Η σύσκεψη των πολιτικών αρχηγών της πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας, για να συζητηθεί το πλαίσιο για την επίλυση του "Μακεδονικού", μετά και τη συνάντηση Τσίπρα - Ζάεφ στο Νταβός, ήταν προγραμματισμένη για χτες το βράδυ. Με τη συμμετοχή του Ζόραν Ζάεφ, ως αρχηγού του κυβερνώντος κόμματος Σοσιαλδημοκρατική Ένωση (SDSM), του Προέδρου της χώρας Γκιόργκι Ιβάνοφ, του αρχηγού του κόμματος της αξιωματικής αντιπολίτευσης VMRO - DPMNE Χρίστιαν Μίτσκοσκι και του αρχηγού του μεγαλύτερου αλβανικού κόμματος στην ΠΓΔΜ DUI, Αλί Αχμέτι. Το τι ειπώθηκε σ' αυτή τη σύσκεψη θα το μάθουμε σήμερα, το μόνο που είναι βέβαιο είναι ότι για τον Ζόραν Ζάεφ δεν είναι εύκολο... να πει την αλήθεια στον λαό του, όπως λέγεται ότι τον συμβούλευσε ο Αλέξης Τσίπρας, ώστε να καταφέρει να κάνει κι αυτός από την πλευρά του, κόντρα στους εθνικιστές του VMRO, τις απαραίτητες κινήσεις, για να λυθεί το πρόβλημα και να ξεκλειδώσουν οι πόρτες της Ε.Ε. και του ΝΑΤΟ για την ΠΓΔΜ. Αλλά, μετά από πολλά χρόνια, δεν είναι και ακατόρθωτο. Μπορεί η κίνηση της αλλαγής του ονόματος του αεροδρομίου των Σκοπίων και της μοναδικής εθνικής οδού της χώρας να χαρακτηρίστηκε "ολίγιστη" από μερίδα του ελληνικού Τύπου, ωστόσο όταν ο προκάτοχος του Ζάεφ Νίκολα Γκρούεφσκι είχε ονομάσει το αεροδρόμιο "Μέγας Αλέξανδρος" στην Ελλάδα είχε γίνει χαμός. Το πιθανότερο είναι να μετονομαστεί συντόμως σε "Κίρο Γκλιγκόροφ", προς τιμήν του πρώτου Προέδρου της ΠΓΔΜ, μετά τη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας, του ανθρώπου που έλεγε "εμείς είμαστε Σλάβοι", δεν διεκδικούσε το κλέος του "μεγάλου στρατηλάτη" και ήθελε να βρει μια λύση με την Ελλάδα, επειδή φοβόταν τη Βουλγαρία, τη Σερβία και την Αλβανία, που επιβουλεύονταν τη μικρή και εύθραυστη χώρα του.
Η συνήθης άγνοια
Να σημειωθεί ότι, όπως συμβαίνει με τους περισσότερους γείτονές μας, είτε έχουμε προβλήματα στις σχέσεις μας, είτε όχι, έτσι και για τους κατοίκους της ΠΓΔΜ λίγα πράγματα γνωρίζουμε. Και προσπαθούμε να παρακολουθήσουμε τις εξελίξεις στη γειτονική χώρα μόνο όταν αναθερμαίνεται το θέμα του ονόματος ή -στις αρχές του αιώνα μας- όταν βρέθηκε για λίγο στα πρωτοσέλιδα επειδή είχε πάρει και ένοπλες διαστάσεις η κόντρα μεταξύ των Σλαβομακεδόνων και των Αλβανών πολιτών της. Οι λιγοστοί πλέον Έλληνες δημοσιογράφοι που πηγαίνουν στην άλλη πλευρά των συνόρων συναντούν ανθρώπους και φανατισμένους και ανθρώπους που λένε ότι «αυτά που ενώνουν τους δύο λαούς είναι πολλά περισσότερα από αυτά που μας χωρίζουν». Βεβαίως, είναι πολλοί οι Σλαβομακεδόνες που κάνουν τις διακοπές τους στις ακτές της Πιερίας και πολλοί οι Έλληνες που σπεύδουν στο καζίνο στη Γευγελή, ενίοτε για να παίξουν ακούγοντας και τον Βασίλη Καρρά, όπως είναι στενές οι οικονομικές σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών, αλλά όλα αυτά δεν σημαίνουν ότι γνωρίζουμε οι μεν τους δε - και τις εκατέρωθεν ευαισθησίες και "εθνικά τραύματα".
Ακραίος εθνικισμός και αντιδράσεις
Για την κατανόηση του πώς σκέφτεται και λειτουργεί η άλλη πλευρά ήταν πολύ ενδιαφέρουσα η παρέμβαση που έκανε η ιστορικός Αθηνά Σκουλαρίκη, την περασμένη εβδομάδα, στην Αθήνα, στην εκδήλωση που διοργάνωσε το Ελεύθερο Ανοιχτό Πανεπιστήμιο με τίτλο "Μακεδονικό: Ιστορία και πολιτική, βίοι παράλληλοι;"
Η Σκουλαρίκη υποστήριξε ότι ο ακραίος εθνικισμός της περιόδου Γκρούεφσκι, οι αξιώσεις καταγωγής των Σλαβομακεδόνων από την αρχαία Μακεδονία και τον Μέγα Αλέξανδρο και οι προκλήσεις με τα αγάλματα δεν χαίρουν ευρείας αποδοχής στη γειτονική χώρα κι ότι, αντίθετα, υπήρξε σφοδρή κριτική εκ μέρους όσων απέρριπταν την πολιτική του «εξαρχαϊσμού» και την απόπειρα να επαναπροσδιοριστεί η εθνική ταυτότητα (όπως έλεγαν) με αναφορά στην αρχαιότητα. Τόνισε, μάλιστα, ότι "τα τελευταία χρόνια αναπτύχθηκε ένα πολύ δυναμικό κίνημα κατά του εθνικισμού, του αυταρχισμού, της διαφθοράς και των αντιδημοκρατικών πρακτικών του καθεστώτος Γκρούεφσκι και αυτό οδήγησε στην πτώση της κυβέρνησής του". Σύμφωνα με την Σκουλαρίκη, στην κινητοποίηση πρωτοστάτησε η Σοσιαλδημοκρατική Ένωση του Ζάεφ, μαζί με τους φιλελεύθερους του Κέντρου, την Αριστερά και οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών: "Στις διαδηλώσεις του 2015 έριχναν μπογιές στα αρχαιοπρεπή μνημεία και αγάλματα, ενώ κάτω από τον έφιππο Μεγαλέξανδρο είχαν γράψει: ‘Αυτό είναι φασισμός!’", είπε.
Αποσιωπώντας τον αντιφασιστικό αγώνα
Για την ιστορικό, που έχει εργαστεί στο παρελθόν στα Σκόπια, "το διακύβευμα του εξαρχαϊσμού είναι πιο σύνθετο απ’ ό,τι φαίνεται. Η αντιπαράθεση σχετιζόταν με την εθνική ταυτότητα και την ιστοριογραφία, αλλά και με την ιδεολογία και την πολιτική προέλευση των δύο αντίπαλων κομμάτων. Ο πρώην Πρόεδρος της Δημοκρατίας και πρώην ηγέτης του Σοσιαλδημοκρατικού κόμματος Μπράνκο Τσερβένκοβσκι έλεγε πως “ο στόχος της στροφής στο απώτερο παρελθόν από το δεξιό και αντι-κομμουνιστικό VMRO - DPMNE του Γκρούεφσκι ήταν να παρακάμψει τη γιουγκοσλαβική περίοδο και τη συνεισφορά του αντιφασιστικού αγώνα στη συγκρότηση του Μακεδονικού έθνους".
Η Σκουλαρίκη εκτιμά ότι ο μετριοπαθής λόγος της κυβέρνησης Ζάεφ δεν είναι συγκυριακός και ευκαιριακός: "Έχει σφυρηλατηθεί μέσα από την πολιτική και ιδεολογική αντίσταση στον ακραίο εθνικισμό του Γκρούεφσκι. Η βούλησή του να λύσει κρίσιμα ζητήματα για την αποκατάσταση των διακρατικών και διεθνοτικών σχέσεων φάνηκε από τη συμφωνία που υπέγραψε με τη Βουλγαρία (μετά από δύο δεκαετίες κλιμακούμενων εντάσεων) και από τον νόμο για τη διευρυμένη χρήση της αλβανικής γλώσσας", είπε. Δεν έκρυψε, ωστόσο, τις αμφιβολίες της για το κατά πόσο θα μπορέσει ο Ζάεφ να επιβάλει στο εσωτερικό της χώρας του τη λύση στο ζήτημα του ονόματος, εφόσον αυτή βρεθεί. Με δεδομένο ότι έχει οριακή πλειοψηφία στη Βουλή και οι κρατικοί παράγοντες του αντίπαλου κόμματος υπονομεύουν αυτή την προσπάθεια. "Υπάρχουν πολλά εμπόδια και εκεί και εδώ στην πορεία για μια συμφωνία. Ωστόσο, η συγκυρία προσφέρει ένα σπάνιο momentum. Ας μην χάσουμε και αυτή την ευκαιρία", κατέληξε η Αθηνά Σκουλαρίκη.
