Σε μια κοινωνία οικονομικά σακατεμένη από τη δικτατορία των αριθμών, με συμπτώματα κόπωσης και αποχής από συλλογικότητες, θα φαινόταν μάταιος κάθε ανοιχτός πολιτικός διάλογος περί ετεροτήτων, αν δεν ενισχυόταν από τη βεβαιότητα ότι είναι αδύνατη η οριστική αλλοτρίωση της κοινωνίας. Ότι σήμερα αναπτύσσονται δυνάμεις ικανές να επιχειρήσουν το αποφασιστικό ποιοτικό άλμα, ασφαλώς σε δια-κοινωνική βάση, με ισχυρές διαπεριφερειακές συμμαχίες, σημείο στο οποίο επανέρχομαι συχνά με τούτα τα σημειώματα στη φιλόξενη «Αυγή».
Πιστεύω πως οι δυνάμεις αυτές μπορούν σταδιακά να διαμορφώσουν, στη θέση ξεπερασμένων ιδεοληπτικών και πελατειακών διακρίσεων, ένα συναινετικό πλαίσιο κοινωνικής συνεργασίας και πολιτικής έκφρασης. Να συνθέσουν συναινετικό Λόγο συμβίωσης και προοπτικής των 3/3 της κοινωνίας.
Καθώς η θετική πλευρά της τεχνολογίας κατήργησε τα γεωγραφικά και επικοινωνιακά σύνορα, οι πολίτες του κόσμου συνειδητοποιούν την ανάγκη να συνυπάρξουν με τις διακριτές καταβολές και πολιτισμικές τους ιδιαιτερότητες, μέσα στην ετερότητα που προσδίδει νόημα και αισθητικό πλούτο στην ίδια τη συνύπαρξη.
Σε αντίθεση με την αλαζονική πλευρά της οικονομίας και της πολιτικής, η πολιτισμική ετερότητα δεν λειτούργησε και δεν μπορεί να λειτουργήσει ποτέ ως συγκρουσιακός παράγοντας, παρά μονάχα στο μυαλό ακαδημαϊκών θεραπαινίδων της νεοφιλελεύθερης επιθετικότητας. Αποτελούσε πάντοτε (μάρτυρας η Ιστορία) ενισχυτικό παράγοντα βιωσιμότητας και πολιτισμικού πλούτου κάθε περιφερειακής συνεργασίας.
Κοινωνίες με εσωτερική συνοχή και παραδοσιακή πολιτισμική ποιότητα πλεονεκτούν στη δυνατότητα να συνδιαμορφώνουν δια-κοινωνικές ενώσεις αλληλεγγύης, συνοχής, πολιτισμικής πολυμορφίας και αμοιβαίου σεβασμού προς τις επί μέρους ετερότητες και έτσι να ακυρώνουν το ενδεχόμενο επιβολής ενός αγοραίου ψευτοπολιτισμικού μορφώματος σαν αυτό που σήμερα σερβίρεται ως αποκλειστικό πλανητικό μοντέλο.
Η ευχέρεια να έχει κανείς επαφή με πολλούς πολιτισμούς, αυτός ο θετικός κοσμοπολιτισμός δεν έχει καμιά απολύτως σχέση με την κατά Pascal Bruckner «παγκοσμιοποιημένη υπερπτήση που ισχυρίζεται ότι κυριαρχεί στον κόσμο επειδή τον έχει αδειάσει από την ουσία του (...), με την αναπαράσταση να αντικαθιστά την πραγματικότητα και να μετατρέπει τη Γη σε ένα απέραντο λούνα παρκ».
Στις κοινωνιοκεντρικές πολιτικές δυνάμεις επαφίεται πλέον η επιβίωση της πολιτισμικής ετερότητας την οποία θεωρώ υπαρκτική προϋπόθεση για τις ενσωματώσεις κοινωνιών σε ευρύτερες ενώσεις ή για τις υπερεθνικές πολιτικές συμμαχίες οιασδήποτε κλίμακας. Στις ίδιες εγχώριες δυνάμεις της σύγχρονης Αριστεράς επαφίεται προφανώς και η συνδιαμόρφωση ενός συναινετικού Λόγου.
Συνδιαμόρφωση με ποιους; Μα, με όσους αναγνωρίζουν πως, παρά τις όποιες ποσοτικές κατακτήσεις της λεγόμενης μεταπολίτευσης (καμιά ιστορική εποχή ή κυβερνητική θητεία δεν είναι απολύτως άδεια από ποσοτικές κατακτήσεις), η διαχειριστική πολιτική είτε ως λαϊκισμός της δεκαετίας του '80 είτε ως «εκσυγχρονισμός» τού '90 και του 2000 στάθηκε ανίκανη να λύσει τα διαρθρωτικά προβλήματα της ελληνικής κοινωνίας. Αντίθετα, αποθέωσε τον μεταπρατισμό και την αδιαφάνεια και εμπέδωσε τον κομματικό νεοπλουτισμό.
Συνδιαμόρφωση, λοιπόν, με όσους συνειδητοποιούν την ανάγκη μιας ανθρωποκεντρικής κοινωνικής και οικονομικής οργάνωσης, με καθολική και δίκαιη συμμετοχή των πολιτών και των επιχειρήσεων στις συλλογικές χρηματοδοτικές ανάγκες. Με όσους αναγνωρίζουν την ανάγκη ενός Λόγου συναποδοχής και αειφόρου σύνθεσης των ετεροτήτων, των ιδιαιτεροτήτων, των διαφορετικών αντιλήψεων, για το πέρασμα σε μια κοινωνία όπου η Ελευθερία νοηματοδοτείται, πραγματώνεται και βιώνεται
- όχι ως ελευθερία επιλογών (freedom of choice),
- ούτε ως «ελευθερία» υπερεκμετάλλευσης του φυσικού περιβάλλοντος,
- ούτε ως «ελευθερία» των δυνάμεων της ασύδοτης Αγοράς,
αλλά ως ελευθερία των ανθρώπων από την άγνοια, από τη θεσμοθετημένη ανέχεια, από τις τεχνητές άρα περιττές ανάγκες, από τη χρησιμοθηρία και την αποξένωση, από την ιδεολογικοποίηση των ετεροτήτων τους.
*Ο Νίκος Δόικος είναι αρχιτέκτονας - συγγραφέας ([email protected])
