Η νίκη των υποψηφίων του κόμματος του Εμανουέλ Μακρόν στις βουλευτικές εκλογές της Γαλλίας δεν αποτέλεσε έκπληξη. Όλες οι δημοσκοπήσεις, αλλά και τα πολιτικά πηγαδάκια στα καφέ, έδειχναν πολύ άνετη επικράτηση των προεδρικών υποψήφιων της «προεδρικής πλειοψηφίας». Κυρίως δύο στοιχεία αυτών των εκλογών εξέπληξαν: το εύρος της νίκης του Μακρόν και η ιστορικά υψηλή αποχή.
Όσον αφορά το πρώτο, η Δημοκρατία Μπροστά! (La République en marche!) άντλησε ψήφους από όλους τους πολιτικούς χώρους. Κεντρώους (όπως άλλωστε και ο προσανατολισμός του κόμματος), απογοητευμένους σοσιαλιστές, απογοητευμένους δεξιούς, αλλά και πάρα πολλούς νέους ψηφοφόρους. Το πολιτικό μήνυμα της ανανέωσης που εξέπεμψε ο νεοεκλεγείς Πρόεδρος έπεισε προφανώς τους ψηφοφόρους, οι οποίοι με τη σειρά τους εμπιστεύτηκαν τους προεδρικούς υποψήφιους.
Κρίσιμο όμως στοιχείο της θεαματικής επικράτησής τους είναι και η ιστορικά υψηλή αποχή. Είναι αλήθεια ότι στις γαλλικές βουλευτικές εκλογές παρατηρούνται συνήθως μικρότερα ποσοστά συμμετοχής σε σχέση με τις προεδρικές. Η συμμετοχή μειώνεται συνεχώς τις τελευταίες δεκαετίες: από 68% το 1997, σε 64% το 2002, 60% το 2007 και 57% το 20121. Στις φετινές εκλογές όμως είχαμε ένα αρνητικό ιστορικό ρεκόρ: 48,7% στον πρώτο γύρο και μόλις 42,6% στον δεύτερο. Σε αυτές τις εκλογές, λοιπόν, η πλειονότητα των Γάλλων απλά δεν ενδιαφέρθηκε να εκλέξει τους αντιπροσώπους της.
Η σοβαρότερη ίσως αιτία της αποχής είναι το προεδρικό πολιτικό σύστημα, το οποίο τείνει να γίνει προεδροκεντρικό. Οι βουλευτικές εκλογές διεξάγονται περίπου έναν μήνα μετά τις προεδρικές. Την ώρα που στήνονται οι κάλπες για την ανάδειξη των 577 βουλευτών, ο νέος Πρόεδρος έχει ήδη διορίσει τη νέα κυβέρνηση και έχει ξεκινήσει το έργο του. Οι βουλευτικές εκλογές λειτουργούν έτσι ως «επιβεβαίωση» του αποτελέσματος των προεδρικών και έτσι παρουσιάζονται από τον νεοεκλεγέντα Πρόεδρο. Μεγάλο μέρος των πολιτών τις αντιλαμβάνεται ως εκλογές ήσσονος σημασίας, καθώς θεωρεί πως η πραγματική εξουσία ανήκει στον εκάστοτε Πρόεδρο.
Αντιθέτως, το σύνταγμα δίνει σημαντικές αρμοδιότητες στην Εθνοσυνέλευση, δημιουργώντας μια ουσιαστική διάκριση ανάμεσα στη νομοθετική και την εκτελεστική εξουσία. Παρ' όλα αυτά, οι πρακτικές παράκαμψης της Εθνοσυνέλευσης και του νομοθετικού της ρόλου δημιουργούν μια εικόνα υποβάθμισης του θεσμικού της ρόλου. Πρόσφατο παράδειγμα, ο εργασιακός νόμος της (σοσιαλιστικής) κυβέρνησης Βαλς, ο οποίος υπογράφτηκε από τον Πρόεδρο Ολάντ χωρίς να έχει ψηφιστεί από τη Βουλή.
Επιπλέον, το προδιαγεγραμμένο αποτέλεσμα των φετινών εκλογών προκάλεσε ακόμη μεγαλύτερη αδιαφορία στο εκλογικό σώμα. Μετά το πολύ υψηλό αποτέλεσμα για το Μακρόν στον δεύτερο γύρο των προεδρικών εκλογών, η νίκη των υποψηφίων που απολάμβαναν τη στήριξή του ήταν σχεδόν σίγουρη. Σχεδόν σίγουρη ήταν επίσης και η πτώση των ποσοστών των παραδοσιακών κομμάτων. Οι μεν διακήρυσσαν επίμονα ότι εκπροσωπούν την ανανέωση του πολιτικού σκηνικού. Οι δε (Σοσιαλιστές, Ρεπουμπλικανοί αλλά και η Αριστερά) ζητούσαν στήριξη για να υπάρχει πολυφωνία στη νέα Εθνοσυνέλευση, παραδεχόμενοι εκ των προτέρων την επερχόμενη ήττα τους.
Εάν στα παραπάνω προστεθούν οι εσωτερικές διαμάχες που προέκυψαν στο σύνολο των κομμάτων της αντιπολίτευσης μετά τις προεδρικές εκλογές έναντι της ενιαίας εικόνας της Δημοκρατίας Μπροστά!, αντιλαμβάνεται κανείς το πόσο προβλέψιμο ήταν το αποτέλεσμα.
Μετά τον δεύτερο γύρο των βουλευτικών εκλογών, το εντελώς νέο πολιτικό σκηνικό στη Γαλλία παγιώνεται πλέον επίσημα. Ο Μακρόν και το κόμμα του ζήτησαν καθαρή εντολή διακυβέρνησης με απόλυτη κοινοβουλευτική πλειοψηφία. Έτσι και έγινε. Τώρα θα μπορέσουν να εφαρμόσουν το πρόγραμμά τους με μια μεγάλη πλειοψηφία στην Εθνοσυνέλευση. Και θα το εφαρμόσουν με τη σύμφωνη γνώμη της συντριπτικής πλειονότητας των Γάλλων, με βάση πάντα το εκλογικό αποτέλεσμα...
1. Ποσοστά συμμετοχής στον πρώτο γύρο των βουλευτικών εκλογών. Στοιχεία από την ιστοσελίδα του υπουργείου Εσωτερικών της Γαλλικής Δημοκρατίας: www.interieur.gouv.fr/Elections/Les-resultats
* Ο Φοίβος Τσικλιάς είναι μεταπτυχιακός φοιτητής στο Université Montpellier 3, μέλος της Νεολαίας ΣΥΡΙΖΑ
