του Ροίκου Θανόπουλου*
Καταστροφικά πλημμυρικά φαινόμενα είχαμε και στο παρελθόν, αυτό όμως που διαφοροποιεί την περίπτωση της Μάνδρας από τα άλλα είναι ο μεγάλος αριθμός νεκρών. Αριθμός που δεν πρέπει να μας επιτρέψει να δραπετεύσουμε, μέσω της βολικής και προσφιλούς λήθης, από την ανάγκη να επεξεργαστούμε τις σωστές λύσεις των προβλημάτων και τις μεθόδους προσέγγισης αυτών, αφού οι διαχρονικές αιτίες αναφέρονται διαρκώς. Με αφορμή, λοιπόν, τη Μάνδρα, θα προσπαθήσουμε να θέσουμε μερικές βασικές αρχές.
Επιστημονικός σχεδιασμός: Χρειαζόμαστε την εκπόνηση σχεδιασμού διαχείρισης των όμβριων που θα ξεκινά, στην περίπτωση της Μάνδρας, από το όρος Πατέρας και θα ολοκληρώνεται με την έξοδό τους στη θάλασσα, δηλαδή σε όλη τη λεκάνη απορροής. Η αντιμετώπιση των πλημμυρικών φαινομένων αρχίζει από τις πλαγιές του όρους Πατέρα με ανασύσταση των ζωνών βλάστησης, με βάση τα είδη της τοπικής χλωρίδας, που έχει μελετηθεί από καθηγητή Βοτανικής του ΕΚΠΑ, την απαγόρευση της βόσκησης, εάν γίνεται, τις φυτεύσεις θάμνων και δένδρων, ώστε να δημιουργηθεί το «κεφαλάρι», την αντιπυρική προστασία, τη δημιουργία βαθμιδωτών φραγμάτων στα μικρά και μεγαλύτερα ρέματα, σύμφωνα με τις επιστημονικές αρχές της ορεινής υδρονομικής. Επίσης, την πιθανή δημιουργία μικρών υδατοφραγμάτων διπλού σκοπού, τη διαχείριση των υδατικών παροχών εντός του οικιστικού ιστού με κατάλληλες επεμβάσεις, οι οποίες μπορεί να σημαίνουν και την ανάγκη κατεδάφισης οικιών με σκοπό την εξασφάλιση εξόδων των υδάτων, την αναθεώρηση χρήσεων γης και τελικά (και αρχικά) την αναθεώρηση του χωροταξικού σχεδιασμού της περιοχής. Φυσικά, οι προτεινόμενες λύσεις μπορεί να είναι παραπάνω από μία, με τα πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα της καθεμιάς και το κόστος υλοποίησής της. Σε κάθε περίπτωση, οι αλλαγές του χωροταξικού σχεδιασμού δεν μπορούν να γίνουν χωρίς τους κατοίκους, των οποίων τη ζωή θα επηρεάσουν και των οποίων τα «θέλω» θα πρέπει να συνεξεταστούν με τις προτεινόμενες επιστημονικές προτάσεις. Άρα, η εκπόνηση αυτού του σχεδιασμού είναι διεπιστημονική και ως τέτοια θα είναι ολοκληρωμένη.
Λήψη των αποφάσεων: Η εφαρμογή ενός χωροταξικού σχεδιασμού σε μια περιοχή απαιτεί διαβούλευση, δηλαδή να γίνεται με τη συμμετοχή των κατοίκων, μέσα από ανοιχτές διαδικασίες, ώστε να ενημερώνονται υπεύθυνα και να γνωρίζουν τα υπέρ και τα κατά κάθε πρότασης. Ο δήμος (δηλαδή ο λαός) θα πρέπει να εκφέρει γνώμη, γνώμη και σε δύσκολα θέματα, όπως τι θα γίνει με τα αυθαίρετα που πρέπει να κατεδαφιστούν για να αποκατασταθεί η ροή ενός ρέματος ή με τη ρύθμιση της βόσκησης. Με βάση αυτά να προχωρήσουν τα αιρετά όργανα (δήμος, περιφέρεια) στις τελικές αποφάσεις. Η ουσιαστική, ζωντανή, διαβούλευση χρειάζεται να γίνει ο θεμέλιος λίθος της χάραξης πολιτικών, μια δύσκολη «άσκηση», αλλά αναγκαία αν θέλουμε να εκδημοκρατίσουμε την κοινωνία μας. Δηλαδή να μάθουμε να λαμβάνουμε αποφάσεις γι’ αυτά που μας αφορούν και να μην τις παραπέμπουμε στους άλλους.
Άρα, με αφορμή την τραγωδία της Μάνδρας, η Πολιτεία θα πρέπει να επαναπροσεγγίσει αυτά τα πλημμυρικά φαινόμενα στις περιοχές υψηλού κινδύνου, οι οποίες με τις σύγχρονες τεχνολογίες μπορούν να εντοπιστούν και να ιεραρχηθούν από πλευράς επικινδυνότητας, ώστε να υπάρχει η πρόληψη. Πρόληψη σημαίνει βραχυπρόθεσμα μέτρα προστασίας, δηλαδή αποτροπής θυμάτων κυρίως, και μεσοπρόθεσμα, που περιλαμβάνουν τον επιστημονικό σχεδιασμό και τη λήψη των αποφάσεων με την ενεργή συμμετοχή των κατοίκων.
* Ο Ροίκος Θανόπουλος είναι Γεωπόνος και εργάζεται στο Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών
