Του Οδυσσέα Βουδούρη*
Ομολογώ ότι με έχει εντυπωσιάσει η αμετροέπεια της αντίδρασης των πολιτικών προσώπων που φέρονται εμπλεκόμενα στην υπόθεση Novartis, παρά την απόλυτη αφοσίωσή μου στο τεκμήριο της αθωότητας. Ακριβώς λόγω αυτής της αφοσίωσης, θεωρώ ότι οι εν λόγω πολιτικοί θα έβγαιναν κερδισμένοι αν την επικαλούνταν ως μοναδικό και ικανό επιχείρημα για την προστασία τους, αναμένοντας ατράνταχτοι την έκβαση της υπόθεσης. Προς ενίσχυση αυτής της άποψης θα ήθελα να αναφέρω την εντύπωση που μου είχε προξενήσει ένα γεγονός το 2011, όταν, στο πλαίσιο της συζήτησης στη Βουλή της υπόθεσης Τσοχατζόπουλου, κάποιοι ανέφεραν πιθανή εμπλοκή και ενός πρώην υπουργού Άμυνας του αντίπαλου κόμματος. Ο εν λόγω πρώην υπουργός πήρε αμέσως τον λόγο, ζητώντας ο ίδιος να εξεταστεί. Οι φήμες σταμάτησαν αμέσως. Βέβαια η επιδεικτική οργή των προαναφερόμενων πολιτικών θα μπορούσε να δικαιολογηθεί αν οι υπόνοιες που τους αφορούν ήταν εντελώς αυθαίρετες. Είναι έτσι όμως; Ας δούμε προσεκτικά τα δεδομένα.
Είναι ευρέως γνωστό εδώ και δεκαετίες ότι μεγάλες φαρμακοβιομηχανίες, όπως η Novartis, χρησιμοποιούν τη δωροδοκία ως εργαλείο μεγιστοποίησης των κερδών τους. Το γεγονός αυτό έχει περιγράψει o Ελβετός κοινωνιολόγος και πολιτικός Jean Ziegler, από τη δεκαετία του ’70 κιόλας, σε βιβλία όπως «Une Suisse au-dessus de tout soupçon» (1976), «Vive le pouvoir» (1985), «La Suisse lave plus blanc» (1990). Το νέο στοιχείο είναι ότι τώρα βγήκαν στο φως της δημοσιότητας συγκεκριμένα στοιχεία που περιγράφουν λεπτομερώς αυτές τις πρακτικές. Η δωροδοκία αφορά όσους μπορούν να εξασφαλίσουν τη «λιανική» διοχέτευση, δηλαδή τους ιατρούς, και όσους παρεμβαίνουν στη «χονδρική» πώληση, δηλαδή όσους παίρνουν τις πολιτικές αποφάσεις για το φάρμακο.
Οι πρακτικές της Novartis, ούσες αυτές που είναι, θα μπορούσαμε ενδεχομένως να θεωρήσουμε ότι δεν αφορούν Έλληνες πολιτικούς εάν στη χώρα μας ποτέ δεν είχαν συμβεί ανεξήγητα και «παράξενα» γεγονότα. Όμως διαπιστώνουμε πολλά τέτοια γεγονότα, τα οποία δημιουργούν εύλογα ερωτήματα. Παραδείγματος χάρη: Η δημόσια δαπάνη φαρμάκου σχεδόν διπλασιάστηκε μεταξύ 2004 και 2008 (από 4,3 δισ. σε 7,7 δισ. ευρώ), ενώ δεν εμφανίστηκε καμία νέα ασθένεια και δεν προέκυψε καμία σημαντική νέα φαρμακευτική θεραπεία, ούτε βελτιώθηκε κατ’ αναλογία η περίθαλψη και η υγεία των Ελλήνων.
Παραγγέλθηκαν ισάριθμα εκατομμύρια με τον πληθυσμό της Ελλάδας εμβόλια κατά της γρίπης Η1Ν1, τα οποία πληρώθηκαν αλλά κατέληξαν στα απορρίμματα. Τόσο το μέγεθος της παραγγελίας, όσο και η κατάληξή της, αποτελούν μοναδικά γεγονότα σε ολόκληρο τον κόσμο. Ακριβά φάρμακα, π.χ. κατά της σκλήρυνσης κατά πλάκας, πήραν άμεση έγκριση, ενώ η έγκριση αντίστοιχων φαρμάκων με τιμή έως και 50% χαμηλότερη καθυστέρησε πάνω από ενάμιση χρόνο. Ορισμένα νέα φάρμακα εγκρίθηκαν στην Ελλάδα παρά τις μνημονιακές δεσμεύσεις των τότε κυβερνήσεων. Η ανυπακοή αυτή δεν μας στενοχωρεί βέβαια, αλλά παραμένει αναπάντητο το κομβικό ερώτημα σχετικά με τα κριτήρια της συγκεκριμένης επιλεκτικότητας.
Αυτά τα λίγα παραδείγματα αρκούν για να γίνει κατανοητό ότι οι αρμόδιοι πολιτικοί, πάντα με σεβασμό στο τεκμήριο της αθωότητάς τους, δικαιολογημένα καλούνται να δώσουν απαντήσεις, αντί να παίρνουν ύφος «βιασμένης παρθένας».
Επιπλέον, ανεξάρτητα από κάθε ενδεχόμενη ποινική ευθύνη τους, έχουν σίγουρα πολιτική ευθύνη. Πέρα από την αντίκρουση των κατηγοριών που θα αντιμετωπίσουν, οφείλουν να εξηγήσουν ποιες πρωτοβουλίες πήραν ώστε να ξεσκεπάσουν τις παράνομες δραστηριότητες της Novartis και άλλων αντίστοιχων εταιρειών, εφόσον, όσο και να μην είχαν τότε τα στοιχεία που γνωρίζουμε σήμερα, ήταν κοινό μυστικό η ύπαρξη τέτοιων δραστηριοτήτων. Αν δεν το έπραξαν, ανεξαρτήτως επαναλαμβάνω της ενδεχόμενης ποινικής ευθύνης τους, είναι υπαίτιοι πολιτικής ανεπάρκειας και πλημμέλειας.
Η προσπάθειά τους να επικαλεστούν «σκευωρία» της κυβέρνησης εναντίoν τους είναι ανεδαφική. Πράγματι, οι αποκαλύψεις δεν έγιναν από κυβερνητικούς ή κομματικούς αξιωματούχους. Έγιναν από στελέχη της ίδιας της Novartis! Η προσπάθεια απαξίωσης αυτών των μαρτύρων, χαρακτηρίζοντάς τους «ανώνυμους» ή και «κουκουλοφόρους», επειδή είναι προστατευόμενοι, είναι ανεδαφική αλλά και φαιδρή. Οι μάρτυρες αυτοί είναι απόλυτα ταυτοποιημένοι από τη Δικαιοσύνη. Είναι προστατευόμενοι διότι ήδη τρεις άνθρωποι, σχετιζόμενοι με την υπόθεση αυτή, πέθαναν, πιθανώς δολοφονήθηκαν. Το γεγονός ότι διαμαρτύρονται για το καθεστώς προστασίας οι ίδιοι πολιτικοί που το νομοθέτησαν καθιστά επιπλέον τις διαμαρτυρίες τους φαιδρές.
Σε κάθε περίπτωση οι αποκαλύψεις αυτές θεωρήθηκαν αρκούντως αξιόπιστες για να στοιχειοθετήσουν δικογραφία στις ΗΠΑ. Και μέχρι σήμερα κανείς δεν κορύφωσε τη γελοιότητα μέχρι να επικαλεστεί μια συνωμοσία... FBI - ΣΥΡΙΖΑ! Εξάλλου η κυβέρνηση επέλεξε εύστοχα να θέσει το θέμα στη δικαστική του βάση. Απέφυγε την Εξεταστική Επιτροπή, ώστε να ακυρωθεί κάθε υπόνοια ότι η Βουλή λειτουργεί ως πολιτικό δικαστήριο, και επέλεξε, μέσω της Προκαταρκτικής, να αναλάβει το συντομότερο η τακτική Δικαιοσύνη.
Η υπόθεση Novartis αποκαλύπτει τη σαθρή πλευρά του μεταδικτατορικού πολιτικού συστήματος. Το κατεστημένο, με τον τεράστιο μιντιακό του μηχανισμό, θα δώσει μια γιγάντια μάχη για να κουκουλώσει αυτό το σκάνδαλο. Σε αντίθεση όμως με άλλες υποθέσεις, όπως εκείνη της Siemens, είναι αμφίβολο αν θα το πετύχει. Αφενός, η τελευταία ήταν στενά ελληνογερμανική υπόθεση και, αφετέρου, οι κυβερνώντες εκείνης της εποχής ανήκαν στο ίδιο κατεστημένο με τους εμπλεκόμενους. Καμία από τις δυο αυτές συνθήκες δεν ισχύει σήμερα. Το σκάνδαλο Novartis εμπλέκει πολλές χώρες, μεταξύ των οποίων οι ΗΠΑ, και βέβαια η κυβέρνηση δεν θα κλείσει το θέμα, όπως έγινε με την ψήφιση της σκανδαλώδους «αποζημίωσης» το 2012 για να «ξεπλυθεί» η Siemens.
Συνεπώς, η άπελπις προσπάθεια να παρουσιαστεί το σκάνδαλο Novartis ως μια ιστορία διαφθοράς χωρίς διεφθαρμένους (σε πολιτικό επίπεδο) έχει σοβαρές πιθανότητες να πέσει στο κενό.
* Ιατρός χειρουργός, μέλος του Συντονιστικού της Κοινωνίας Πρώτα
