Live τώρα    
16°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Ελαφρές νεφώσεις
16 °C
11.2°C18.1°C
2 BF 63%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αίθριος καιρός
14 °C
10.6°C16.9°C
2 BF 67%
ΠΑΤΡΑ
Ελαφρές νεφώσεις
15 °C
10.0°C15.5°C
2 BF 63%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
14 °C
13.8°C16.4°C
2 BF 62%
ΛΑΡΙΣΑ
Αίθριος καιρός
9 °C
8.9°C14.6°C
0 BF 81%
Ο βαθμός μηδέν του βαθμού
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Ο βαθμός μηδέν του βαθμού

Το ψηφιακό ολόγραμμα του πάλαι ποτέ ευανάγνωστου κόσμου μας  εξαπλώνεται, σαν φάντασμα, παντού γύρω μας, στερώντας μας την όποια υλική επαφή είχαμε μαζί του. Αναπόφευκτα, απομακρύνονται από το προσκήνιο, με την κατηγορία του παρωχημένου, όλα όσα σχετίζονταν με τον Τύπο ή τους τύπους εν γένει. Η πορεία της έντυπης γραφής φτάνει στο τέλος της διαδρομής της, αφού εκείνο που την διατηρούσε στη ζωή ήταν η άμεση σύνδεσή της με τις εντυπώσεις, οι οποίες έχουν προ πολλού πάψει να ευδοκιμούν στην επιφάνεια της αντίληψης των αναγνωστών. Είμαστε φορείς συνειδήσεων RAM (Random Access Memory), οι οποίες —αλλοίμονο!— είναι ρυθμισμένες να απαλλάσσονται από το περιττό βάρος του νοήματος καθημερινά μετά το βραδινό δελτίο ειδήσεων και μόλις τα μάτια κλείσουν — μάτια ταλαιπωρημένα από τη μάταιη αναζήτηση κάποιας φράσης στην οποία θα μπορούσαν να σταθούν για λίγο περισσότερο από 1/10 του δευτερολέπτου ή όσο διαρκεί το μετείκασμα ενός οποιουδήποτε οπτικού ερεθίσματος.

Τι είναι, εξάλλου, ο κόσμος αν όχι ένα παιχνίδι εντυπώσεων; Ό,τι έχει συμβεί, ό,τι μας περιβάλλει, ο αέρας, οι ήχοι, το δέρμα, το ορατό φάσμα του φωτός, η ιστορία, η γλώσσα, η βλακεία, άπαντα τα γεγονότα, μπορούν να θεωρηθούν μέρος της παλιρροϊκής κίνησης του πραγματικού. Τίποτα όμως δεν μπορεί να είναι όντως υπαρκτό όταν δεν μπορεί να διατηρήσει τη θέση και τη μορφή του, όταν αδυνατεί να εντυπωθεί. Προικισμένοι με την ικανότητα να ασχολούμαστε παθιασμένα με την εκδήλωση εντελώς τυχαίων φαινομένων και, άμα τη ελλείψει τους, να αδιαφορούμε γι’ αυτά, γνωρίζουμε ότι το παιχνίδι θα διαρκέσει μέχρι τη στιγμή που κάποιος από εμάς θα καταστεί ο τελευταίος άνθρωπος που έμεινε έκθαμβος για τελευταία φορά, δηλαδή λίγο προτού οι κανόνες που όριζαν το τι είναι άξιο σημασίας και τι αμελητέο, τι αποσύρεται και τι παραμένει, τι εντυπώνεται και τι αγνοείται, ακυρωθούν οριστικά.

Η σκέψη τρέφεται αποκλειστικά από τις εντυπώσεις, από τα ίχνη που αφήνει ο κόσμος στη συνείδηση του υποκειμένου. Το υποκείμενο με τη σειρά του, φορέας της σκέψης, προσπαθεί να εντυπωσιάσει τον κόσμο αποτυπώνοντας τη σκέψη του επάνω στην ύλη υπό την μορφή κειμένου. Αντι-κείμενο του κειμένου: η πραγματικότητα. Με όχημα το παρόν, το ορατό παρελθόν είχε κάποτε μετατραπεί σε καύσιμο για τη διάνυση του οντολογικού σύμπαντος — και όχι  μόνον. Τι ήταν άραγε η σκέψη αν όχι η πιο απλή μέθοδος συντήρησης της μνήμης, του πιο φθηνού από τα υποκατάστατα της γραφής;

Κατ’ αναλογίαν των φυσικών συνιστωσών της ανθρώπινης υποκειμενικότητας, η ανάπτυξη και η διάδοση του εντύπου στην καθημερινότητα των κατοίκων του πλανήτη μας προσέφερε το απαραίτητο έδαφος για να ανθίσουν ακραία είδη και εκρηκτικές μορφές γραπτού λόγου — μορφές που αποσκοπούσαν, κατά βάθος, στην ταύτιση με την άμεση εμπειρία της ύπαρξης, συνιστώντας, από μέρους του πλήθους των γραφόντων, μια μαζική απόπειρα εγχάραξης των ταυτοτικών στοιχείων του κόσμου επάνω στην ίδια του την ύλη. Βέβαια, λόγω των καταστατικών νόμων του σύμπαντος, οι τρόποι γραφής κινήθηκαν κατά κύριο λόγο γύρω από τις δύο αρχέγονες πολικότητες: τις αυτοτελείς μονάδες και τα τεμάχια, τις περιγραφές και τις αφηγήσεις, τις ενότητες και τα θραύσματα, τα βιβλία και τα περιοδικά.

Όσον αφορά, μάλιστα, στον περιοδικό Τύπο, και για να αποφύγουμε τη δύσβατη πλέον περιοχή της απανθρακωμένης βιβλιολογίας, η πρακτική της έκδοσης των fanzine, των εφημερίδων, των ενθέτων των εφημερίδων ή ακόμα και των φυλλαδίων τύπου lifestyle, συνδεόταν άμεσα με τη ζωή. Ο τίτλος ενός περιοδικού, για όσο το περιοδικό βρίσκεται σε κυκλοφορία, αναφέρεται πάντα σε κάτι το ημιτελές, το οποίο δημοσιεύεται σε δόσεις παραμένοντας έτσι διαρκώς ανολοκλήρωτο, ρέον, κατευθυνόμενο αενάως προς το τελευταίο τεύχος όπου σημαίνεται ο θάνατός του, σε αντίθεση, για παράδειγμα, με την τελευταία σελίδα μιας νουβέλας, όπου σημασιοδοτείται το όνομά της, η γέννησή της. Γι’ αυτό και ένα περιοδικό σπάνια επανεκδίδεται, αναπαράγεται — η λήξη του είναι συνήθως οριστική και δεν επιτρέπονται βελτιωμένες, τροποποιημένες εκδόσεις, πόσο μάλλον η λήξη του περιοδικού ως έννοια, γενικώς.

Λαμβάνοντας έμπνευση από την τυπογραφία και το επερχόμενο τέλος της, θα ήταν εύστοχο να παρομοιάσουμε τη σύγχρονη συλλογική συνείδηση με μια υβριδική μορφή εντύπου, ενός βιβλίου που έχει ως θέμα το τελευταίο τεύχος της Ιστορίας: την εποχή που διανύουμε. Όταν δεν υπάρχει τίποτα πια να ειπωθεί, τότε μάλλον τίποτα δεν υπάρχει. Ο κόσμος δύει μέσα στη γλώσσα που χάνεται και οι εποχές τίθενται εκτός κυκλοφορίας - το έντυπο κλείνει.

Όταν το έντυπο κλείνει, οι αναγνώστες στερούνται την όρασή τους και ο κόσμος επιστρέφει στη άγραφη μορφή, στη μη-μορφή, η οποία όμως δεν διατηρεί ουδεμία σχέση με την αορατότητα: το κείμενο δεν έχει κρυφτεί ούτε έχει κρυπτογραφηθεί, το κείμενο έχει σβήσει.

ΝΙΚΟΣ ΝΤΑΛΛΑΣ

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL