Live τώρα    
16°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Αίθριος καιρός
16 °C
13.4°C17.6°C
3 BF 66%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αίθριος καιρός
14 °C
10.9°C15.9°C
1 BF 64%
ΠΑΤΡΑ
Σποραδικές νεφώσεις
15 °C
9.0°C15.5°C
2 BF 63%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
14 °C
13.8°C14.7°C
2 BF 77%
ΛΑΡΙΣΑ
Αίθριος καιρός
15 °C
13.0°C14.5°C
1 BF 75%
Το τέλος της Ιστορίας και το αντίπαλον δέος
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Το τέλος της Ιστορίας και το αντίπαλον δέος

του Χρίστου Φιλιππούδη*

"Αυτό του οποίου μπορούμε εμείς τώρα να είμαστε μάρτυρες δεν είναι ακριβώς το τέλος του Ψυχρού Πολέμου ή η παρέλευση μιας συγκεκριμένης περιόδου της μεταπολεμικής Ιστορίας, αλλά αυτό τούτο το τέλος της Ιστορίας, δηλαδή το τελικό σημείο της ιδεολογικής εξέλιξης του ανθρώπινου γένους και η οικουμενικοποίηση της δυτικής φιλελεύθερης δημοκρατίας ως τελικής μορφής ανθρώπινης διακυβέρνησης", έλεγε ο Φράνσις Φουκουγιάμα.

Το τέλος της Ιστορίας που είχε προβλέψει ο Φουκουγιάμα δεν φαίνεται στον ορίζοντα -ευτυχώς- γιατί η ουτοπία και η ελπίδα παραμένει ζωντανή. Ποιο είναι όμως το "αντίπαλον δέος" της φιλελεύθερης δημοκρατίας και του παγκόσμιου καπιταλισμού;

Κατά τη διάρκεια του 19ου αιώνα οι διαφορές μεταξύ φιλελεύθερων και σοσιαλιστών ήταν ευδιάκριτες. Οι φιλελεύθεροι ήταν οι υποστηρικτές της ελεύθερης αγοράς, με ιδιωτικά τα μέσα παραγωγής, που βασίζεται στον ατομικισμό. Ο οικονομικός φιλελευθερισμός δεν συνδυάζεται πάντοτε με τον πολιτικό· στον αγγλοσαξωνικό χώρο μάλιστα διαχώρισαν τον πολιτικό από τον οικονομικό φιλελευθερισμό γιατί θεωρούσαν πως ο κρατικός παρεμβατισμός αποτελεί αναγκαίο κακό. Την δεκαετία του '80 έγινε διαχωρισμός του κλασικού φιλελευθερισμού από τον σύγχρονο - χρησιμοποιήθηκε ο όρος νεοφιλελευθερισμός για να τον χαρακτηρίσει. Βασικό χαρακτηριστικό ενός νεοφιλελεύθερου συστήματος είναι οι αποκρατικοποιήσεις. Με τη λογική ότι το κράτος - επιχειρηματίας απέτυχε, οι κρατικές επιχειρήσεις περνούν σε ιδιωτικά κεφάλαια για να ενισχυθεί η ανταγωνιστικότητα. Το ίδιο ισχύει και για την κοινωνική ασφάλιση, η οποία θεωρείται ένα επιπλέον βάρος για το κράτος, άρα πρέπει να αντικατασταθεί από την ιδιωτική. Η δημόσια υγεία και παιδεία συνθλίβονται μπροστά στο επιχειρηματικό κέρδος. Όλα ένα βάρος στον βωμό τού λιγότερου κράτους. Τα πάντα εμπορεύματα, και εμείς από πολίτες γινόμαστε καταναλωτές.

Η έμφαση δίνεται στην ελεύθερη αγορά και στις πολυεθνικές εταιρείες. Οι συνέπειες είναι χαμηλοί μισθοί, ευέλικτα ωράρια, ανασφάλιστη εργασία και ιδιωτικοποίηση της υγειονομικής περίθαλψης και της παιδείας. Οι νεοφιλελεύθεροι πιστεύουν στον "αυτόματο" ρυθμιστικό ρόλο της αγοράς γιατί ο ανταγωνισμός, λένε, μπορεί να αναδιανείμει δίκαια τα εισοδήματα. Όμως ο ανταγωνισμός δεν μπορεί να αναδιανείμει δίκαια, γιατί δεν υπολογίζει τον παράγοντα άνθρωπο.

Τι γίνεται όμως όταν το κράτος απουσιάζει από την οικονομική ζωή, ενώ την ίδια στιγμή μια οικονομική ολιγαρχία αναπτύσσεται σε παγκόσμιο επίπεδο και αποκτά μια οικονομική δυναμική ισχυρότερη του κράτους; Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι οι πολυεθνικές εταιρείες όπου σε πολλές περιπτώσεις τα ακαθάριστα έσοδά τους ξεπερνούν τα ΑΕΠ κυρίαρχων κρατών!

Ο υποδιοικητής Μάρκος τού κινήματος των Ζαπατίστας είχε πει: "Tο ιδανικό τής παγκοσμιοποίησης είναι ένας κόσμος μεταμορφωμένος σε μεγάλη επιχείρηση και διοικούμενος από ένα διευθυντικό συμβούλιο που να αποτελείται από το ΔΝΤ, την Παγκόσμια Τράπεζα, τον ΟΟΣΑ, τον ΠΟΕ και τον Πρόεδρο των ΗΠΑ.”

Όσον αφορά την αντίσταση στην παγκοσμιοποίηση και την εναλλακτική που δίνει, έλεγε: "Αυτό που πρέπει να κάνουμε είναι να πλατύνουμε την κόψη του ξυραφιού, έτσι ώστε να δημιουργήσουμε ένα δρόμο που να επιτρέπει την προέλαση ενός παγκόσμιου προοδευτικού κινήματος που θα εμποδίζει να εμφανίζονται τα δύο άκρα σαν οι μόνες επιλογές απέναντι στην παγκοσμιοποίηση, δηλαδή: ή με την παγκοσμιοποίηση και όλη τη βαναυσότητα της ή με τον εθνικιστικό ή θρησκευτικό φονταμενταλισμό και όλη τη βία του".

Ο φιλελευθερισμός μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης είναι η κυρίαρχη ιδεολογία που την έχουν ενστερνιστεί ακόμη και οι σοσιαλιστές της Ευρώπης. Εναλλακτική λύση είναι η συνύπαρξη του κράτους με την ιδιωτική αγορά για λόγους οικονομικής και κοινωνικής ισορροπίας. Το αντίπαλον δέος δεν μπορεί παρά να είναι μια νέα αντίληψη για την οικονομία και ένας νέος ρόλος για το κράτος, που θα δίνει εναλλακτική προοπτική για τον άνθρωπο και θα συνδυάζει την οικονομική ανάπτυξη με την κοινωνική αλληλεγγύη, την οικολογία και την ειρηνική συνύπαρξη των λαών.

Χρίστος Φιλιππούδης είναι ιδιωτικός υπάλληλος

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL