπτών που περίμεναν να μπαρκάρουν στα έκτακτα δρομολόγια των πλοίων αδειάζοντας τα νησιά. Ειδικά οι ηλικιωμένοι ψήφισαν ανακουφισμένοι Καραμανλή γιατί «μας έσωσε από τους Τούρκους». Η μετακίνηση του στρατεύματος στα νησιά και τον Έβρο (αφού ξεκόλλησαν οι ιθύνοντες από το δόγμα του από Βορρά κινδύνου) έδωσε ζωή στην Ελλάδα των συνόρων και δημιούργησε ένα αίσθημα ασφάλειας. Σωτηριακής, όχι επιθετικής ασφάλειας.
Η Ελλάδα έκτοτε σε όλες τις κρίσεις περνούσε το άγχος του πολέμου και έβγαινε ακόμα πιο βέβαιη για τη στρατηγική επιλογή των ηγεσιών της: ισχύς είναι και οι πολιτικές συμμαχιών, η οικονομική ανάπτυξη, η κοινωνική συνοχή, όχι μόνο οι εξοπλισμοί. Η Ελλάδα διακομματικά επέλεξε να μη στρατιωτικοποιήσει έντονα την οικονομία της, αλλά να εμπλουτίσει τις διεθνείς σχέσεις της και να βελτιώσει τις συνθήκες καθημερινής ζωής των πολιτών. Να τους εξασφαλίσει καλύτερα σπίτια και αυτοκίνητα.
Το 1987 στην ελληνοτουρκική κρίση, με κυβέρνηση Αντρέα Παπανδρέου, υπηρετούσα στον στρατό. Χιλιάδες επίστρατοι, έξοδοι στους χώρους διασποράς, ασκήσεις, «σκηνάκια» κ.λπ. Ένας υπουργός του ΠΑΣΟΚ είχε καγχάσει με τους αστούς. «Ασχοληθείτε με τις χαρτοπετσέτες στα σούπερ μάρκετ και αφήστε τους ακρίτες να κάνουν τη δουλειά τους». Κάπως έτσι. Η κρίση είχε λήξει με υποχώρηση της Τουρκίας, το ωκεανογραφικό κωλοκάραβο γύρισε στα Στενά κι εμείς κάναμε μπάνιο στο στρατόπεδο μετά από 20 ημέρες απλυσιάς στις σκηνές.
Στην κρίση των Ιμίων το 1996, υπόγεια, υπήρξε μια μορφή ανακούφισης για την έκβαση, αν και ένα αίσθημα αδικίας, αλλά και βαρύτατου πένθους λόγω της απώλειας των παιδιών που υπηρετούσαν στο ελικόπτερο, όπως και ενός σοβαρού συναισθηματικού και επικοινωνιακού τσαλακώματος. Ο κόσμος αισθανόταν την ευθυνόφοβη αλληλοενοχοποίηση των ηγεσιών, αλλά πολύ σύντομα βυθίστηκε στις ηδονές μιας πλούσιας καθημερινότητας γεμάτης από το «έπος» των Ολυμπιακών Αγώνων, των καταναλωτικών και στεγαστικών δανείων και τη μετάγγιση ισχύος από την είσοδο στην ΟΝΕ.
Ο κόσμος ψιλοέβλεπε στον Σημίτη έναν περίπου Καραμανλή (τον πρεσβύτερο). Κάθε κρίση από αυτές που θυμάμαι συνοδευόταν με μια ανακουφισμένη ένταση της ανάπτυξης. Και με μια ακόμα σφικτότερη πρόσδεση στο ευρωπαϊκό άρμα.
Ο Τούρκος πρωθυπουργός κόμπασε με την ελληνική προσφυγή στην Ευρώπη μετά τα αλληλοδιάδοχα επεισόδια κρίσης που οργανώνει η ερντογανική ελίτ με τους εθνικιστές. Εντούτοις αυτή ακριβώς η δυνατότητα, οι ευρωπαϊκοί θεσμοί, είναι η θεμελιώδης διιστορική και διακομματική εθνική επιλογή. Καμία ανάθεση στους άλλους, αλλά εμβάθυνση της σχέσης με τους άλλους (την Ευρώπη).
Για την ώρα τα ράφια στα σούπερ μάρκετ δεν έχουν «κατέβει». Για την ώρα έχουμε τους μεγαλόστομους στους φραπέδες και στα φέισμπουκ, για την ώρα έχουμε αψιμαχίες ανοησιών. Εντούτοις και η απροσδιοριστία του καθεστώτος της γειτονικής χώρας, η ανάγκη να διαχειριστεί τις συριακές ήττες, τα δικά μας προβλήματα τουριστικής οικονομίας και προσφυγικής ισορροπίας δημιουργούν ένα σύνθετο τοπίο, που ως συνήθως κινδυνεύει ακόμα περισσότερο από την πατριδοκάπηλη ρητορική είτε της Ακροδεξιάς είτε της φραπεδιάς. Πάντως το 1974 ο λαός κατανάλωνε ταινίες με την Τουρκάλα σταρ Χούλια. Σήμερα καταναλώνει τηλεοπτικά σίριαλς με τις διαδόχους της.
