Του Απόστολου Κ. Κοκόλια*
Κορυφώνονται οι συνομιλίες για την εξεύρεση μιας κοινά αποδεκτής ονομασίας για τη γειτονική μας χώρα, που προσωρινά, αλλά και επίσημα με απόφαση του ΟΗΕ, ονομάζεται FYROM. Σημειωτέον ότι αυτό το "προσωρινό" υπάρχει και χρησιμοποιείται νόμιμα επί 26 ολόκληρα χρόνια, χωρίς κανένα από τα δύο μέρη να έχει ενοχληθεί ιδιαίτερα. Αν μάλιστα στη FYROM δεν είχε πρόσφατα προκύψει η νέα κυβέρνηση και η επιθυμία της να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ, η παραπάνω προσωρινή ονομασία θα μπορούσε να διατηρηθεί και για άλλα 26 χρόνια. Και, ποιος ξέρει, ουδέν μονιμότερον του προσωρινού.
Στις διαπραγματεύσεις ακούγονται διάφορες προτάσεις. Αρχικά από τον κ. Νίμιτς, αλλά και στη συνέχεια από τους εκπροσώπους των δύο μερών. Κοινός στόχος είναι μια αμοιβαία αποδεκτή σύνθετη ονομασία, που θα χρησιμοποιείται "έναντι πάντων" (erga omnes). Και θεωρείται αυτονόητο ότι αυτή η λύση θα συνοδεύεται και με τη λήψη σειράς παράπλευρων μέτρων: σύνταγμα, γλώσσα, αλυτρωτισμός, σύμβολα κ.λπ.
Η συζήτηση, βέβαια, επεκτείνεται και πέρα από το τραπέζι των διαπραγματεύσεων. Στα κοινοβούλια των δύο κρατών, στα έντυπα και ηλεκτρονικά μέσα κ.λπ. Μάλιστα άρχισαν και συλλαλητήρια, με κίνδυνο η κατάσταση να εκτραπεί.
Παρακολουθώντας όλα αυτά θυμήθηκα μια κάπως παρόμοια ιστορία. Πριν από μερικές δεκαετίες, στη γειτονική μας Αλβανία, ο Εμβέρ Χότζα είχε μια φαεινή ιδέα στην προσπάθειά του να πετύχει κάποια βελτίωση στις σχέσεις μεταξύ των εθνικών, αλλά και θρησκευτικών, μειονοτήτων που συνθέτουν τον πληθυσμό της χώρας του. Απώτερος στόχος η επίτευξη εθνικής ενότητας:
Αποφάσισε να ιδρύσει ένα μεικτό χωριό με κατοίκους ελληνικής και αλβανικής καταγωγής. Επέλεξε ως κατάλληλο σημείο μια ακατοίκητη περιοχή εκεί όπου τελειώνουν τα χωριά της λεγόμενης Βορείου Ηπείρου και αρχίζουν τα αλβανικά χωριά. Ανέθεσε μάλιστα και όλα τα σχετικά για το χτίσιμο του νέου χωριού σε μια επίσης μεικτή επιτροπή, Ελλήνων και Αλβανών, φιλήσυχων και καλοπροαίρετων κατοίκων τής γύρω περιοχής. Το όνομα δεν τους απασχόλησε τότε.
Οι εργασίες ξεκίνησαν και πολύ γρήγορα το χωριό ήταν έτοιμο να κατοικηθεί. Και τότε, όπως ήταν φυσικό, προέκυψε και το ζήτημα της ονομασίας. Αναπάντεχα άρχισαν οι διαφωνίες, που γρήγορα εξελίχθηκαν σε προστριβές, με ενδεχόμενο βέβαια να εκτραπούν σε ανεξέλεγκτες συγκρούσεις.
Σε μια απ’ αυτές τις τεταμένες συνεδριάσεις της επιτροπής ένας γεροντάκος από την ελληνική πλευρά, που σπάνια έπαιρνε τον λόγο, αποφάσισε να δράσει κατευναστικά. Με ήπιο ύφος δημογέροντα και με χαμηλή φωνή έκανε την εξής ερώτηση: "Ε μουρέ πιδιά μ’, για σταθίτι, πώς του λέγαμι μέχρι τώρα ετούτο του χουράφ;" Η απάντηση ήρθε αμέσως από ένα άλλο μέλος της επιτροπής και μάλιστα της αλβανικής πλευράς: "Δεν το θμώμαι τώρα μπάρμπα Μητς, αλλά γιατί του λες αυτό;" Και ατάραχος ο παππούς απάντησε στα αρβανίτικα: "Ετς ρεντεσί κα ωρέ μπύρο μ’Σμινέτς".
Οι Έλληνες της επιτροπής κατάλαβαν, βέβαια, ότι το Σμινέτς εσήμαινε "ας μείνει έτσι". Οι Αλβανοί όμως όχι. Νόμισαν ότι επρόκειτο πράγματι για την παλιά και ξεχασμένη ονομασία της περιοχής. Και επειδή η λέξη Σμινέτς, λόγω της κατάληξής της σε -ετς δεν τους φάνηκε για ελληνική, θεώρησαν ότι ακούγεται πιο συγγενική με τη δική τους γλώσσα. Και τη δέχτηκαν. Αποτέλεσμα: Σήμερα, το μεικτό αυτό ελληνοαλβανικό χωριό υπάρχει, είναι ηλικίας περίπου 30 χρόνων και πάντα ονομάζεται "Σμινέτς". Και κανένας ποτέ δεν ενοχλήθηκε.
Στην περίπτωση, τώρα, της γειτονικής χώρας η αντίστοιχη του "Σμινέτς" ονομασία είναι το FYROM. Το γιατί είναι απλό:
- Χρησιμοποιείται ήδη επί 26 χρόνια χωρίς καμία πλευρά να ενοχλείται.
- Πρόκειται για πολυσύνθετη ονομασία "έναντι πάντων" (erga omnes)
- Δικό μας αίτημα είναι ένας γεωγραφικός ή (εναλλακτικά) χρονικός προσδιορισμός. Το FYROM όμως εμπεριέχει και τους δύο προσδιορισμούς, αφού σημαίνει: Former Yugoslavian Republic of Macedonia.
- Έχει ήδη την έγκριση του ΟΗΕ.
- Ικανοποιεί τη δική μας πλευρά διότι στη χρήση της λέξης FYROM το "Μακεδονία" δεν ακούγεται καθόλου.
- Ικανοποιεί και την άλλη πλευρά γιατί περιλαμβάνει και το "Σλαβική" και το "Μακεδονία".
- Πρόκειται για μια σύνθετη ονομασία, που ως λύση έχει ήδη από χρόνια την αποδοχή του συνόλου (πλην της Χρυσής Αυγής) της ελληνικής πολιτικής ηγεσίας, συμπεριλαμβανομένης της αντιπολίτευσης, μείζονος και ελάσσονος.
- Τέλος, δεν φαίνεται να ενοχλεί ούτε την αλβανική ούτε τη βουλγαρική πλευρά, που μαζί με την Ελλάδα και τη FYROM είναι τα τέσσερα κράτη που μοιράζονται αναλογικά το σύνολο της Αρχαίας Μακεδονίας.
- Αν στα 26 χρόνια χρήσης του πολυσύνθετου όρου FYROM προσθέσουμε και τις δεκαετίες της χρήσης του απλού (σκέτου) ονόματος Μακεδονία, που προϋπήρξαν αδιαμαρτύρητα από μέρους μας, στο πλαίσιο της ενιαίας Γιουγκοσλαβίας, τότε είναι να απορεί κανείς: Τι άλλο, καλύτερο, ζητάμε τώρα ξωπίσω; Σμινέτς, λοιπόν, δηλ. FYROM.
* Ο Απόστολος Κοκόλιας είναι δικηγόρος - συγγραφέας, μέλος του ΣΥΡΙΖΑ Βύρωνα
