Της Πόλυς Χατζημανωλάκη
Έχουν περάσει έξι χρόνια από τότε που ο Χρήστος Οικονόμου με τη συλλογή διηγημάτων του «Κάτι θα γίνει θα δεις» δημιουργούσε αίσθηση στα λογοτεχνικά πράγματα, αποσπούσε τον έπαινο του δήμου και των σοφιστών επειδή, στις αρχές που άρχιζε να εκδηλώνεται η κρίση και οι συνέπειές της και πριν ακόμα διχαστεί η κοινωνία με τα Μνημόνια, είχε καταφέρει να εκφραστεί λογοτεχνικά με έναν τρόπο που ανεπιφύλακτα και από όλες τις πλευρές προκαλούσε την κατάφαση και την αποδοχή.
Για τους ταπεινούς, τους απολυμένους, τους κατοίκους των δυτικών προαστίων και του Πειραιά, της Νίκαιας, της Δραπετσώνας, του Κερατσινίου, του Περάματος, των λαϊκών γειτονιών, τα πάθια και οι καημοί του κόσμου δεν έχουν τελειωμό. Θέματα επώδυνα, ταπεινά έως κοινότοπα. Ωστόσο υπήρχε ένα μαγικό ραβδάκι που μεταμόρφωνε την κοινοτοπία σε θαύμα. Μικρές - μικρές ρωγμές στο λογοτεχνικό στερέωμα από όπου διέφευγε προς τα μέσα το «άκτιστο φως» και έλουζε τον κόσμο. Το παραμύθι, από τη λαϊκή εκδοχή του Σιμιγδαλένιου ή την καθιερωμένη με το μολυβένιο στρατιώτη, ο εξωτισμός των ινδιάνων, τα ξωτικά/ τα ξένα, η μαγεία και το θαύμα φώτιζαν με γαλάζιες ή κίτρινες λάμψεις το ανθρώπινο δράμα και έδιναν μια άλλη υπόσταση. Έγινε ένας αγαπημένος συγγραφέας πολλών ακόμα και όταν πέρασε σε αλληγορίες μεγαλύτερης έκτασης, διηγήματα πάλι για την κρίση, στο επόμενο βιβλίο του «Το καλό θα έρθει από τη θάλασσα».
Επρόκειτο για έναν κόσμο όπου η μαγεία είναι «αληθινή», χωρίς να συμβαίνει πραγματικά. Ένας κόσμος που χρειάζονται κάποτε τα χρωματιστά γυαλιά της οξυγονοκόλλησης για να «δεις» αυτά που δεν βλέπει το γυμνό μάτι. Τα χρωματιστά γυαλιά αποτελούσαν όμως και προσωπίδα προστασίας από τις επικίνδυνες λάμψεις των σπινθήρων, που μπορεί να κάψουν τον τεχνίτη, τον τεχνικό της μαγείας αν δεν τη φορά.
Έφτασε φαίνεται το πλήρωμα του χρόνου όπου συγγραφέας αποφάσισε να πετάξει χωρίς δίχτυ προστασίας. Οι ξωθιές, οι ήρωες των παραμυθιών, οι άγγελοι απαιτούν από αυτόν όχι απλώς να τους επικαλείται, αλλά να σκίσει το παραπέτασμα, να περάσει στην άλλη πλευρά και να παλέψει μαζί τους. Μια επικίνδυνη αποστολή η κατά μέτωπο αναμέτρηση με τον κόσμο της μαγείας, των συναξαριών. Η δόση είναι πολύ ψηλή, οι τάσεις θανατηφόρες, ένα ρίσκο, όμως, που φαίνεται πως δεν μπορούσε να μην πάρει. Ήταν τόσο επιτυχής η συνταγή του ελιξιρίου την πρώτη φορά, που δεν σήκωνε επανάληψη, δεν θα την καταδεχόταν ακόμα και για να τον αγαπούν οι αναγνώστες. Από ό,τι φαίνεται, ο Χρήστος Οικονόμου έχει τη σφραγίδα της δωρεάς και όφειλε στον εαυτό του τη δοκιμασία και το ρίσκο μιας τέτοιας αναμέτρησης παρά τις συνέπειες.
Το πρόσφατο βιβλίο του είναι από την άλλη πλευρά του καθρέφτη. Έχοντας παραβιάσει τη ρεαλιστική συνθήκη, εισέρχεται σε έναν κόσμο - πίνακα Ιερώνυμου Μπος. Με δαιμόνια, αγγέλους, νησιά, υπόγειες λίμνες, ρομπότ, ξωτικά, τζίνια της Ανατολής, διηγήσεις θαυμάτων, όπου η αφήγηση εξαρθρώνεται από το πλήθος υπερρεαλιστικών διαλόγων των στροβιλισμών των συμβάντων, των διακειμενικών αναφορών από διήγημα σε διήγημα αλλά και σε πλήθος ιστοριών από τα απόκρυφα ευαγγέλια και τα μεσαιωνικά συναξάρια...
Παρά τον ίλιγγο του στροβιλισμού και τη φαντασμαγορία της μαγείας, «τα πάθια και οι καημοί του κόσμου δεν έχουν τελειωμό», όπως δηλώνει ο μέγιστος διηγηματογράφος της ελληνικής λογοτεχνίας, και διεκδικούν μερίδιο στη μυθοπλασία. Ο μίτος της Αριάδνης στον λαβύρινθο των ετερόκλητων κόσμων είναι η κοινή στάση απέναντι στην πράξη των ηρωίδων. Διεκδικούν να κάνουν το καλό: η γυναίκα που ακολουθεί τον σύντροφό της μέχρι τον θάνατο, η κόρη που αφηγείται το παραμύθι στον ετοιμοθάνατο πατέρα της, το κοριτσάκι που φτιάχνει δόντια από ψίχα ψωμιού στο άψυχο σώμα της μάνας της...
Το αποτέλεσμα, ευγενές στις προθέσεις και στο ψυχικό φορτίο που εκλύει κάποιες φορές, υπολείπεται σε αρτιότητα την θαυμαστή οικονομία των πρώτων του διηγημάτων. Ο Οικονόμου βγαίνει από την αναμέτρηση όπως ο Ιακώβ στην πάλη με τον Άγγελο. Τραυματισμένος στον γοφό, αλλά πλούσιος από την εμπειρία, γεμάτος σοφία για το επόμενο θαύμα.
Χρήστος Οικονόμου, “Οι κόρες του ηφαιστείου”
Πόλις, 2017
224 σελ. Τιμή: 12 ευρώ
