Πριν από λίγες μέρες ο Πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής απέσυρε τις ΗΠΑ από τη Συμφωνία του Παρισιού. Αυτή η απόφαση γυρίζει τις Ηνωμένες Πολιτείες πολλά χρόνια πίσω, στην εποχή που ο Μπους (το 2001) απέσυρε τη χώρα από το Πρωτόκολλο του Κιότο που είχε υπογράψει ο Κλίντον· απόφαση που ορθώς καταδικάστηκε (σχεδόν) ομόφωνα από την παγκόσμια κοινή γνώμη και τους ηγέτες των περισσότερων χωρών. Η λογική του Μπους ήταν η ίδια με αυτή του Τραμπ, ότι δηλαδή το Πρωτόκολλο του Κιότο έχει μεγάλο κόστος για τις ΗΠΑ. Ωστόσο από εκείνη την περίοδο πολλά πράγματα έχουν αλλάξει στην περιβαλλοντική διακυβέρνηση και ειδικώς στο πώς αντιμετωπίζεται το ζήτημα της κλιματικής αλλαγής. Η εικασία πως η αντίθεση του Τραμπ μπορεί να αναβιώσει τη βιομηχανία του άνθρακα και να μετατρέψει τη Συμφωνία του Παρισιού σε κλινικά νεκρή υπόθεση στις ΗΠΑ είναι λανθασμένη.
Σύμφωνα με την Αμερικανική Υπηρεσία Ενέργειας, ο ρόλος του άνθρακα στην παραγωγή ενέργειας των ΗΠΑ φθίνει από το 2005. Το 2005 το 20% της ηλεκτρικής ενέργειας παραγόταν από άνθρακα, ενώ σήμερα αυτό το ποσοστό έχει πέσει στο 15%. Ακόμα και ο Robert Murray, ιδιοκτήτης της Murrey Energy (της μεγαλύτερης ιδιωτικής εταιρείας άνθρακα στις ΗΠΑ) έχει δηλώσει πως καμιά πολιτική δεν μπορεί να επαναφέρει τη βιομηχανία άνθρακα σε ηγετική θέση στον τομέα της ενέργειας. Το φυσικό αέριο έχει για τα καλά αντικαταστήσει τον ρόλο του άνθρακα στην Αμερική.
Πέρα από τις πιέσεις που ασκεί η αγορά σε ρυπογόνες πηγές ενέργειας, άλλες πρωτοβουλίες από τον ιδιωτικό τομέα και από τοπικούς φορείς φανερώνουν την αλλαγή που έχει συντελεστεί τα τελευταία χρόνια στις ΗΠΑ σε περισσότερο “πράσινες” μορφές ανάπτυξης. H ‘We mean Business’, η μεγαλύτερη πλατφόρμα για τη μείωση του διοξειδίου του άνθρακα για την κατασκευή προϊόντων, έσπευσε να καταδικάσει την απόφαση του Τραμπ. Το μέγεθος της ‘We mean Business’ ξεπερνάει τα 8,1 τρισ. δολάρια τον χρόνο και περιλαμβάνει τις μεγαλύτερες εταιρείες των ΗΠΑ: General Motors, Google, Microsoft. Ο πρόεδρος της πλατφόρμας ερμήνευσε την έξοδο των ΗΠΑ από τη Συμφωνία του Παρισιού απλώς ως ένα μικρό εμπόδιο στη μάχη της κλιματικής αλλαγής. Για παράδειγμα, παρά τις ανακοινώσεις του Τραμπ, η Walmart και η Hewell Packard συνεχίζουν απρόσκοπτα τα σχέδιά τους για μείωση των ρύπων στις αλυσίδες των προϊόντων τους. Στο σύνολό τους τα μέλη της πλατφόρμας έχουν 29% μεγαλύτερη αύξηση κερδών λόγω της υιοθέτησης πράσινων μεθόδων παραγωγής.
Οι «πράσινες» πρωτοβουλίες που έχουν παρθεί στην Αμερική δεν αφορούν μονάχα τον ιδιωτικό τομέα. Εξέχων ρόλο στην παγκόσμια διακυβέρνηση του περιβάλλοντος διαδραματίζουν τοπικοί φορείς και οι δήμαρχοι των μεγαλουπόλεων, καθώς από το 2014 54% του παγκόσμιου πληθυσμού ζει σε πόλεις (το ποσοστό αναμένεται να ανέβει στο 66% το 2050). Διάφορες πολιτείες έχουν πάρει μέτρα για μείωση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης. Η Καλιφόρνια λαμβάνει ήδη μέτρα για παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας 100% από ανανεώσιμες πηγές, ενώ σχεδόν όλες οι μεγάλες πόλεις των ΗΠΑ ανήκουν στην ICLEI (Local Governments for Sustainability), τα μέλη της οποίας έχουν δεσμευτεί για περιορισμό των ρύπων. Ο γ.γ της ICLEI δήλωσε πως οι αμερικανικές μεγαλουπόλεις θα συνεχίσουν να κινούνται προς μια περισσότερο πράσινη οικονομία.
Τα παραπάνω στοιχεία αποτελούν κομμάτια μιας πολυσύνθετης εικόνας στη διακυβέρνηση του περιβάλλοντος. Ακόμα και αν ο πρόεδρος των ΗΠΑ αποφάσισε την αποχώρηση της χώρας του από τη Συμφωνία του Παρισιού είναι εξαιρετικά αμφίβολο αν το ποτάμι μπορεί να γυρίσει πίσω. Πλέον ο ιδιωτικός και ο τοπικός παράγοντας έχουν πειστεί από τα επιχειρήματα της επιστημονικής κοινότητας και των ΜΚΟ, καθώς διαπιστώνουν κέρδη από την στροφή σε πράσινες μεθόδους. Ο Τραμπ δεν είναι απομονωμένος μονάχα σε διεθνές επίπεδο, αλλά και στο εσωτερικό της χώρας του.
* Ο Χρήστος Κουρτέλης είναι Λέκτορας Διεθνών Σχέσεων στο Διεθνές Πανεπιστήμιο της Αττάλειας
