Οι μεγαλύτεροι μπορεί να αναγνωρίζουν τη διεύθυνση. Στην Κέκροπος 2 στην Πλάκα στεγάζονταν κάποτε τα γραφεία του περιοδικού "Ο Πολίτης", το περιοδικό που έμελλε να αποτελέσει τη μαγιά, το πρώτο βλάστημα αυτού που σήμερα αποκαλούμε ριζοσπαστική Αριστερά.
Για τον "Πολίτη" και τον στυλίτη της Αριστεράς Άγγελο Ελεφάντη είναι δύσκολο να μιλήσει κανείς χωρίς να συγκινηθεί και να συγκινήσει. Όμως μνημόσυνα έχουμε δει πολλά. Γι’ αυτό προστίθεται στον τίτλο το "απέναντι", που υποδηλώνει την πρόθεσή μου να μιλήσω όσο γίνεται πιο αποστασιοποιημένα.
Το ιστορικό βοηθάει. Ήμουν -στην κυριολεξία- ένας εξωτερικός συνεργάτης του περιοδικού, αφού τα περισσότερα χρόνια που έγραφα ζούσα στο εξωτερικό. Είναι λοιπόν σαν να κοιτάζω το σπίτι μου απ’ το απέναντι πεζοδρόμιο. Κι απ’ αυτή τη γωνία μπορεί κανείς να εκτιμήσει καλύτερα το οικοδόμημα.
Ο "Πολίτης" ήταν σπουδαίο εγχείρημα και έπιασε για πολλά χρόνια τον παλμό, προσελκύοντας άξιους ανθρώπους και νέα παιδιά. Αυτό δεν έγινε τυχαία. Σταθερή αναφορά ήταν η νέα μορφή Αριστεράς που αναδύονταν απ’ τις στάχτες του "Υπαρκτού". Μιας Αριστεράς ρωμαλέας, που λέει το σύκα σύκα και τη σκάφη σκάφη. Κυρίως όμως, μιας Αριστεράς που ήθελε να είναι και να αναγνωρίζεται ως χώρος πολιτικής καινοτομίας.
Το όραμα ενός τέτοιου χώρου ήταν ελκυστικό, ιδιαίτερα όταν το εξειδίκευε και το παρουσίαζε κανείς χρησιμοποιώντας τον εμπλουτισμένο τρόπο του "Πολίτη". Αυτός ο τρόπος είχε σαν πυρήνα του ένα νέο είδος σημασιοδότησης, που ήταν μεν διατυπωμένη με μεγάλη ακρίβεια και αυστηρότητα, χωρίς όμως να ρέπει στον ακαδημαϊσμό. Ταυτόχρονα, η αρθρογραφία του είχε μεν έμφαση στην Ιστορία, αλλά εκτείνονταν τολμηρά σε όλες τις επικράτειες του καθ’ ημέραν. Για να το πω αλλιώς: Το περιοδικό σχολίαζε μεν τη συγκυρία, αλλά δεν είχε την έμφασή του στην "αποκαλυπτική δημοσιογραφία", στην οποία διέπρεπε το "Αντί". Είχε τη θεωρητική του πλευρά, αλλά δεν είχε το "μελετητικό" προφίλ που είχαν τα "Σύγχρονα Θέματα". Ήταν μια πολιτική/πολιτιστική επιθεώρηση, με κύριο άξονα την κριτική και -δι’ αυτής- την παρέμβαση στα τεκταινόμενα στην Αριστερά και τις ζυμώσεις στην κοινωνία.
Ο Άγγελος Ελεφάντης απέφυγε με μαεστρία να γίνει "Ο Πολίτης" όργανο ή εξάρτημα του ΚΚΕ Εσωτερικού. Σχεδόν όλοι οι συνεργάτες ψήφιζαν Εσωτερικό - μερικοί μάλιστα ήμασταν και στελέχη. Αλλά οι στήλες του δεν ήταν κατά κανέναν τρόπο ηχεία του κόμματος.
Οι περιστάσεις που γέννησαν τον "Πολίτη" δεν υπάρχουν πια. Παρ’ όλα αυτά, οι αναλογίες, οι ομολογίες, τα παράλληλα ακόμη και σήμερα είναι επίκαιρα. Όπως τότε, έτσι και σήμερα η Αριστερά προσπαθεί να βρει ένα νέο στίγμα. Αυτή τη φορά όμως ό,τι αναδύεται από τον χώρο των κινημάτων έχει έντονα τα στοιχεία μιας βαθύτερης οικουμενικότητας, που στηρίζεται στη χειραφέτηση και αμφισβητεί τη σχέση που έχει η τρέχουσα πολιτική με τις ζωτικές ανάγκες της κοινωνίας και τα δικαιώματα.
Υπάρχει κάτι που συνδέει υπόγεια τον παροξυσμό και τη βία κάποιων με την αφασία και τον κυνισμό εκείνων που ψάχνουν το μέλλον τους και το νόημα της ζωής π.χ. σε ακριβοπληρωμένα μεταπτυχιακά: Είναι η ηχηρή καταγγελία και η αμετάκλητη παραίτησή τους από τη σκόπιμη -και πανάρχαια- δραστηριότητα που λέγεται πολιτική. Όσοι έχουν κάτι να πουν για να λυθεί κάποτε παραγωγικά αυτή η παρεξήγηση, ας δώσουν ραντεβού στην Κέκροπος 2... "απέναντι".
Σημείωση της επιμελήτριας: Αύριο, Δευτέρα 29 Μαΐου συμπληρώνονται 9 χρόνια από τον θάνατο του Άγγελου Ελεφάντη. Εν τω μεταξύ συνέβησαν πολλά και κρίσιμα και στον χώρο της Αριστεράς.
Πολλά τα οφειλόμενα στον άνθρωπο αυτό που αφιερώθηκε στο εγχείρημα του περιοδικού "Ο Πολίτης", με στόχο αυτό να γίνει χώρος συζήτησης και διάχυσης του αξιακού συστήματος της Αριστεράς, χώρος παρέμβασης και μάχης κατά των κοινών τόπων, χώρος "εκπολιτισμού"... Καλό θα είναι όσοι βρεθήκαμε στον κύκλο αυτό, ο καθένας με τον τρόπο του, να υπηρετούμε τα μηνύματα που είχε αυτός ο συγχρωτισμός. Να συνεχίσουμε τις κουβέντες που αφήσαμε στη μέση, να εμπνευστούμε και να εμπνεύσουμε.
Επίσης, να ξαναδιαβάσουμε τα κείμενα, πολλά κείμενα αναφοράς. Όπως προσφάτως αναγγέλθηκε, θα μπορούμε να βρούμε ολόκληρο τον "Πολίτη" στην ιστοσελίδα των Αρχείων Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας (ΑΣΚΙ). Έργο που είχε ξεκινήσει το 2006 στα γραφεία του περιοδικού και σήμερα συνεχίζεται.
"Ο Πολίτης" μάς έδωσε το ωραίο ταξίδι, αλλά αυτό δεν έχει σταματήσει...
Μαρίνα Κόντη
