ΤΟΥ ΝΙΚΟΥ ΜΠΕΛΑΒΙΛΑ
Η Μαρίνα ζήτησε ένα κείμενο για τις "Συναντήσεις". Δεν γίνεται να αρνηθείς εύκολα στη Μαρίνα, όπως δεν γινόταν και πριν, στον Στρατή, ούτε στον Άγγελο. Παλαιά παράδοση της “Αυγής”.
Ρώτησε η Μαρίνα: “Θα γράψεις για το Ελληνικό;”. Όχι της απάντησα, δεν θα γράψω για το Ελληνικό.
Θα γράψω όμως για τους αρχαιολόγους που δίνουν μόνοι τους σήμερα έναν αγώνα εκεί. Όπως έκαναν στου Αφάντου, στο Μετρό της Θεσσαλονίκης πρόπερσι και στου Κεραμεικού άλλοτε, στον Σχοινιά και στη Ζέα το 2003, στο αρχαίο θέατρο της Δωδώνης τότε που κατασκευαζόταν η νέα Εγνατία, στην Πλάκα στη Μεταπολίτευση, στα Αναφιώτικα στη Χούντα, στην αρχαία αγορά της Θεσσαλονίκης το '65. Σε όλα τους βγήκαν δικαιωμένοι.
Πάντα έτσι ήταν. Αρχαιολόγοι πασχίζουν να σώσουν μνημεία και πολιτισμό. Εργολάβοι, επενδυτές και υπουργοί προσπαθούν να τους παρακάμψουν, να τους αφοπλίσουν. Δεν θέλουν εμπόδια στην επένδυση, θέλουν να επιταχύνουν, να έλθουν οι τουρίστες, να προλάβουν τους Ολυμπιακούς Αγώνες, να μην χαθεί το ΕΣΠΑ, να μην αντιδράσει η τρόικα, πάντα υπάρχει επείγων λόγος.
Μπορείτε να φανταστείτε την Ελλάδα χωρίς αρχαιολόγους; Τη Δήλο με ταβέρνες, τους Δελφούς με ξενοδοχεία επάνω στο πανάρχαιο ιερό, τα Αναφιώτικα με πολυκατοικίες, την Επίδαυρο με βίλες γύρω-γύρω από το θέατρο; Δεν είναι φαντασίες όλα τούτα. Παίχτηκαν, κρίθηκαν, αποτράπηκαν. Αλλού όχι, και κλαίμε τώρα για το χάλι· της Κνωσού, της Θήβας, του ξενοδοχείου επάνω στην Ιερά Οδό της Σάμου, για την ανεξέλεγκτη δόμηση στην Ακαδημία Πλάτωνος, για τα μπάζα στα τείχη της Πειραϊκής.
Μια μνήμη ξανάρθε προχθές με αφορμή τη συνεδρίαση του ΚΑΣ. Πριν από πάρα πολλά χρόνια στον ίδιο προθάλαμο έξω από τη συνεδρίαση, δεκαετία του '80, ένας εργολάβος μαζί με τον δικηγόρο του ωρυόταν γιατί η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων τού απαγόρευε να κτίσει ξενοδοχείο, ακριβώς δίπλα στην επάνω πύλη του κάστρου, στο Παλαμήδι του Ναυπλίου. Ναι, εκεί. Χωράφι - βοσκοτόπι, νόμιμη -ένας θεός ξέρει πώς- ιδιοκτησία και το δικαίωμα στην ανάπτυξη. Αυτά έλεγε. Οι αρχαιολόγοι δεν τον άφησαν.
"Ε, δεν είναι όμως όλα Παλαμήδι, ούτε Παρθενώνας", επιχειρηματολογούν πάντα οι ενδιαφερόμενοι. “Όλο ανακαλύπτουν αρχαία”, συμπληρώνουν οι εντεταλμένοι για την προώθηση της δουλειάς. Ας φύγουν τα εμπόδια από τη μέση!
Δεν είναι όλα ναοί, φρούρια και παλάτια, μαντεία και ιερά, οδοί και αγορές. Όχι ότι αυτά τα προσέχουμε όπως πρέπει. Είναι και οικισμοί, εργαστήρια, λιμάνια, υδραγωγεία, νεκροταφεία, τα ίχνη ενός μοναδικού ταπεινού χαμένου κόσμου που έφτασαν στις μέρες μας - οι κοινωνίες της αρχαιότητας, όχι μόνο τα έργα των αρχόντων. Δείτε τα εξαιρετικά ευρήματα που αποκάλυψαν οι ανασκαφές στο “Σταύρος Νιάρχος”. Τίποτα δεν σταμάτησε το έργο. Ολοκληρώθηκε με το πάρκο του και τα αρχαία σώθηκαν.
Έτσι είναι. Στη χώρα μας όταν σκάψεις δεν βρίσκεις πετρέλαιο, αρχαία βρίσκεις. Γι' αυτό εδώ υπάρχει μία από τις πιο φημισμένες αρχαιολογικές υπηρεσίες του κόσμου και ένας ασύγκριτος θησαυρός. Αναμετριέται μόνο με αυτούς της Ιταλίας, της Αιγύπτου και της Μεσοποταμίας. Οι μεγάλες δυνάμεις τούτου του κόσμου, οι Αμερικάνοι, οι Γερμανοί, οι Βρετανοί, οι Γάλλοι και όχι μόνο, πληρώνουν ακριβά από τον δημόσιο λογαριασμό τους, τις αρχαιολογικές σχολές τους να βρίσκονται εδώ, να σκάβουν, να συντηρούν και να βοηθούν τους δικούς μας για να αποκτούν μερίδιο επιστημονικό και κύρος από αυτόν τον πλούτο. Και τα είκοσι τόσα εκατομμύρια τουρίστες έρχονται στην Ελλάδα και δεν πάνε στο Ντουμπάι. Μάλλον δεν έρχονται για τους ουρανοξύστες μας, ούτε για τα καζίνο μας, ούτε θα έλθουν γι' αυτά.
Να μιλήσουμε, αν θέλετε, και για επενδύσεις με απλούς όρους.
Πρώτον: Οι τουριστικές επενδύσεις με αρχαιότητες πουλάνε καλύτερα απ' ό,τι οι τουριστικές επενδύσεις χωρίς αρχαιότητες.
Δεύτερον: Στον τόπο μας επενδυτές, εργολάβοι, παρατρεχάμενοι και παράσιτα, είτε φέρουν επιστημονικούς τίτλους είτε όχι, θα κινήσουν γη και ουρανό για να χτίσουν όπου βρουν.
Τρίτον: Οι υπουργοί και οι δήμαρχοι, δυστυχώς και κατά κανόνα, είναι οι λιγότερο κατάλληλοι για να αποφασίσουν τι πρέπει να προστατευθεί και τι όχι, τι είναι σημαντικό και τι όχι.
Ας αφήσουμε λοιπόν τους αρχαιολόγους να κάνουν τη δουλειά τους και μην το παρατραβάμε. Μια σοβαρή επένδυση γίνεται και με αρχαιολογικά πάρκα εντός της. Το γνωρίζουν όλοι. Ακόμη και οι εμίρηδες και τα “αμερικανάκια” που κατασκευάζουν ρέπλικες αρχαιοτήτων στα μεγάλα πρότζεκτ τους ή χρυσοπληρώνουν στις δημοπρασίες για να αγοράσουν αυθεντικές, ώστε να δημιουργήσουν ελκυστική ατμόσφαιρα. Αρκεί να μιλάμε για σοβαρή επένδυση.
