Η κρίση που ξέσπασε τις τελευταίες μέρες στον Κόλπο, με τη διακοπή των διπλωματικών σχέσεων της Σαουδικής Αραβίας, του Μπαχρέιν, των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, της Αιγύπτου, της Υεμένης, της Μαυριτανίας και των Μαλβίδων Νήσων, κατόπιν δικής τους πρωτοβουλίας, με το Κατάρ, υπέβοσκε εδώ και πολλά χρόνια στον χώρο της Μέσης Ανατολής.
Η δικαιολογία για την εξέλιξη αυτή ήταν η υποστήριξη που παρείχε στην τρομοκρατία, κατά την άποψη αυτών των κατά βάση αραβικών και σουνιτικών κρατών, το επίσης αραβικό και σουνιτικό Κατάρ. “Το Κατάρ υποθάλπει διάφορες τρομοκρατικές ομάδες με σκοπό την αποσταθεροποίηση της περιοχής, όπως οι Αδελφοί Μουσουλμάνοι, το DAECH (ακρωνύμιο στα αραβικά για το ISIS) και η Αλ Κάιντα καθώς και τις δραστηριότητες των τρομοκρατικών ομάδων που υποστηρίζονται από το Ιράν στο Qatif" υπογράμμισε το Ριάντ (AFP). (Το Qatif είναι επαρχία στο ανατολικό τμήμα της Σαουδικής Αραβίας, όπου συγκεντρώνεται η σιιτική μειοψηφία της χώρας).
Η αφορμή για την κρίση ήταν οι δηλώσεις του εμίρη του Κατάρ σεΐχη Tamim bin Hamad Al Thani, που επέκρινε τη Σαουδική Αραβία για τη στάση της έναντι του Ιράν, ενώ υπερασπίστηκε τους Αδελφούς Μουσουλμάνους και τη Χεζμπολάχ. Η Ντόχα αποκάλεσε τις δηλώσεις πλαστές και τις απέδωσε σε χάκερ.
Οι αιτίες της ρήξης είναι άλλες. Υπάρχει καταρχάς η εντυπωσιακή -και δυσανάλογη σε σχέση με το μέγεθός του- διεθνής παρουσία του Κατάρ τα τελευταία χρόνια. Αναφερόμαστε σε ένα κράτος που ιδρύθηκε το 1971, έχει έκταση 11.571 τετραγωνικά χιλιόμετρα, είναι δηλαδή μικρότερο από την Πελοπόννησο, και πληθυσμό μόλις 2,23 εκατομμύρια, το οποίο:
- Είναι το κράτος με το μεγαλύτερο κατά κεφαλήν εισόδημα στον κόσμο (αν ληφθεί υπόψη και το κόστος ζωής), κάτι που οφείλεται στο πετρέλαιο και στο φυσικό αέριο που έχει στο υπέδαφός του.
- Διαθέτει από το 1996, το μεγαλύτερο τηλεοπτικό κανάλι στον αραβικό κόσμο, το Al Jazeera, που εδώ και χρόνια είναι ο απόλυτος πρωταγωνιστής της περιοχής στον χώρο της πληροφόρησης. Η τηλεθέαση και συνεπώς η επιρροή του, εκτοξεύτηκε στα ύψη κατά την κάλυψη όλων των μεγάλων γεγονότων της περιοχής, από το πόλεμο του Kόλπου το 2003, την αραβική άνοιξη το 2011 και όλα όσα ακολούθησαν από τότε.
- Είναι η χώρα που φιλοξενεί τη μεγαλύτερη αμερικανική αεροπορική βάση της περιοχής του Κόλπου και το Centcom (Central Command) που είναι το αμερικανικό κέντρο ελέγχου για όλη τη Μέση Ανατολή.
- Διαθέτει την Qatar Airways που έχει εξελιχθεί σε έναν γίγαντα στον τομέα των αερομεταφορών.
- Έχει αναλάβει τη διεξαγωγή του παγκόσμιου κυπέλλου ποδοσφαίρου του 2022. Σημειώνεται ότι καμιά αραβική χώρα, αλλά και καμιά ισλαμική χώρα (ο οργανισμός της Ισλαμικής Διάσκεψης έχει 57 χώρες), δεν ανέλαβε ένα τέτοιο γεγονός μέχρι σήμερα.
Η σοβαρότερη αιτία, όμως, γι’ αυτή την κρίση είναι οι στενές σχέσεις του Κατάρ με τους Αδελφούς Μουσουλμάνους. Οι Αδελφοί Μουσουλμάνοι διαθέτουν οργανώσεις σε πάνω από 60 χώρες του κόσμου, έχουν άριστες σχέσεις με το τουρκικό κυβερνών κόμμα ΑKP, με το τυνησιακό συγκυβερνών κόμμα Ennahdha, με την παλαιστινιακή Χαμάς, και είναι πιθανόν η μεγαλύτερη ισλαμική οργάνωση του κόσμου.
Είναι πολύ ισχυροί στην Αίγυπτο, τη μεγαλύτερη πληθυσμιακά αραβική χώρα, στην οποία και ιδρύθηκαν το 1928. Ήταν σε ρήξη με όλες τις κυβερνήσεις της Αιγύπτου από το 1952 (χρονιά που ανέλαβε ο Νάσερ) και μετά. Είναι βέβαια σε ανοιχτή σύγκρουση και με τη σημερινή κυβέρνηση, ο ηγέτης της οποίας, στρατηγός Σίσι, τους ανέτρεψε στις 3.7.2013, ενώ είχαν κερδίσει τις προεδρικές εκλογές στις 16.6.2012. Ο ανατραπείς πρόεδρος Μόρσι είναι στη φυλακή.
Έχουν όμως κακές σχέσεις και με τη Σαουδική Αραβία με την οποία διαγκωνίζονται για την πρωτοκαθεδρία στον σουνιτικό ισλαμικό κόσμο. Το σημερινό καθεστώς της Αιγύπτου είναι δεδομένο ότι βρίσκεται σε σύγκρουση με τους Αδελφούς Μουσουλμάνους και τους φίλους τους και γι’ αυτό δεν πρόκειται να διακινδυνεύσει κάτι από τη συγκεκριμένη εξέλιξη.
Οι Σαουδάραβες όμως ίσως παραπήραν αέρα μετά από την επίσκεψη Τραμπ, τον βαρύ στρατιωτικό εξοπλισμό που τους υποσχέθηκε και τη διαπίστωση ότι συμπίπτουν απόλυτα μαζί του στην αντιπαλότητά τους με το Ιράν, που δείχνουν να το θεωρούν σαν το απόλυτο κακό. Μάλλον δεν έχουν δίκιο. Τον μετριοπαθή Χασάν Ροχανί, με ποσοστό 57%, επέλεξε πρόσφατα για πρόεδρο ο λαός του Ιράν. Κινδυνεύουν στο τέλος να απομονωθούν οι ίδιοι, με την προσπάθειά τους να απομονώσουν το Ιράν και να στοχοποιήσουν τόσο έντονα τους Αδελφούς Μουσουλμάνους. Ήδη ο Τραμπ άρχισε να τα μασάει, ενώ ο Ερντογάν δεν δείχνει να εγκαταλείπει το Κατάρ και τους Αδελφούς. Θα τα σπάσουν και με την Τουρκία;
Όσον αφορά στους τελευταίους, θα ήταν μάλλον παρακινδυνευμένο να θεωρηθεί, έπειτα απ’ όλα αυτά, ότι έχουν κάποια ιδανική σχέση με τη δημοκρατία. Ο διάσημος ιεροκήρυκάς τους Youssef al Qaradawi, αιγυπτιακής καταγωγής με έδρα την Ντόχα, είχε επιδοκιμάσει την επέμβαση της Σαουδικής Αραβίας στο Μπαχρέιν, στις 14.3.2011, κατά τη διάρκεια της Αραβικής Άνοιξης, με σκοπό τη διάλυση των διαδηλωτών, μόνο και μόνο επειδή αυτοί ήταν στην πλειονότητά τους σιίτες και απειλούσαν τη σουνιτική και φιλοσαουδική δυναστεία της χώρας. (Gilles Kepel: “Passion arabe”). Δεν είναι εύκολα τα συμπεράσματα στη Μέση Ανατολή.
Η αφορμή για την κρίση ήταν οι δηλώσεις του εμίρη του Κατάρ σεΐχη Tamim bin Hamad Al Thani, που επέκρινε τη Σαουδική Αραβία για τη στάση της έναντι του Ιράν, ενώ υπερασπίστηκε τους Αδελφούς Μουσουλμάνους και τη Χεζμπολάχ
