του Κώστα Βρατσάλη*
Είμαι πολύ επιφυλακτικός όταν ακούω τον προσδιορισμό κάποιου ζητήματος ως “εθνικού”. Θέλεις η θεωρία που δεν με βοηθά σ’αυτόν τον όρο, θέλεις ο Μιχαλολιάκος που βρίζει όλους ως προδότες του έθνους και όλοι αυτόν ως συνεχιστή του Φον-Γιοσμά1, ο προσδιορισμός του όρου “έθνος” είναι από ζητούμενος έως αδύνατος. Ζητούμενος, με την έννοια ότι υπάρχουν διαφορετικές θεωρητικές προσεγγίσεις αλλά και πρακτικές που απορρέουν απ’αυτόν. Αδύνατος, με την έννοια ότι ορισμένες θεωρητικές προσεγγίσεις είναι εντελώς αντίθετες μεταξύ τους, οι δε πρακτικές τους για την επίλυση των διαφορών είναι ο διάλογος για κάποιους και τα μαχαιρώματα για κάποιους άλλους.
Το Μακεδονικό ζήτημα αυτές τις μέρες φαίνεται να συμπυκνώνει, με τη δική του ιδιαιτερότητα βέβαια, όλες τις παραπάνω αντιφάσεις. Αυτές τις μέρες όμως, εμπεριέχει και κάτι άλλο αυτή η “συζήτηση”. Εμπεριέχει επιπλέον υποκρισία και κουτοπονηριά από ορισμένους, πολιτικούς ή μη, φορείς. Δεν αναφέρομαι στις πολιτικές δυνάμεις της γειτονικής χώρας, που ο Γκρούεφσκι τούς έπεισε ότι ο Αριστοτέλης ήταν μακρινός συγγενής του όταν αυτός ήταν 13 χρόνων. Έτσι κι αλλιώς δεν αποκλείεται να ξαναγράψουν τις επόμενες βδομάδες κάποια κεφάλαια της ιστορίας τους. Θα αναφερθώ, επιγραμματικά όμως, στις δικές μας πολιτικές δυνάμεις και μάλιστα μόνο όσον αφορά στη συνέπεια των θέσεών τους στον όρο Μακεδονία, από το τέλος του Β' Παγκόσμιου Πολέμου μέχρι σήμερα.
Το 1946 ιδρύεται η Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γιουγκοσλαβίας, αποτελούμενη από έξι Δημοκρατίες που μία εξ αυτών ήταν η Δημοκρατία της Μακεδονίας.
Το 1977, στην Αθήνα, ο Μακεδόνας “Εθνάρχης” συμφώνησε η γλώσσα τους να λέγεται μακεδονική.
Κανείς εδώ, ούτε και η Εκκλησία, έθεσε κάποιο ζήτημα. Η διάλυση της Γιουγκοσλαβίας και η δημιουργία νέων κρατών προκάλεσε έντονα προβλήματα με τις αλυτρωτικές διακηρύξεις τού νεοσύστατου κράτους με πρωτεύουσα τα Σκόπια. Δημοκρατία της Μακεδονίας το όνομα του κράτους για τους γείτονές μας και για άλλα 140 κράτη, Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας η προσωρινή ονομασία του για εμάς. Ήταν σύνθετο όνομα; Πιο σύνθετο δεν γίνεται. Εμπεριείχε τον όρο Μακεδονία; Εντελώς. Ήταν προσωρινό; Αν τα 25 χρόνια θεωρούνται προσωρινά, τότε ναι. Ποιοι τα δέχονταν όλα αυτά τα χρόνια στην Ελλάδα; Οι πάντες. Ποιοι θα τα ξαναδεχτούν - ανεχτούν αν δεν υπάρξει συμφωνία; Πάλι οι πάντες. Τι κερδίζουμε λοιπόν ως χώρα με όλους αυτούς που αρνούνται συμφωνία με σύνθετη ονομασία; Απολύτως τίποτα, αφού σ’ αυτή την περίπτωση και σύνθετη θα παραμείνει (Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας) και το Μακεδονία θα εμπεριέχει και αλυτρωτική θα συνεχίζει να είναι και η προσωρινότητα θα διαιωνίζεται, εις βάρος μας όμως αυτή τη φορά.
Αν εξαιρέσουμε α) την ηγεσία των Χρυσαυγιτών, απογόνων των Φον-Γιοσμάδων, που μαζεύεται και οργανώνει τα βράδια την εξόντωση των σημερινών κομμουνιστοσυμμοριτών στην ταβέρνα «Tα έξι γουρουνάκια»2 και β) τον Λεβέντη, που ο Τσίπρας τού “εκμυστηρεύτηκε” στην τελευταία συνάντηση ότι Κυριακή των Απόκρεω μπορεί να προκηρύξει εκλογές, τα άλλα κόμματα και η Ντόρα Μπακογιάννη με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, τάσσονται υπέρ μιας λύσης με σύνθετη ονομασία. Όχι όμως και η Νέα Δημοκρατία, που αποφάσισε να... απέχει από οποιαδήποτε συζήτηση του θέματος. Προφανώς και δεν πείθει ότι στη θέση της αυτή κατέληξε λόγω μη ενημέρωσής της από την κυβέρνηση. Ούτε νομίζω ότι η μη θέση της αφορά μόνο στην αδυναμία της να συμβιβάσει τις 3,5 συνιστώσες της -Καραμανλικούς, Μητσοτακικούς, Σαμαρικούς και Βορίδη. Η Ν.Δ. προτιμά να μην λυθεί αυτό το εθνικό ζήτημα, όπως και η ίδια το χαρακτηρίζει, με στόχο να το εκμεταλλευτεί για φθορά της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝ.ΕΛΛ. και, αν είναι δυνατόν, και πτώση της. Η Ν.Δ. με τις συνιστώσες της προτάσσει τη μη λύση του προβλήματος (νά γιατί είμαι επιφυλακτικός με τον χαρακτηρισμό “εθνικό”) για να μην πιστωθεί στον ΣΥΡΙΖΑ.
Μικρόψυχη στάση της Ν.Δ. που σαμποτάρει μια ονομασία “έναντι όλων” (Erga omnes) και προτιμά να προκύψει πάλι μια ονομασία “για εμάς μόνο”. Erga mones δηλαδή...
1 Ο ταγματασφαλίτης Ξενοφών Γιοσμάς (1906-1975), γνωστός και ως “Φον Γιοσμάς”, στην απολογία του με την κατηγορία της ηθικής αυτουργίας στη δίκη για τη δολοφονία Λαμπράκη έλεγε: “Και αν συνεργάστηκα με τους Γερμανούς, το έκανα για το καλό της πατρίδος... Τους Γερμανούς τους αγαπούσα και αυτοί με θεωρούσαν τον υπ' αριθμ. 1 τίμιον Έλληνα”, εφημερίδα “Ελευθερία” 13.12.1966 (http://efimeris.nlg.gr/ns/pdfwin.asp?c=64&dc=13&db=12&da=1966)
2 Η συμμορία του Ξεν. Γιοσμά, που στρατολόγησε και τον Γκοτζαμάνη, δολοφόνο του Λαμπράκη, σύχναζε το '60 στην ταβέρνα “Τα έξι γουρουνάκια”.
* Ο Κώστας Βρατσάλης είναι καθηγητής πανεπιστημίου
