Τα μέτρα κυρώσεων που αποφάσισε, ομόφωνα, η Βουλή των ΗΠΑ ενάντια στη Ρωσία προκαλούν μεγάλη ανησυχία γιατί στοχεύουν σε εγκαταστάσεις μεταφοράς και εκμετάλλευσης φυσικού αερίου (Φ.Α.), καθώς και σε ευρωπαϊκές ενεργειακές και βιομηχανικές επιχειρήσεις που συμμετέχουν ή συμβάλλουν στην κατασκευή τους. Ο τρόπος έγκρισης αυτών των κυρώσεων τις καθιστά σχεδόν υποχρεωτικές για τον Τραμπ.
Στις κυρώσεις που αποφάσισε προεξέχουσα θέση κατέχουν τα μέτρα που σχετίζονται με την κατασκευή του Νorth Stream 2. Πρόκειται για δίδυμο αδελφό του αγωγού μεταφοράς φυσικού αερίου (Φ.Α.) Νorth Stream 1, μήκους 1.200 χλμ. και με ικανότητα ετήσιας μεταφοράς 55 δισ. κυβικών μέτρων Φ.Α. Πέρα από τον Νorth Stream 2, οι κυρώσεις αφορούν οκτώ συνολικά ενεργειακά ευρωπαϊκά σχέδια, που είτε σχετίζονται άμεσα με τον ενεργειακό εφοδιασμό της Ευρώπης είτε είναι σχέδια στα οποία συμμετέχουν μεγάλες ευρωπαϊκές ενεργειακές επιχειρήσεις.
Πρόκειται για ενεργειακά βιομηχανικά σχέδια που ξεκινούν από τη Βαλτική, διατρέχουν τη Μαύρη Θάλασσα και την Κασπία και καταλήγουν στο νησί της Σαχαλίνης, στον Ειρηνικό Ωκεανό, με συμμετοχή των εταιρειών Shell, BP, ENI, Endie, Gazprom κ.λπ. Ακόμα και η εκμετάλλευση του κοιτάσματος Φ.Α. Zhor Field (Αίγυπτος) γίνεται προβληματική λόγω συμμετοχής κατά 30% της ρωσικής Rosneft.
Πρακτική εφαρμογή αυτών των κυρώσεων βάζει σε κίνδυνο την ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασμού σε Φ.Α. της Ε.Ε. μιας και αυτή εξαρτάται επάνω από το 30% από τις εισαγωγές από τη Ρωσία. Ποσοστό που θα αυξηθεί μελλοντικά μια και η παραγωγή στη Βόρεια Θάλασσα, τη Νορβηγία κ.λπ. Βαίνει φθίνουσα λόγω εξάντλησης των κοιτασμάτων.
Σύμφωνα με κύκλους των Βρυξελλών, η πρακτική εφαρμογή των αποφάσεων της Βουλής των ΗΠΑ τείνει να διασπάσει το διατλαντικό μέτωπο που διαμορφώθηκε ενάντια στη Μόσχα μετά την ουκρανική κρίση.
Σε επίπεδο Ε.Ε. πιο εμφατικές είναι οι αντιδράσεις από τη γερμανική πλευρά, σύμφωνα με τις οποίες είναι απαράδεκτο να χρησιμοποιούνται οι πιθανές κυρώσεις ενάντια στη Ρωσία ως εργαλείο και μέσον διαμόρφωσης βιομηχανικής πολιτικής. H αντίδραση της Ευρωπαϊκης Επιτροπής ήταν άμεση.
Ανεξάρτητα, δε, από την ταχύτητα με την οποία θα ληφθούν τα μέτρα για την προστασία, όπως διαφαίνεται, των ευρωπαϊκών συμφερόντων, εκφράζεται με γλαφυρότητα από τη δήλωση του Ζαν Κλοντ Γιούνκερ ότι «America First δεν σημαίνει ότι τα ευρωπαϊκά συμφέροντα πρέπει να μπουν στην ουρά των αμερικανικών». Πέρα όμως από τη δήλωση του προέδρου ης Επιτροπής, που είναι σημαντική, η σύγκλιση των 27 στο να απορριφθούν οι κυρώσεις και να μην αγγίξουν τα ευρωπαϊκά συμφέροντα δεν είναι δεδομένη.
Mερικοί από τους 27 διάκεινται, ήδη, ευνοϊκά απέναντι στις νέες κυρώσεις των ΗΠΑ εναντίον της Μόσχας. Δεν είναι καθόλου απίθανο ορισμένες χώρες όπως η Πολωνία, οι βαλτικές κ.λπ. να αντιταχθούν στη μη εφαρμογή των κυρώσεων ενάντια στη Μόσχα. Όχι τόσο και μόνον για λόγους αλληλεγγύης προς την Ουκρανία - ζώνη intermarium (Πολωνία, βαλτικές χώρες, Ουκρανία, Ρουμανία) ή εκείνοι των τριών θαλασσών (Βαλτική, Μαύρη και Αδριατική), αλλά και λόγω απώλειας εσόδων, μια και οι αγωγοί δεν θα περνούν από τα εδάφη τους.
Τα περιθώρια αντίδρασης της Ε.Ε., πέρα από την απευθείας απόρριψη, είναι και περιορισμένα. Μια πρώτη κίνηση θα ήταν να «απαιτήσει» από τις ΗΠΑ συγκεκριμένη διαβεβαίωση ότι τα μέτρα δεν θα θίξουν ευρωπαϊκά συμφέροντα ή να καταφύγει στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου. Όμως, ανεξάρτητα από τη διαδικασία τους, αυτές οι κυρώσεις, αν παραμείνουν ακόμα ως δυνητικές, θα επικρέμονται σαν «δαμόκλειος σπάθη», που θα εμποδίζει καινούργια ενεργειακά σχέδια μεταξύ ευρωπαϊκών και εταιρειών των ΗΠΑ ή και με τρίτους.
Η επικέντρωση των κυρώσεων ειδικά ενάντια στον Νorth Stream 2 υπακούει σε ένα τρίπτυχο επιδιώξεων: Πρώτον, την παρεμπόδιση της παραπέρα εμβάνθυσης της ενεργειακής βιομηχανικής συνεργασίας Γερμανίας, Ρωσίας και προοπτικά Κίνας, μια και ο «σιδηροδρομικός δρόμος» της μετάξης ευνοεί τα ευρασιατικά σχέδια του Πούτιν. Δεύτερον, την ενίσχυση της «άλλης Ευρώπης» (Πολωνίας κ.λπ.) που αντιτίθεται στην προηγούμενη εξέλιξη. Τρίτον, την ενίσχυση της ενεργειακής παρουσίας των ΗΠΑ -μέσω του Φ.Α.- και της «άλλης Ευρώπης» στην Ε.Ε.
Η απόφαση αυτή, γεωστρατηγικού χαρακτήρα, είναι αδήριτα δεμένη με τις ενεργειακές και οικονομικές επιδιώξεις των ΗΠΑ να γίνει ένας από τους πρωταγωνιστές της παγκόσμιας ενεργειακής αγοράς και συγκεκριμένα του Φ.Α., μια και, λόγω της παραγωγής του shale gas, έχει ξεπεράσει στην παραγωγή Φ.Α. τη Ρωσία.
Ήδη επί Ομπάμα έχει καταργηθεί η απόφαση που απαγόρευε επί μισό αιώνα την εξαγωγή υδρογονανθράκων. Η δε ιδανική πύλη εισαγωγής και διανομής για την Ε.Ε. είναι η Πολωνία και οι χώρες της Βαλτικής, όπως υποσχέθηκε και ο Τραμπ κατά την τελευταία επίσκεψή του: το Φ.Α. πρέπει να φθάσει από τις ΗΠΑ με γκαζάδικα, σε μορφή LNG (υγροποιημένο Φ.Α.), και χρειάζονται οι αναγκαίες εγκαταστάσεις στην αναχώρηση και στον τερματισμό των καραβιών. Η ποσότητα Φ.Α. με την οπoία τροφοδοτεί η Gazprom την Ευρώπη ανέρχεται σε 170-180 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα και το κόστος παραγωγής του είναι χαμηλότερο από εκείνο από τις ΗΠΑ, που μεταφέρεται ως LNG και, κατά συνέπεια, με κριτήρια αγοράς, δεν υπάρχει ευρωπαϊκό μέλλον για το Φ.Α. από τις ΗΠΑ. Επομένως ο μόνος τρόπος είναι με πολιτικά μέσα να εμποδιστεί η εισαγωγή Φυσικού Αερίου από τη Ρωσία, ώστε η έλλειψη να καλυφθεί με το LNG (Φ.Α.) από τις ΗΠΑ. Γι’ αυτό και οι κυρώσεις ομιλούν ειδικά για τον Νorth Stream 2.
