Της Γεωργίας Παπαγεωργίου
Κάθε μέρα χιλιάδες άνθρωποι διέρχονται την οδό Ερμού. Εκτός των άλλων, κάποιοι διεκπεραιώνουν στατιστικές έρευνες. Μία από αυτές αφορά τις προτιμήσεις των καταναλωτών σε συγκεκριμένα προϊόντα. Οι παράμετροι, ποιότητα, συσχετισμός τιμής-ποσότητας κ.λπ., είναι πολλές. Υπάρχει και η δυνατότητα συμπλήρωσης ενός κενού κουτιού με «ΑΛΛΟ» κριτήριο, όπου ο ερωτώμενος προσθέτει κάποιο δικό του. Μόνο δύο έθεσαν ως παράμετρο το ότι το προϊόν είναι ελληνικό και ο εργοδότης σωστός (όχι απολύσεις, όχι μειώσεις, μπόνους απόδοσης, πληρωμή υπερωριών, δώρων και άλλα).
Ο Θίοντορ Ρούσβελτ έλεγε: «Ξέραμε πάντοτε ότι το χωρίς όρια ατομικό συμφέρον ήταν κακή ηθική, μα τώρα μαθαίνουμε ότι είναι και κακή οικονομία». Από το παραπάνω παράδειγμα φαίνεται ότι μόνο δύο ανάμεσα σε χιλιάδες καταλαβαίνουν ότι πρόκειται για κακή οικονομία.
Άλλες πρακτικές ατομικού συμφέροντος: Στο Εργατικό Κέντρο του Ηρακλείου της Κρήτης καταγγέλθηκαν εργοδότες, που, αφού κατέβαλαν τραπεζικώς το δώρο Χριστουγέννων (για να φαίνονται νομότυποι), το ζητούσαν πίσω από τους εργαζόμενους. Άλλη εναλλακτική, χρόνια γνωστή μεταξύ των εργαζομένων στην Ελλάδα της κρίσης, είναι ότι, αντί να καταβάλλονται στους εργαζόμενους ο μισθός και το δώρο, δίνεται μόνο το δώρο Χριστουγέννων.
Όλοι όταν ερωτηθούν, αναγνωρίζουν τη δυστυχία, αλλά υπάρχει ακόμη το κενό σύνδεσης στο μυαλό τους πως το καλό του διπλανού είναι και δικό τους καλό. Παράδειγμα: Ένας εργαζόμενος σε κατάστημα πάρα πολύ φθηνών παιχνιδιών και ειδών σπιτιού θεωρητικά δουλεύει και αμείβεται 4 ώρες, ενώ πραγματικά απασχολείται για 8 ώρες μην μπορώντας να συμπληρώσει το εισόδημά του από αλλού. Δηλαδή δεν θα αγοράσει ρούχα, εισιτήρια, τρόφιμα. Δεν θα βγει σε κάποιο εστιατόριο να φάει, δεν θα πάει διακοπές, δε θα διανυκτερεύσει σε κάποιο ξενοδοχείο. Από την προαναφερθείσα συνθήκη πλήττονται ο έμπορος ρούχων, ο ταξιδιωτικός πράκτορας, ο μανάβης, ο εστιάτορας και ο ξενοδόχος.
Αν ερωτηθεί καθένας ξεχωριστά από πού θα ψωνίσει παιχνίδια, θα απαντήσει: «Από την τάδε αλυσίδα, γιατί είναι φθηνά κι άμα δεν έχεις, τι να κάνεις;». Η σκέψη ότι αν δεν έχει κάποιος, θα πάρει λιγότερα ή και καθόλου είναι μίζερη, ίσως και «αριστερή», ξεπερασμένη, εκτός τόπου. Επομένως, αν δεν έχεις, θα δώσεις τα χρήματά σου σε αυτόν που τα στερεί από τον συνάνθρωπό σου (και μέσω αυτού και από εσένα), όπως ορίζει το ατομικό συμφέρον. Θα λυπάσαι για τους «ατυχήσαντες» συνανθρώπους σου και θα εύχεσαι μια καλύτερη μοίρα για εκείνους, ενόσω αδρανείς, αφού το ατομικό σου συμφέρον είναι διαφορετικό.
Το μήνυμα περί κακής οικονομίας δεν ελήφθη...
