Live τώρα    
21°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Ελαφρές νεφώσεις
21 °C
20.2°C23.6°C
2 BF 62%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Ελαφρές νεφώσεις
20 °C
17.4°C22.5°C
2 BF 64%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
18 °C
18.2°C19.9°C
4 BF 68%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Σποραδικές νεφώσεις
24 °C
21.0°C24.8°C
4 BF 46%
ΛΑΡΙΣΑ
Αίθριος καιρός
22 °C
21.9°C23.5°C
3 BF 40%
Η θεωρία παιγνίων και η εφαρμογή της στο σκάκι μέσω της τεχνητής νοημοσύνης
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Η θεωρία παιγνίων και η εφαρμογή της στο σκάκι μέσω της τεχνητής νοημοσύνης

Του Παναγή Σκλαβούνου*

Γνώρισα τον Κώστα Φιλίνη σε μια επίσημη παρτίδα σκακιού, όταν ήμουν περίπου 40 χρόνων και εκείνος είχε διπλάσια ηλικία, και με εντυπωσίασε ο δυναμισμός του στο παιχνίδι. Μετά ήρθε στα χέρια μου το βιβλίο του για τη θεωρία παιγνίων και συσχέτισα την ενασχόλησή του με το σκάκι με τη γνώση της θεωρίας αυτής. Για το παιχνίδι της ζωής, όμως, όπως κι ο ίδιος καταλήγει στο βιβλίο, οι κανόνες είναι αρκετά αστάθμητοι για να εφαρμόζουμε με τυφλή πίστη τις θεωρίες. Όταν πληροφορήθηκα τη μεγαλοαστική του καταγωγή και τις νεανικές του αγωνιστικές επιδόσεις στους κοινωνικούς τομείς (από την εξαδέλφη του, επίσης σκακίστρια του Πανελληνίου Γυμναστικού Συλλόγου, κυρία Μαρία Στουμπιάδη), κατάλαβα τι μπορούσε να εννοεί.

Η θεωρία παιγνίων είναι κλάδος της επιστήμης των μαθηματικών, που αναλύει τις αλληλεπιδράσεις που προκύπτουν από συμμετοχές παικτών σε διαδικασία παιχνιδιού, όπου ο καθένας κάνει την κίνησή του και, γενικά, επιδιώκει το όφελός του. Με την έννοια αυτήν έχει εφαρμογή στην οικονομία, την ψυχολογία και σε κοινωνικά φαινόμενα, όπως οι εμπόλεμες καταστάσεις, τα οποία επιχειρεί να μοντελοποιήσει και, αν είναι εφικτό, να εξισορροπήσει.

Ο κλάδος πήρε την ονομασία του το πρώτο μισό του 20ού αιώνα. Στην αρχή κινήθηκε στο θεωρητικό επίπεδο των μαθηματικών διότι οι υπολογιστικές εφαρμογές που μπορούσαν να γίνουν ήταν περιορισμένες. Ειδικά το παιχνίδι του σκακιού δεν απασχόλησε αρχικά τη θεωρία παιγνίων, αφού ήταν ένα παιχνίδι πλήρους γνώσης (δεν υπεισερχόταν η τύχη) και έχει αποδειχτεί μαθηματικά η ύπαρξη πάντα «λύσης» στο παιχνίδι αυτό.

Λόγω της πολυπλοκότητας των κανόνων και της μεγάλης σειράς απαιτούμενων κινήσεων, ορισμένη λύση δεν έχει ακόμα αποδειχτεί. Θεμελιώδες για παιχνίδια πλήρους γνώσης είναι το θεώρημα MiniMax της θεωρίας παιγνίων, που εφαρμόζεται στις εμπειρικές αξιολογήσεις των σκακιστικών κινήσεων και πρεσβεύει την «ελαχιστοποίηση του χασίματος».

Όταν στα μέσα του 20ού αιώνα ξεκίνησε η επιστήμη των ηλεκτρονικών υπολογιστών, γεννήθηκε και η τεχνητή νοημοσύνη ως κλάδος της επιστήμης αυτής. Πρώτος εφάρμοσε τεχνητή νοημοσύνη στο σκάκι, το 1952, ο Άγγλος πρωτοπόρος Alan Turing, μετατρέποντας κανόνες του ανθρώπινου λογικού τρόπου παιξίματος (εμπειρική αξιολόγηση των κινήσεων) σε μορφή αλγορίθμου και υπολογίζοντας βήμα - βήμα με το δικό του μυαλό τις κινήσεις μιας σκακιστικής παρτίδας, επειδή ακόμα τότε οι υπολογιστές δεν «έτρεχαν» σύνθετους αλγορίθμους.

Αργότερα το σκάκι απασχόλησε πολύ την τεχνητή νοημοσύνη, αφού οι κανόνες του είχαν ικανή πολυπλοκότητα για να δοκιμαστεί η μεταφορά της ανθρώπινης νοημοσύνης στους όλο και ισχυρότερους υπολογιστές. Χρησιμοποιήθηκαν εμπειρικές αξιολογήσεις των σκακιστικών κινήσεων και το θεώρημα MiniMax της θεωρίας παιγνίων, χωρίς, όμως, να υπάρχει έως σήμερα δυνατότητα εύρεσης μιας βεβαιωμένης λύσης, αφού η αξιολόγηση των διαδοχικών κινήσεων είναι πάντα πεπερασμένη σε βάθος, ακόμη κι αν γίνονται κάποιες λογικές περικοπές κινήσεων.

Με τη βελτίωση των ηλεκτρονικών υπολογιστών έχει αρχίσει η ανίχνευση απευθείας εμπειρίας μέσα από όγκους παραδειγματικών παρτίδων. Είναι μια καλή ευκαιρία να δοκιμαστεί η συνεργασία της ανθρώπινης νοημοσύνης με την τεχνητή. Με τους κατάλληλους συνδυασμούς εφαρμογών, μεταξύ των οποίων και η θεωρία παιγνίων, πιστεύεται ότι θα προκύψει σύντομα ο αήττητος ηλεκτρονικός υπολογιστής στο σκάκι και οι παρτίδες του θα αποτελούν «λύσεις» του παιχνιδιού.

* Μηχανικός και ειδικός στην τεχνητή νοημοσύνη, ερευνητής - συγγραφέας του νέου βιβλίου «Οι άγνωστες εποχές του ελληνικού σκακιού»

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL