«Θέλουν να σε καταστρέψουν. Δεν τους νοιάζει αν θα πεθάνεις. Θέλουν να μην μπορείς να μιλήσεις. Σε λοιδορούν. Σε διαλύουν». Με τα λόγια αυτά ο Τζον Κυριάκου, ο ελληνικής καταγωγής παρασημοφορημένος πρώην πράκτορας της CIA, ασκεί κριτική στο πλαίσιο προστασίας των πληροφοριοδοτών δημοσίου συμφέροντος. Ή των whistle - blowers, όπως είναι πιο γνωστοί σήμερα.
Ο πρώην πράκτορας, που αποκάλυψε τηλεοπτικά το 2007 τα βασανιστήρια «εικονικού πνιγμού» της υπηρεσίας μυστικών πληροφοριών, εξηγεί στην «Α» ότι «το πλαίσιο προστασίας για τους ανθρώπους αυτούς δεν είναι επαρκές ούτε στην Ευρώπη ούτε στις ΗΠΑ. Αν μπορούσα να μιλήσω στο Κογκρέσο, θα το έκανα. Ούτε ο Έντουαρντ Σνόουντεν μπορούσε να μιλήσει μέσω θεσμικής οδού. Ούτε ο Τομ Ντρέικ. Ο Ντρέικ αποκάλυψε ότι η Αμερικανική Υπηρεσία Εθνικής Ασφάλειας κατασκόπευε Αμερικανούς πολίτες. Δεν μπορούσε να μιλήσει πουθενά. Στο Πεντάγωνο κατέστρεψαν τις πληροφορίες που είχε. Στόχος ήταν η καταστροφή και του ίδιου. Δεν θέλουν να μαθευτεί η αλήθεια. Και τώρα ο Ντρέικ δουλεύει σε ένα κατάστημα της Apple. Είναι η μόνη δουλειά που μπόρεσε να βρει. Το ίδιο ισχύει και για μένα», υποστηρίζει. «Το πιο τρελό είναι ότι σήμερα δύο από τους γερουσιαστές που υποστηρίζουν να αλλάξει αυτό είναι Ρεπουμπλικανοί».
Ο Τζ. Κυριάκου πέρασε σχεδόν τρία χρόνια στη φυλακή, αφού πέτυχε συμβιβασμό με την αμερικανική Δικαιοσύνη. Χρόνια μετά, υπόκειται σε ταξιδιωτικούς -και όχι μόνο- περιορισμούς. Η ζωή του δεν μπορεί να είναι η ίδια. Και όσες φορές έχει μιλήσει με τον Σνόουντεν, τον άνθρωπο πίσω από τα WikiLeaks, του λέει ότι «δεν θα γυρίσω στις ΗΠΑ». «Αν γυρίσει, θα τον καταστρέψουν».
Μετά από 30 χρόνια, ο Τζ. Κυριάκου βρέθηκε στις Βρυξέλλες την περασμένη εβδομάδα για την εκδήλωση που διοργάνωσε η ευρωομάδα της Αριστεράς για τον ένα χρόνο διακυβέρνησης του Ντόναλντ Τραμπ, τις προκλήσεις και τις δυνατότητες που έχουν οι προοδευτικές δυνάμεις να παλέψουν απέναντι στο σύστημα που τον «γέννησε». Ο πρώην πράκτορας της CIA, που φυλακίστηκε από την κυβέρνηση Ομπάμα για τις αποκαλύψεις του, λέει πως «αν τα πράγματα ήταν άσχημα με τον Μπους, με τον Ομπάμα έγιναν χειρότερα και με τον Τραμπ είναι ανεξέλεγκτα». Στη συνέντευξη που έδωσε στην «Α», λίγες ώρες πριν το ταξίδι του πίσω στις ΗΠΑ, μιλάει για την ιστορία του.
* Από αξιωματούχος της CIA καταλήξατε στη φυλακή από την κυβέρνηση Ομπάμα. Τι σας οδήγησε να αποκαλύψετε τα βασανιστήρια της CIA, και γιατί μετά από πάνω από 10 χρόνια στην υπηρεσία της;
Ήταν μια εγωιστική απόφαση, οφείλω να πω. Ανησυχούσα για την οικογένειά μου, τα παιδιά μου, το επαγγελματικό μου μέλλον. Μπήκα στη CIA στις αρχές των ‘90s. Τότε η CIA ήταν γνωστό ότι πραγματοποιούσε εγκλήματα, βασανισμούς, δολοφονίες. Το 1995, επί προέδρου Φορντ, όμως, αυτό σταμάτησε με διάταγμα. Μάλιστα, από το 1993 ξεκινήσαμε να απολύουμε όσους είχαν στο ιστορικό τους παραβίαση ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Μετά την 11η Σεπτεμβρίου όλα άλλαξαν. Όταν μου ζητήθηκε να συμμετάσχω στην εκπαίδευση των βασανιστηρίων, ήταν το 2002. Και το έκανα. Υπήρχε ένα γενικευμένο αίσθημα ότι ο πατριωτισμός δεν ήταν μονοπώλιο των συντηρητικών και έπρεπε να αντισταθούμε στην τρομοκρατία. Βέβαια, τα βασανιστήρια δεν είναι ζήτημα πατριωτισμού. Αλλά το έκανα. Συμμετείχα στην εκπαίδευση. Στην αρχή μόνο 16 άνθρωποι γνώριζαν για το πρόγραμμα αυτό. Μόνο οι νομικοί του υπουργείο Δικαιοσύνης, που το ενέκριναν, η σύμβουλος Εθνικής Ασφαλείας και ο δικηγόρος της, ο Πρόεδρος και ο αντιπρόεδρος των ΗΠΑ.
* Το 2004 φύγατε όμως. Γιατί δεν μιλήσατε τότε;
Συνέχισα να κρατάω το στόμα μου κλειστό. Μπορούσα πλέον να εκφράζομαι πολιτικά όπως ήθελα. Δεν θα το ρίσκαρα. Όμως το 2007 με κάλεσε ένας δημοσιογράφος από το ABC News -πολύ γνωστός- και μου είπε ότι είχε πληροφορίες για βασανισμούς που είχα διαπράξει ο ίδιος. Δεν ήταν αλήθεια. Και με προκάλεσε να υπερασπιστώ τον εαυτό μου τηλεοπτικά. Το έκανα. Την ίδια εβδομάδα ο Μπους είχε εμφανιστεί στην τηλεόραση και απευθυνόμενος στους Αμερικανούς πολίτες είχε πει «εμείς δεν βασανίζουμε». Ήταν ψέμα. Σήμερα, πάντως, θα συμβούλευα τους whistle - blowers να έχουν έναν εξειδικευμένο δικηγόρο να τους καθοδηγήσει. Να μην το κάνουν όπως εγώ. Είναι παράνομη η οδός της τηλεόρασης. Από την άλλη, δεν υπάρχει -ούτε στις ΗΠΑ ούτε στην Ευρώπη- το κατάλληλο πλαίσιο για την προστασία και την ασφάλειά τους.
* Για πολλά χρόνια συμμετείχατε σε προγράμματα και επιθέσεις ενάντια στην τρομοκρατία. Τι είναι αυτό που προκαλεί αυτό που σήμερα αποκαλούμε τρομοκρατία;
Με ευκολία θα έλεγα, το πρόγραμμα drones των ΗΠΑ. Όσοι μαχητές της Αλ Κάιντα πιάσαμε μετά το 2001 ομολογούσαν ότι το πρόβλημά τους ήταν οι δολοφονικές επιθέσεις των αμερικανικών κυβερνήσεων. Και τώρα, με τον Τραμπ, η κατάσταση είναι χειρότερη από ποτέ. Ο Τραμπ μπήκε στην κούρσα της προεδρίας για να αυξήσει, να ενισχύσει, την αξία της φίρμας του. Δεν πίστευε ότι θα κερδίσει. Ήθελε περισσότερα λεφτά. Κέρδισε όμως. Και τι κάνει σήμερα; Το μόνο που ξέρει. Να πουλάει. Και τι μπορεί να πουλήσει ένας πρόεδρος των ΗΠΑ; Όπλα. Αγοράζουμε πετρέλαιο από τη Σαουδική Αραβία, για παράδειγμα. Και αυτοί όπλα από εμάς. Είναι τόσο απλό. Και ο Τραμπ άδραξε την ευκαιρία να ενισχύσει τη δραστηριότητα αυτή, πρώτα με τις χώρες του Κόλπου, μετά με την Ιαπωνία -όπου συμβάλλει στην αναμόρφωση του Συντάγματος, αφού μέχρι σήμερα μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο η χώρα δεν είχε στρατό. Τώρα οι ΗΠΑ χρειάζονται στρατό στην Ιαπωνία, για να πουλήσουν όπλα. Με αυτή την κατάσταση, μετά από 35 χρόνια δεν αναγνωρίζω πλέον την Ουάσιγκτον. Υπάρχει μόνο μίσος σε αυτή την πόλη. Μεταξύ όσων ψήφισαν για τον Τραμπ και όσων όχι.
* Γιατί οι Αμερικανοί παραμένουν υπέρ της θανατικής ποινής σήμερα;
Αν καταδικαστείς στις ΗΠΑ ισόβια, είναι λίγες οι πιθανότητες να μην πεθάνεις εκεί. Όμως οι Αμερικανοί μοιάζει να εκτιμούν περισσότερο τον θάνατο ως τιμωρία. Πριν της επίθεση της 11ης Σεπτεμβρίου, τα ποσοστά είχαν υποχωρήσει. Πραγματικά, η αμερικανική κοινωνία ήταν διχασμένη 50-50 απέναντι στη θανατική ποινή. Έξι μήνες μετά, η κατάσταση άλλαξε πάλι. Δεν είναι μόνο η εκδίκηση. Είναι η πολιτική των ΗΠΑ και, σαφώς, η οπλοχρησία.
* Γνωρίζουμε ότι επισκέπτεστε την Ελλάδα. Πώς έχετε ασχοληθεί με το πλαίσιο προστασίας των whistle - blowers εδώ;
Ήρθα στην Ελλάδα τρεις φορές πέρυσι. Δούλευα με ένα think tank από την Αυστραλία, το Blueprint for Free Speech. Προσπαθούσαμε να βοηθήσουμε την κυβέρνηση να επεξεργαστεί ένα νέο νομοθετικό πλαίσιο για την προστασία των whistle - blowers. Όμως η Ελλάδα, δεν είχε καν ορολογία για τους ανθρώπους αυτούς. Συναντήσαμε υπουργούς, βουλευτές από όλα τα κόμματα σχεδόν, προκειμένου να καταφέρουμε αυτό που προσπαθούσαμε. Εξηγούσαμε ότι o whistle - blower δεν είναι «ποντικός», που χώνει τη μύτη του και αποκαλύπτει πράγματα. Έτσι καταλήξαμε στον όρο «πληροφοριοδότες δημοσίου συμφέροντος». Μήνες μετά όμως, η προσπάθεια σταμάτησε. Ξέρετε, η Ελλάδα έχει νόμο για την προστασία τους, αλλά ποτέ δεν έχει χρησιμοποιηθεί, γιατί κατά βάση αφορά τον χρηματοπιστωτικό κλάδο - τομέα στον οποίο είναι δύσκολο να «πιάσεις» την απάτη. Οι τραπεζικοί υπάλληλοι είναι μπροστά σε υπολογιστές και χειρίζονται νούμερα, λεφτά. Είναι δύσκολο να τους παρακολουθήσεις. Στόχος της δουλειάς μας ήταν, λοιπόν, να διευρύνουμε το πλαίσιο για την προστασία των whistle - blowers. Η πολιτική βούληση υπήρξε. Πρέπει να δούμε πώς θα καταλήξει όμως.
