Του Μίλτου Κύρκου*
Ο μικρόκοσμος της Αριστεράς τέλη του ’60, για μένα τουλάχιστον, είχε μητέρες, αδελφές και παιδιά. Είχαμε αποδεχτεί ότι οι άνδρες έλειπαν και έτσι, όταν άκουσα για πρώτη φορά το όνομα Κώστας Φιλίνης, το τακτοποίησα ως «ο αδελφός της Μαρίτσας» και για πολύ καιρό έτσι αναφερόμασταν σε αυτόν. Έφταιγε βέβαια και η απίθανη ευγένεια και γλυκύτητα της αδελφής του.
Η επόμενη ουσιαστική συνάντηση ήταν μέσα από κάποιες περίεργες διπλές φωτοτυπίες του βιβλίου του για τη θεωρία των παιγνίων και την πολιτική στρατηγική, το οποίο αποτέλεσε αποκάλυψη για τις αναζητήσεις μου. Καθώς αδυνατούσα να συγκεντρωθώ στα στρυφνά μαρξιστικά μας αναγνώσματα, η προσέγγιση του Κ.Φ. για την πολιτική μέσω μιας επιστημονικής μεθόδου, η απόλυτη ευκρίνεια για το πόσο σημαντική είναι η ορθή πολιτική ανάλυση για να ορίσεις σωστά τη βαρύτητα των συντελεστών μού άνοιξε ένα νέο παράθυρο σκέψης. Διότι, επιτέλους, διάβαζα μία μέθοδο που, εκτός από εργαλείο χάραξης πολιτικής, αποτελούσε ταυτόχρονα και εργαλείο κριτικής παρελθουσών πολιτικών, ένα εργαλείο που διεμβόλιζε δογματισμούς και απλουστεύσεις.
Είχε μεσολαβήσει βέβαια η φυσική γνωριμία και είχα κι εγώ την τύχη να γοητευτώ από το απίθανα γλυκό του χαμόγελο, που δενόταν όμως με τα διαπεραστικά και πάντα σκεπτικά μάτια ενός σκακιστή, ενός διανοούμενου που ανέλυε τις καταστάσεις, όχι για να επιβεβαιώσει πομφόλυγες, αλλά για να καταθέσει συγκεκριμένες, εφαρμόσιμες και πάντα σύγχρονες προτάσεις. Εικόνα μιας Αριστεράς που έχει πια βιολογικά χαθεί, μέρος της ομάδας των ανθρώπων της απόλυτης θυσίας για τα ιδανικά, αλλά και μέρος αυτών που αμφισβήτησαν με πάθος τα ίδια τα ιδανικά που τους έσπρωξαν στο κίνημα, όταν ψηλάφησαν τα όριά τους και την τραγική αντανάκλαση στη ζωή εκατομμυρίων ανθρώπων.
Πρωτεργάτης νέων ιδεών για το κόμμα, υπέρμαχος του αριστερού ευρωπαϊσμού, ιδιαίτερα επίμονος για τον ιδιαίτερο και αυτόνομο ρόλο των νέων κοινωνικών κινημάτων, αποτελούσε μια άλλη έκφραση πολιτικού λόγου από τον Λεωνίδα του «εθνικού ακροατηρίου». Ο ρόλος του κόμματος, η αναζήτηση των νέων μορφών στη δομή του, η ευθύνη του κόμματος για την απήχησή του στον χώρο από όπου προέρχεται ή στον οποίο αναφέρεται, η συνάρθρωση μορφών άμεσης δημοκρατίας με τις αντιπροσωπευτικές, η προχωρημένη και από πολύ νωρίς κριτική του υπαρκτού σοσιαλισμού είναι περιοχές στις οποίες έβαλε τη σφραγίδα του.
Η ιστορία έφερε τους περισσότερους μεγάλους παλιούς μας να χαθούν πριν δουν τη μετεξέλιξη του κόμματός τους να αναλαμβάνει τη διακυβέρνηση της χώρας. Ειδικά σήμερα θα παρέμεναν πολύτιμες οι αναλύσεις τους για τη δημοκρατία και τη σημασία της, όχι μόνο ως εργαλείο, αλλά και ως αυτοσκοπό, για την ευρύτητα των συμμαχιών, για τη δημιουργική διαφωνία, για τον δεδομένο σεβασμό προς τον άλλο ακόμη και εάν είναι φορέας διαφορετικών αντιλήψεων (και είχαμε πολλές τέτοιες μάχες μέσα στο μικρό ΚΚΕ εσ.!).
Όσο η Αριστερά, έχοντας κυβερνήσει, φιλοδοξεί να το επαναλάβει στο άμεσο ή απώτερο μέλλον, αλλά δεν αποτινάζει λογικές που ξεχωρίζουν την κυβέρνηση από την εξουσία και αναζητούν άλλα, παρωχημένα καθεστώτα, τόσο θα έχουμε ανάγκη από τον πάντα αντιδογματικό, αλλά βαθιά κριτικό στις ιστορικές εμπειρίες του κινήματος λόγο του Κώστα Φιλίνη.
* Eυρωβουλευτής με το Ποτάμι
