Του Νίκου Π. Χαρτοματσίδη
Οι γονείς μου, Παύλος Χ. Χαρτοματσίδης (1925-2002) και Αναστασία Α. Σμαραγδά - Χαρτοματσίδη (1927-2017), γνωρίστηκαν το φθινόπωρο του 1949 σε ένα από τα “αντάρτικα νοσοκομεία” στη Βουλγαρία, όπου ανάρρωναν από τα τραύματά τους. Τα σημεία εκκίνησής τους ήταν διαφορετικά.
Για τον πατέρα μου ήταν η φοίτησή του στο “κόκκινο” Γυμνάσιο του Κιλκίς, που παρά τις προσπάθειες της Δικτατορίας του Μεταξά παρέμεινε “κόκκινο”. Μετά ακολούθησαν η παράνομη δράση στην Κατοχή, το στήσιμο των οργανώσεων της ΕΠΟΝ στην περιοχή γύρω από το Πολύκαστρο.
Με την απελευθέρωση, ως μέλος του γραφείου της Αχτιδικής Επιτροπής του ΚΚΕ εκλαΐκευε το “Πρόγραμμα της Λαϊκής Δημοκρατίας”. Έγινε αγαπητός στον κόσμο. Τον μίσησαν αυτοί από τους συγχωριανούς του για τους οποίους εγγυήθηκε στα λαϊκά δικαστήρια μετά τη Μάχη του Κιλκίς το 1944. Τον Ιούλιο του 1947 εντάχτηκε στον ΔΣΕ. Τραυματίστηκε τέσσερις φορές, οι τρεις βαριά. Του αποδόθηκε ο βαθμός του ανθυπολοχαγού.
Η αφετηρία για την οικογένεια της μητέρας μου ήταν η βουλγαρική Κατοχή στη Θράκη. Ο πατέρας της και τέσσερα αδέρφια του εντάχθηκαν στον ΕΛΑΣ. Στον ΔΣΕ τους ακολούθησαν και τα μεγάλα από τα παιδιά τους. Στο “βουνό” η μητέρα μου βίωσε τη συνηθισμένη για έναν αντάρτη ζωή, με τις μάχες, τις πορείες, τις απώλειες και την πείνα. Τραυματίστηκε. Η ίδια προτιμούσε να αναφέρεται στις αστείες στιγμές της ζωής αυτής.
Στην προσφυγιά σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό βίωσαν τα πρώτα ταραγμένα για τους Έλληνες κομμουνιστές χρόνια της δεκαετίας του 1950. Βαθμιαία εντάχθηκαν στη βουλγαρική κοινωνία. Σπούδασαν. Ο πατέρας μου έγινε ιστορικός, υφηγητής στην ιστορία της εκπαίδευσης, η μητέρα μου μαία. Συνεχώς έπρεπε να αποδεικνύουν στους ντόπιους συναδέλφους τους πως η ανέλιξή τους ήταν αποτέλεσμα της αξίας και της δουλειάς τους και όχι της πίστης στο Κόμμα.
Γεννηθήκαμε εμείς, τα παιδιά τους, και η ανάγκη να μας μπολιάσουν την αγάπη για μια αθέατη πατρίδα. Είχαν τη βοήθεια των σχολείων, των κατασκηνώσεων και των πολιτιστικών δραστηριοτήτων της Οργάνωσης (στην Βουλγαρία οι Έλληνες πολιτικοί πρόσφυγες ήταν μέλη του ΚΚΒ, παράλληλα λειτουργούσε και η προσφυγική Δημοκρατική Οργάνωση Μόρφωσης και Εκπολιτισμού - ΔΟΜΕ).
Επαναπατριστήκαμε το 1980. Επιστρέψαν σε μια χώρα που δεν αναγνώριζαν. Οι γονείς μου στάθηκαν τυχεροί. Τους περίμεναν εγκάρδιοι συγγενείς. Βρήκαν γρήγορα δουλειά. Προσπάθησαν να ενταχθούν στο Κόμμα. Τους ήταν όμως δύσκολο να βρουν κοινή γλώσσα με τους νέους συντρόφους εδώ. Κάποια από τα κομματικά στελέχη έδειξαν να μην τους εμπιστεύονται. Δεν είχαν την όρεξη πια να αντιδράσουν. Γνώριζαν πως είχαν επιτελέσει το ιστορικό τους καθήκον και δεν τους άρεσε να τους χαρακτηρίζουν ξεπερασμένα πολιτικά εμπόδια. Και σιγά-σιγά αποτραβήχτηκαν.
Χάρηκαν τη γέννηση των εγγονιών τους. Χάρηκαν που πρόλαβαν να τα δουν να μεγαλώνουν. Χάρηκαν που πρόλαβαν και τους διηγήθηκαν κομμάτια της Ιστορίας τους.
