ΤΟΥ ΔΗΜΗΤΡΗ ΧΡΗΣΤΟΥ
Στις 24 Μαρτίου του 1989, το τάνκερ Exxon Valdez προσάραξε στον ύφαλο Μπλάιτ στον Πορθμό Prince William στην Αλάσκα. Χρειάστηκαν μόλις λίγα λεπτά για να ανοίξει μια μεγάλη τρύπα στο μονό κέλυφος του τάνκερ και να χυθούν στα παρθένα νερά, περίπου 40.000 τόνοι (11 εκατ. γαλόνια) αργού πετρελαίου. Το ασύλληπτο ατύχημα ήταν το χειρότερο που είχε σημειωθεί μέχρι τότε στην αμερικανική Ιστορία. Κατέστρεψε περισσότερα από 1.300 μίλια ακτογραμμής, διαταράσσοντας τις συνθήκες ζωής και διαβίωσης των ανθρώπων της περιοχής και σκοτώνοντας εκατοντάδες χιλιάδες πουλιά και θαλάσσια ζώα.
ΤΟ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟ σοκ ήταν τεράστιο. Οι αμερικανικές αρχές έκτοτε άλλαξαν τους όρους μεταφοράς του πετρελαίου και απαίτησαν από όσους θέλουν να μεταφέρουν πετρέλαιο στις ΗΠΑ από τότε και στο εξής να το κάνουν με δυπύθμενα πλοία για λόγους περιβαλλοντικής ασφάλειας. Τις απαιτήσεις αυτές ακολούθησαν πολλές χώρες.
ΦΥΣΙΚΑ δεν τους ακολούθησε και η Ελλάδα, όχι γιατί τα πλοία που έκαναν τις μεταφορές ήταν σύγχρονα και ασφαλή, αλλά διότι σε ένα πελατειακό σύστημα αυτά είναι επιστημονική φαντασία. Να όμως που ήρθε η ώρα να αφυπνιστούμε. Ένα μικρό γηραιό (ναυπηγημένο το 1972!) πετρελαιοφόρο 3.000 τόνων βυθίστηκε αγκυροβολημένο στα καλά καθούμενα στη θάλασσα της Σαλαμίνας. Στο πλοίο βρίσκονταν μόλις δύο από τα έντεκα μέλη του πληρώματος. Η ρύπανση αποτυπώθηκε σε εικόνες και συγκλόνισε την κοινή γνώμη και ειδικά τους κατοίκους της αττικής ακτογραμμής από τον Πειραιά μέχρι τη Βούλα, που αντίκρισαν τη μαύρη θάλασσα!
ΣΕ ΕΝΑ άρθρο πριν από λίγα χρόνια είχα επισημάνει κάτι που είδα και μου φάνηκε επικίνδυνα ανατριχιαστικό. Στον Αμβρακικό, τον πλέον κλειστό κόλπο της χώρας, με πλούσια αλιεύματα, περνούν κάθε τόσο μικρά πετρελαιοφόρα και μεταφέρουν καύσιμα στις αποθήκες που έχουν δύο εταιρείες μέσα στον κόλπο, κοντά στην Αμφιλοχία. Εάν για οποιονδήποτε λόγο συμβεί κάτι αντίστοιχο με αυτό που συνέβη στη Σαλαμίνα, ο κόλπος θα μολυνθεί για 50 χρόνια και θα χάσει όλα τα αναξιοποίητα πλεονεκτήματά του, να μετατραπεί σε λιμνοθάλασσα που θα μπορούσε να προμηθεύει αλιεύματα, και ειδικά γαρίδες, όλη την Ευρώπη. Δεν μπορεί όμως το φυσικό μας κεφάλαιο να είναι θέμα τύχης.
ΤΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ από την πρόσφατη τραγωδία είναι πολλά και σοβαρά. Πρώτον, γιατί δεν ήταν όλα τα μέλη του πληρώματος πάνω στο πλοίο, όπως ορίζουν οι κανόνες μεταφοράς για φορτωμένα πλοία. Δεύτερον, για ποιο λόγο βυθίστηκε αφού ούτε θαλασσοταραχή υπήρχε ούτε προσέκρουσε κάπου. Τρίτον, γιατί τα ΕΛ.ΠΕ. φόρτωσαν πετρέλαιο σε πλοίο χωρίς να τρομάζουν από την ηλικία του;
ΕΠΙΠΛΕΟΝ το συγκεκριμένο πλοίο ήταν ανασφάλιστο, όπως μάθαμε από ομολογία του ίδιου του πλοιοκτήτη! Πώς στην ευχή γίνεται τα αυτοκίνητα στην ξηρά να έχουν αυστηρότερους όρους κυκλοφορίας από ό,τι πλοία που μεταφέρουν πετρέλαιο; Και το πετρέλαιο δεν είναι ούτε αλεύρι ούτε καλαμπόκι να το φάνε τα ψαράκια και να μεγαλώσουν. Με λίγα λόγια, το συγκεκριμένο πλοίο ήταν κυριολεκτικά πειρατικό. Που σημαίνει ότι στις θαλάσσιες μεταφορές δεν ασκείται ουσιαστικός έλεγχος, παρ' ότι τα στοιχεία για την ηλικία του πλοίου έπρεπε να έχουν ανάψει σήμα συναγερμού.
ΤΟ ΘΕΜΑ μας δεν είναι μόνο εάν και πόσο πρέπει να τιμωρηθούν οι πλοιοκτήτες. Το θέμα είναι πώς λειτουργεί το σύστημα των απανταχού στην επικράτεια ελεγχουσών αρχών και πόσο σοβαρά εκτελούν τα καθήκοντά τους για να προστατεύσουν φύση και ανθρώπους. Το να κατακτήσεις την πολιτική εξουσία δεν είναι πολύ δύσκολο. Το δύσκολο είναι να ελέγξεις τις δεκάδες διορισμένες εξουσίες, τις ικανότητες εκτέλεσης των καθηκόντων και την αξιοπιστία στις συναλλαγές από τους πειρασμούς που υπάρχουν με τα διάφορα συμφέροντα. Διότι την κυβέρνηση, αν δεν κάνει σωστά τη δουλειά της, την αλλάζουμε. Με τους διορισμένους όμως τι κάνουμε;
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ: Αν το έγκλημα με τη βύθιση του πλοίου προκαλεί σοκ επειδή το βλέπουμε, ας αναρωτηθούμε πόσο σοκ θα έπρεπε να μας προκαλέσει ο κίνδυνος των εξαιρετικά επικίνδυνων ρύπων στο ορυχείο της Χαλκιδικής. Ρύπων και ουσιών (κυάνιο και αρσενικό) που δεν βλέπουμε και που απειλούν, κατά παράβαση των κανόνων, δεκάδες χιλιάδες ζωές με αργό θάνατο. Και όσοι θέτουν πάνω από τη ζωή το οικονομικό και πολιτικό τους συμφέρον θα δίσταζαν να προκαλέσουν αν υπήρχε κοινωνία και πολίτες που εκτελούν τις υποχρεώσεις τους. Διότι, ακόμα και σήμερα, οι οικολογικά ευαίσθητοι πολίτες θεωρούνται γραφικοί!
Το δύσκολο είναι να ελέγξεις τις δεκάδες διορισμένες εξουσίες, τις ικανότητες εκτέλεσης των καθηκόντων και την αξιοπιστία στις συναλλαγές από τους πειρασμούς που υπάρχουν με τα διάφορα συμφέροντα
